อธิบายความสิ้นอายุของสรรพสัตว์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี : หน้า 247/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 247 ภวัคคพรหม หากลับมาเกิดในพรหมโลก ชั้นอื่นๆ ไม่ พระอริยเจ้าผู้ไปสู่พรหมโลก เกิดในพรหมโลกชั้นสูง ๆ ขึ้นไป ไม่เกิด ในพรหมโลกชั้นต่ำลงมา ' [อธิบายความสิ้นอายุของสรรพสัตว์ ๔ อย่าง วินิจฉัยในคำว่า "อายุกฺขเยน" เป็นต้น ดังต่อไปนี้ แม้เมื่อ ยังมีกรรมานุภาพ ความตายเพราะความสิ้นไปแห่งอายุ ตามที่กำหนด ไว้ในคตินั้น ๆ ชื่อว่าอายุกขยมรณะ (ความตายเพราะสิ้นอายุ) ฯ แม้เมื่ออายุตามที่กำหนดไว้ในคตินั้น ๆ ยังเหลืออยู่ และเมื่อความ พร้อมเพรียงแห่งปัจจัยมีคติและกาลเป็นต้นยังมีอยู่ ความตายเพราะ กรรมที่ให้สำเร็จภพนั้น ๆ ให้ผลเสร็จสิ้นแล้ว ชื่อว่ากัมมักขยมรณะ (ความตายเพราะความสิ้นกรรม) ฯ ความตาย เพราะอายุและกรรม สิ้นไปพร้อม ๆ กันทีเดียว ชื่อว่าอุภยักขยมรณะ (ตายเพราะสิ้นไป ทั้ง ๒ อย่าง) ฯ แม้เมื่ออายุและกรรมทั้ง ๒ อย่างนั้นยังมีอยู่ ความตาย ของบุคคลทั้งหลาย ผู้มีสันดานที่ขาดลงด้วยความพยายามทั้งหลาย มีการ นำศัสตรามาเป็นต้น ซึ่งเป็นไปด้วยกำลังกรรมที่เข้าไปตัดรอนบางอย่าง ที่สำเร็จแล้วในภพก่อนก็ดี ความตายที่เป็นไปแล้วด้วยอำนาจให้เคลื่อน จากฐานในทันใดนั่นเอง ดุจความตายของพระเจ้าทุสิมารราช และ พระเจ้ากลาพุราชเป็นต้น เพราะกรรมที่มีค ที่มีความสามารถถูกอุปัจเฉทก- กรรมซึ่งประมวลมา ด้วยความพยายามบางอย่าง อันตนทำไว้ในเหล่า