รูปา : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 20 / 36

…คหะนี้ ฯ ก็วิถีจิตแม้ทั้งหมดนี้ ย่อมได้ในกามาวจรภูมิตามสมควร เว้น ปฏิฆชวนะและตทาลัมพนะเสีย ย่อมได้ในรูปาวจรภูมิ ฯ และเว้น ปฐมมรรค รูปาวจรชวนะ หสิตุปบาทจิต และอรูปวจร ข้างท้าย เสียแล้ว ย่อมมีได้ในอรูปาวจรภ…

ในบทนี้นำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับวิถีจิตในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยอธิบายถึงกิริยาชวนะและอัปปนาชวนะที่มีต่อบุคคลในแต่ละประเภท รวมถึงการเข้าถึงวิบากและการแสดงถึงความต่างของบุคคลในโลกุตตรชวนะซึ่งเกิดขึ้นเฉพาะ

…ตุฯ จริงอยู่ ตทารมณ์นั้น อันกรรมที่กามตัณหา เป็นเหตุ ให้เกิดแล้ว ย่อมเกิดขึ้นไม่ได้ในลำดับชวนจิตฝ่ายรูปาวจร อรูปาวจร และโลกุตตระ อันไม่มีสภาพเช่นนั้น ๆ เหตุไรหรือ? เพราะชวนจิตฝ่ายรูปาวจรเป็นต้นนั้น ไม่ใช่…

…ะความสัมพันธ์ระหว่างจิตอันเกิดจากกรรม รวมถึงการที่กามตัณหามีผลต่อการกำเนิดของจิตในรูปแบบต่าง ๆ เช่น รูปาวจรและอรูปาวจร ไม่ว่าจะเป็นการยกตัวอย่างเช่น เด็กที่พยายามออกไปจากบ้าน โดยมีเอกลักษณ์ของกามาวจรที่จะ…

…รคัดค้านแม้ ฆานวิญญาณเป็นต้น เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงคัดค้านเฉพาะตทา ลัมพนะที่ประกอบด้วยปฏิฆชวนะในรูปาวจรภูมิ ฯ บทว่า สพฺพตฺถาปิ ન્ คือ ในกามภพและในรูปภพ ฯ ในกามภพบัณฑิตย่อมได้วิถีจิต ๘๐ เว้นจิตที่พ้นจา…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจิตในภพต่าง ๆ ที่มีการพิจารณาและวิเคราะห์ตามอภิธัมมิติ โดยเฉพาะในกามภพและรูปภพ รวมถึงความแตกต่างของวิถีจิตในแต่ละภพ และการมีอยู่ของอนิฏฐารมณ์ในโลกแห่งวิบากจิต ซึ่งเป็นการแสดงถึงลักษณ

…มวดเหล่านั้น ชื่อว่า ภูมิ มี ๔ คือ อบายภูมิ ภูมิแห่งอบาย ๑ กามสุคติภูมิ ภูมิแห่ง สุคติที่ปรารภกาม ๑ รูปาวจารภูมิ ภูมิที่เป็นรูปาวจร ๑ อรูปาวจรภูมิ ภูมิที่เป็นอรูปาวจร ๑ ฯ บรรดาภูมิ ๔ เหล่านั้น อบายภูมิมี …

ในบทที่ 5 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี นี้เฉลยแนวคิดเรื่องวิถีมุตตสังคหะ และจตุกกะ ๔ หมวดต่าง ๆ ที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้ศึกษาพุทธศาสนา เพื่อให้เข้าใจเกี่ยวกับภูมิ ๔ ที่ทำให้เกิดการเวียนว่ายตายเกิดได้อย่าง

…นึ่ง การมสุคติภูมินี้นั้น แม้มีตั้ง ๑๑ อย่าง ก็ถึงความ สงเคราะห์เข้าในคำว่า "กามาวจรภูมิ" นั่นเอง ฯ รูปาวจรภูมิมี ๑ ชั้น คือ ๑๖ ภูมิแห่งทุติยฌาน (มี ๓ ชั้น) คือ ปริตตาภา ๑ อัปปมาณภา ๑ อาภัสสรา ๑ ฯ ภูมิแห่…

บทความนี้กล่าวถึงประเภทของภูมิในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งแบ่งออกเป็นหลายชนิด โดยเฉพาะกามสุคติภูมิที่มี 11 ประเภท รวมถึงมนุษย์และเทวดาในชั้นต่างๆ ในที่นี้ยังมีการระบุจำนวนและชั้นของภูมิแห่งฌานแต่ละประเภ

…นธิ ย่อมมีในกามภพ ฯ ปฏิสนธิ ทั้งหลาย (ทุเหตุกปฏิสนธิ และติเหตุก ปฏิสนธิ) เว้นอเหตุกปฏิสนธิ มีต่อจาก รูปาวจรจุติ ปฏิสนธิทั้งปวง มีอเหตุกปฏิ สนธิเป็นต้น มีต่อจากามาวจรติเหตุกะ (คือต่อจากจุติจิตเป็นกามาวจรติ…

ในเนื้อหานี้ศึกษาเกี่ยวกับปฏิสนธิและจิตตสันตติ โดยพูดถึงปฏิสนธิที่เกิดในกามภพ รวมถึงทุเหตุกปฏิสนธิและติเหตุกปฏิสนธิ แสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงกันระหว่างปฏิสนธิ การเกิดและดับของจิตที่เกิดขึ้นในชีวิต น

…่างนี้ " ฯ และท่านอาจารย์ก็ได้แสดงบุญกิริยาวัตถุไว้ ๓ ประการ เหมือนอย่างนั้นนั่นแล ในหนหลังๆ [อธิบายรูปาวจรกุศลที่เป็นฝ่านมโนกรรม] รูปาวจรกุศล ชื่อว่าเป็นมโนกรรมอย่างเดียว เพราะไม่เป็นไป ในทวารทั้งหลายมีก…

…ีฎีกา กล่าวถึงการผนวกบุญกิริยาวัตถุ ๓ อย่าง ได้แก่ ปัตติทาน โดยอำนาจของทาน ศีล และภาวนา. ที่กล่าวถึงรูปาวจรกุศลว่ามีลักษณะเป็นมโนกรรมอย่างเดียว และได้มีการอธิบายถึงองค์ฌานที่เกิดจากการปฏิบัติด้วยอำนาจการก…

…เพราะความที่ภาวะแห่งอุปจารฌานมีกำลังฯ ทุเหตุกปฏิสนธิและติเหตุกปฏิสนธิ ที่เว้นจากอเหตุกะ พึงมีต่อจาก รูปาวจรจุติ (จุติแห่งรูปวจรสัตว์) ด้วยอานุภาพแห่งอุปจารฌาน อย่างเดียว ฯ ปฏิสนธิที่เป็นอเหตุกะเป็นต้น ที่…

บทความนี้กล่าวถึงการตีความของพระอาจารย์เกี่ยวกับปฏิสนธิและจุติของสัตว์ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างกรรมกับอารมณ์ที่เกิดขึ้นในวาระสำคัญในการเกิดใหม่ โดยมีคำอธิบายเกี่ยวกับกรรมนิมิตและจุติในแต่ละชั้นของอรู

…ูป (รูปไม่มีการกระทบ)ฯ กัมมชรูป (รูปเกิดแต่กรรม) ชื่อ อุปาทินนกรูป รูปนอกนี้ ชื่อว่าอนุปาทินนกรูป ฯ รูปายตนะ (อายตนะ คือรูป ชื่อสนิทัสสนรูป (รูปที่เห็นได้) รูปนอกนี้ ชื่ออนิทัสสนรูป (รูปที่เห็นไม่ได้)ฯ แม…

เนื้อหานี้นำเสนอการวิเคราะห์รูปทั้ง ๑๒ อย่าง อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างรูปภายในและรูปภายนอก พร้อมทั้งปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเป็นสังขตะ โลกิยะ และกามาวจร รูปต่างๆ เช่น อัชฌัตติกรูป และพาหิรรูป ถูกนำ

…(อาคม) ฯ ส่วนยุกติจึงทราบ อย่างนี้ ธาตุทั้ง ๒ (คือมโนธาตุ มโนวิญญาณ- ธาตุ) ของเหล่ากามาวจรสัตว์ และ รูปาวจรสัตว์ มีนิปผันนรูปและหทัยวัตถุ อาศัยภูตรูปเป็นที่รองรับ เพราะภาวะแห่ง ธาตุเหล่านั้น มีความเป็นไปเ…

เนื้อหาได้บรรยายถึงความสัมพันธ์ระหว่างหทัยวัตถุและธาตุ โดยเฉพาะมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ นอกจากนี้ยังอธิบายว่าหทัยวัตถุมีความสำคัญเป็นที่อาศัยแห่งธาตุทั้งคู่ และบทบาทของธาตุเหล่านี้ในประสบการณ์ของชีวิต

… ความเป็นผลของตน ฯ รูปนอกนี้ คือ ๑๐ รูป เพราะถือเอารูปที่ยังไม่ ન્ ได้ถือ ชื่อว่าอนุปาทินนกรูป ฯ ભૈ รูปายตนะ ชื่อว่าสนิททัสสนะ เพราะอรรถว่า เป็นไปกับด้วย นิทัสสนะ กล่าวคือภาพอันจักขุพึงเห็น ๆ ก็ความเป็นโค…

เนื้อหานี้พูดถึงการกระทบกระทั่งระหว่างคนและวัตถุ โดยเชื่อมโยงเข้ากับภวังคจิตที่ไม่มีกำลังและการประจวบกันด้วยอารมณ์ นอกจากนี้ยังมีการแยกแยะระหว่างรูปที่มีความหยาบและละเอียด รวมถึงการอธิบายถึงนิทัสสนะแล

…ขันธ์ ๑ วิญญาณขันธ์ ๑ ฯ อุปาทานขันธ์ ๕ คือ รูปปทานขันธ์ ๑ เวทนูปาทานขันธ์ ๑ สัญญูปาทานขันธ์ ๑ สังขารรูปาทานขันธ์ ๑ วิญญาณูปาทาขันธ์ ๑ ฯ 0 อายตนะ ๑๒ คือ จักขวายตนะ (อายตนะคือตา) ๑ โสตายตนะ (อายตนะคือหู) ๑ …

บทความนี้นำเสนอความเข้าใจในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่ธรรม ๓๓ ในโลกุตตรจิต รวมถึงขันธ์ ๕ อุปาทานขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ ซึ่งสำคัญต่อการศึกษาและเข้าใจอริยสัจ ๔ในพุทธศ

…ยได้ จัดว่าสำเร็จแล้วฯ ન ต่อจากนั้น เมื่อพระโยคาวจรเสพปฏิภาคนิมิตนั้นนั่นแลสม่ำเสมอ ด้วยอุปจารสมาธิ รูปาวจรปฐมฌาน ย่อมสำเร็จได้ฯ ต่อจากนั้น

บทความนี้สำรวจความแตกต่างในการภาวนาผ่านกรรมฐาน ๔๐ โดยเน้นที่นิมิตและผลลัพธ์การทำสมาธิ อธิบายถึงการสำเร็จในการฝึกจิตผ่านประสบการณ์ที่ได้จากนิมิตต่างๆ เช่น ปริกรรมนิมิตและอุคคหนิมิต พร้อมทั้งบทบาทของอุป

…วจรออกจากปัญจมฌาน ซึ่งมีอภิญญาเป็นบาทแล้ว จึงพิจารณาอารมณ์มีรูปเป็นต้นที่จะพึงอธิษฐาน ทำบริกรรมอยู่ รูปา วจรปัญจมฌานที่เป็นไปอยู่ด้วยสามารถแห่งอภิญญา ย่อมสำเร็จได้ใน อารมณ์มีรูปเป็นต้น ตามสมควร ฯ และที่ชื…

เนื้อหาจะอธิบายถึงประเภทแห่งอารมณ์และอภิญญาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นการพิจารณาอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน รวมถึงการสงเคราะห์วิสุทธิ์ตามลักษณะต่าง ๆ และอนุปัสสนาที่ต้องเข้าใจ

…เป็นต้นไป ก็ย่อมเกิดขึ้น ๆ นัยกรรมฐาน ๔๐ จบ ฯ [อธิบายอภิญญา ๕] สองบทว่า อภิญญาวเสน ปวตฺตมาน ความว่า รูปาวจรปัญจม ฌานนั่นแล ที่เป็นไปโดยอำนาจแห่งโลกิยอภิญญา ๕ มีอิทธิวิธีเป็นต้น ที่เรียกว่าอภิญญา โดยอรรถว่…

บทนี้กล่าวถึงการเจริญกรรมฐานและความสำคัญของสมาธิในพระพุทธศาสนา โดยเน้นการประณีตและการข่มนิวรณ์เพื่อพัฒนาจิตสู่ระดับอภิญญา ซึ่งเป็นการรู้ยิ่ง และการใช้กรรมฐาน ๑๐ เพื่อเจริญจิตอันเป็นเลิศ รวมถึงความหมาย

… สองบทว่า ปริกมุม กโรนฺตสฺส คือ เมื่อพระโยคีกระทำบริกรรมโดยนัยเป็นต้นว่า เราจงเป็น ๑๐๐ คน ๆ ฯ บทว่า รูปาทีสุ ได้แก่ ในอารมณ์ทั้งหลาย อันต่างด้วยอารมณ์มีรูป ฌานที่เป็นบท เสียง จิตของอื่น และขันธ์ที่เคยอาศั…

บทนี้กล่าวถึงการเข้าถึงอภิญญาโดยการส่งบริกรรมจิตไปที่ปัญจมฌาน ซึ่งเป็นฌานที่ประกอบด้วยอุเบกขาและเอกัคคตา การอธิษฐานเพื่อบรรลุอภิญญาและการบริกรรมอิทธิวิธญาณในประสบการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และฌ

…นอย่างเดียวเป็นอารมณ์ ฯ อภิญญาเหล่านั้น มีวิภาคแห่ง อารมณ์ดังพรรณนามาฉะนี้ ฯ บทว่า ยถารหมปุเปติ คือ รูปาวจร ปัญจมฌาน ย่อมแนบแน่น โดยอนุรูปแก่บริกรรมนั้น ๆ ฯ [อธิบายความต่างกันแห่งอภิญญา ๕] บัดนี้ เพื่อจะแ…

บทนี้กล่าวถึงการบริกรรม ๓ หรือ ๔ หน สามารถเข้าถึงจิตของผู้อื่นได้ด้วยเจโตปริยญาณ คล้ายกับการมองด้วยทิพยจักษุ นอกจากนี้ยังอธิบายถึงการกำหนดอารมณ์ของจิตที่มีราคะและความแตกต่างระหว่างอภิญญา โดยเน้นความหม

…มไม่ถือเอาภพที่ 4 " ฯ ท่านอาจารย์ทั้งหลายกล่าว ว่า "แต่พระโสดาบันสัตตักขัตตุปรมะ ยังไปสู่สุคติภพเป็นรูปาวจร และอรูปาวจร ยิ่งกว่า ๓ วาระได้บ้าง " ฯ โมห ศัพท์ ในบทว่า "ราคโทสโมหานิ" พึงเห็นว่า "หมายเอาโมหะท…

…พและพระอริยบุคคล เช่น พระโสดาบันและพระขีณาสพ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ และความแตกต่างระหว่างกามาวจร รูปาวจร และอรูปาวจร โดยระบุถึงการดับแห่งจิตและเจตสิก การดำเนินไปสู่ความเป็นธรรม การให้สมถะและวิปัสสนา แล…

…ระมาทในบุญกิริยา การทำบุญทั้งหลายอันเป็นไปในกายวาจาจิตและกุศลสุจริต ซึ่งเป็นไป ณ ภูมิ ๔ คือ กามาวจร รูปาวจร อรูปาวจร โลกอุดรทุกประการ บัณฑิตชนผู้ไม่ประมาทแล้ว ย่อมยึดประโยชน์ทั้งสองไว้ได้ คือประโยชน์ในทิฏ…

บทความนี้เน้นการศึกษาหลักการบำเพ็ญพระราชกุศลในพระพุทธศาสนา เพื่อสร้างความเจริญสุขในทั้งพระราชวงศ์และประชาชน โดยมีการอ้างอิงถึงการแผ่พระราชกุศล การทำบุญเพื่ออายุ วรรณะ และความสำเร็จในชีวิต โดยใช้หลักธร

…ะมาทใน บุญกิริยา การทำบุญทั้งหลายอันเป็นไปในกายวาจาจิตและกุศลสุจริต ซึ่งเป็นไป ณ ภูมิ ๔ คือ กามาวจร รูปาวจร อรูปาวจร โลกอุดรทุกประการ บัณฑิตชนผู้ไม่ประมาทแล้วย่อมยึดประโยชน์ ทั้งสองไว้ได้ คือประโยชน์ในทิฏ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการบำเพ็ญพระราชกุศลของพระมหากษัตริย์ที่มีต่อพระพุทธศาสนา และความสำคัญของการทำบุญเพื่อให้เกิดประโยชน์ในทั้งสองภพ รวมถึงการกระทำต่างๆ ที่ถือเป็นการทำความดีในทุกภพ โดยอิงจากหลักแห่งพระส