หน้าหนังสือทั้งหมด

อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา สรุปมูลแห่งธรรม
313
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา สรุปมูลแห่งธรรม
…ี่เกิดแล้ว ๑ ฯ อิทธิบาท (คุณเครื่องให้สำเร็จความประสงค์) 4 อย่าง คือ ฉันทิทธิบาท อิทธิบาทคือฉันทะ ๑ วิริยิทธิบาท อิทธิบาทคือวิริยะ ๑ จิตติทธิบาท อิทธิบาทคือจิตตะ ๑ วิมังสิทธิบาท อิทธิบาทคือวีมังสา ๑ ฯ อิน…
เนื้อหานี้เกี่ยวกับการศึกษาธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งได้กล่าวถึงองค์ฌาน ๕ อย่าง องค์มรรค ๕ อย่าง อินทรียธรรม ๑๖ ประการ และพลธรรม ๕ อย่าง รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับสติปัฏฐาน ๔ ประการ อาหารทางธรรม ๔
โพชฌงค์และองค์มรรคในอภิธัมมัตถ
314
โพชฌงค์และองค์มรรคในอภิธัมมัตถ
…ังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 314 โพชฌงค์ ๗ คือ สติสัมโพชฌงค์ ๑ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ๑ วิริยสัมโพชฌงค์ ๑ ปีติสัมโพชฌงค์ ๑ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ ๑ สมาธิสัมโพชฌงค์ ๑ อุเปกขาสัมโพชฌงค์ ๑ ฯ 0 องค์มร…
ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงโพชฌงค์ ๗ ซึ่งรวมถึง สติสัมโพชฌงค์ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ และอื่น ๆ รวมไปถึงองค์มรรค ๘ ที่ประกอบด้วยสัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา และอื่น ๆ โดยเน้นที่ สัมมาสติ ซึ่งเรียกว่า สติ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 331
331
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 331
…าสังกัปปะ มิจฉาวายามะ และมิจฉาสมาธิ เข้าไว้ในฐานเดียวกันกับสัมมาสังกัปปะ เป็นต้น โดยเป็นสภาคของวิตก วิริยะ และจิตเตกัคคตา ฯ อินทรีย ธรรมมี ๑๖ เพราะรวมอินทรีย์คือเวทนา ๕ เข้าในฐานเดียวกัน โดย เป็นเวทนาเหมื…
ในบทนี้มีการอธิบายถึงอธิบดีและความสัมพันธ์ของธรรมทั้งหลาย การยกอธิปติปัจจัยและความสำคัญของเหตุปัจจัยต่างๆที่สัมพันธ์ในพระพุทธศาสนา มีการจัดแบ่งประเภทขององค์ฌาน, องค์มรรค, และอินทรียธรรม พร้อมทั้งกล่าว
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - หน้าที่ 334
334
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - หน้าที่ 334
…่าวคำว่า สงฺกปฺปปสฺสทฺธิ จ ดังนี้เป็นต้น เพื่อจะแสดงสังคหะนั้นอีก ฯ บรรดา ธรรมมีสังกัปปะเป็นต้นนั้น วิริยะมี 8 ฐาน เพราะมีกิจ ๕ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งสัมมัปปธาน ๔ วิริยิทธิบาท วิริยินทรีย์ วิริยพละ วิริยสัมโ…
…มวิจัน หมายถึง การไตร่ตรองธรรม รวมทั้งการทำความเข้าใจในเวทนาต่างๆ อันเกี่ยวข้องกับสมาธิ คุณสมบัติของวิริยะและปัญญาในฐานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้บรรลุถึงการตรัสรู้
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
384
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…4 อารมณ์ที่ทำให้หนักฯ คำว่า สหชาตา ฯเปฯ นามรูปานํ ความว่า สหชาตาธิบดี มีถึง ๔ อย่าง (คือ ฉันทาธิบดี วิริยาธิบดี จิตตาธิบดี และวีมังสาธิบดี) ด้วยอำนาจแห่งฉันทะ วิริยะ จิตตะ และวีมังสา เป็นปัจจัยแก่นามรูปที…
…บาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอารมณ์ที่ใช้ในการวิเคราะห์สหชาตาธิบดี ซึ่งประกอบด้วยฉันทาธิบดี วิริยาธิบดี จิตตาธิบดี และวีมังสาธิบดี ที่มีอำนาจร่วมกันในการเกิดนามรูป อธิบายว่าในปวัติกาล จิตและเจตสิก…
วิริยสมบัติและความเพียร
68
วิริยสมบัติและความเพียร
(สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ៦៨ ในศก ๑๒๖ ๓ ประการ คือ วิริยสมบัติ โลกัตถจริยา ๑ ๑ จะพรรณนาพระคุณพิเศษ รัฏฐาภิบาลโนบาย ๑ พอเป็นนิทัสสนนัย วิริยสมบัติข้อต้นนั้น…
บทความนี้พูดถึงความสำคัญของวิริยสมบัติหรือความเพียรในการประกอบกิจกรรม โดยอธิบายถึงคุณลักษณะและผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นเมื่อมีความเพียรในท…
ความเพียรและการพึ่งพาตนเองในพุทธศาสนา
71
ความเพียรและการพึ่งพาตนเองในพุทธศาสนา
…า หิ อตฺตโน นาโถ โก หิ นาโถ ปโร สิยา (๑) ตนของตนแล ย่อมเป็นที่พึ่งของตน ใครอื่นเล่าจะมาเป็นที่พึ่ง, วิริเยน ทุกขมจุเจติ (๒) ถึงยาม ตกทุกข์ยาก จะล่วงทุกข์นั้นได้ ก็เพราะเพียร ดุจพระเจ้าวัฏฏคามณีอภัย ผู้ผ่า…
บทความนี้สำรวจแนวคิดของความเพียรและการพึ่งพาตนเองในพุทธศาสนา โดยอ้างถึงพระพุทธภาษิตและตัวอย่างจากประวัติศาสตร์ เช่น พระเจ้าวัฏฏคามณีที่ไม่ย่อท้อในการต่อสู้อันยาวนานเพื่อฟื้นฟูพระนคร ความหมายของการพึ่ง
มหากษัตริย์และพระราชธรรม
72
มหากษัตริย์และพระราชธรรม
…นพระเจ้าจักรพรรดิราชปกครองปฐพีมณฑลมี จะมีพระเดชานุภาพยิ่งใหญ่ ประเทศราชอยู่ใต้พระบารมีก็ต้องอาศัยพระวิริยภาพ หมั่นทรงบำเพ็ญจักรพรรดิวัตรทำนุบำรุง พระราชอาณาจักรและประชาชนพลพาหนะให้พร้อมพรั่ง ตั้งพระองค์อย…
…ากษัตริย์ในฐานะผู้ปกครองที่มีพระบารมีในการดูแลและพัฒนาราชอาณาจักร พระมหากษัตริย์ได้รับการยกย่องว่ามีวิริยภาพและพระราชธรรมที่เป็นหลักสำคัญในการบริหารจัดการประเทศ ตลอดจนการดูแลประชาชนให้อยู่ในความสงบและเจริ…
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
75
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
…ิต ทั้งหลาย ย่อมกล่าวสรรเสริญชีวิตของท่านผู้มีปกติอยู่ด้วยปัญญา ว่าประเสริญสุดไม่เปล่าจาก ประโยชน์, วิริยภาพที่เป็นคุณสมบัติ ของท่านผู้เป็นอุดมบุรุษ ย่อมเป็นกำลังอุดหนุดให้ท่านได้ บำเพ็ญโลกัตถจริยาให้ไพศา…
… กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในการประกอบพระราชธรรมและการดูแลประชาชน โดยทรงมีจริยาวัตรที่สมบูรณ์ ใช้ปัญญาและวิริยภาพในการปกครองและดูแลราษฎร เพื่อเป็นหัวหน้าในการส่งเสริมอนุรักค์พระพุทธศาสนา และให้ประชาชนอยู่เย็นเ…
ความชั่วทําความดี และอธิษฐานในธรรม
209
ความชั่วทําความดี และอธิษฐานในธรรม
… คือความจริง และรักษาอธิษฐาน คือความมุ่งมั่นตั้งใจไว้เสมอ ย มีอีก ๓ ขอ ตามที่กล่าวมานี้จะเห็นได้ว่า วิริยะ เพียร ขันติ อดทน สัจจะ จริง และอธิษฐานะ ทง ๔ ประการนี้เป็นธรรมมะที่มีประกอบกันอยู่ เมื่อยกขึ้นข้อ…
เนื้อหาเกี่ยวกับแนวทางในการทำดีและการตั้งใจมุ่งมั่นในอธิษฐานตามหลักธรรมที่พระเจ้าเนมิราชเคยปฏิบัติ เรื่องของการตั้งใจเพื่อผลแห่งความดี และการมองเห็นความจริงผ่านประสบการณ์ของพระองค์ เมื่อทรงพิจารณาว่าก
สมเด็จพระญาณสังวร: พระราชจริยาและมงคลวิเศษ
228
สมเด็จพระญาณสังวร: พระราชจริยาและมงคลวิเศษ
…ะราชทาน บรรยายแต่โดยเอกเทศ ในศกนี้ (๒๕๒๙) จะขอรับพระราชทานถวายวิสัชนาพระคุณวิเศษส่วนอัตตสมบัติ ด้วย วิริยะและขันติ ส่วนปรหิตปฏิบัติ จะขอรับพระราชทานวิสัชนาด้วยรัฏฐาภิบาลโนบาย พอเป็นนิ ทัศนนัย วิริยะ ความเ…
…ธรรมต่างๆ เพื่อสร้างความปีติในพระองค์ การปฏิบัตินี้ยังเชื่อมโยงไปถึงการปฏิบัติในชีวิตประจำวันอย่างมีวิริยะและความอดทน เป็นแนวทางแห่งการประพฤติปฏิบัติที่ดีให้เกิดซึ่งความสุขและมงคลแก่สังคม.
ความไม่หวั่นไหวและญาณปรีชาของสมเด็จพระญาณสังวร
233
ความไม่หวั่นไหวและญาณปรีชาของสมเด็จพระญาณสังวร
…องจึงอ่อนเหลว ควรแก่ การงานผุดผ่องได้ที่ จึงเททองที่อุ่นเหลวได้ที่ ทำทองรูปพรรณต่าง ๆ ได้ตามปรารถนา วิริยะ กับมัททวะ ความอ่อนโยน จึงต้องประกอบไปด้วยกันดังนี้ มัททวะ เป็นทศพิศราชธรรมข้อที่ ๕ ตปะ หรือ ตบะ แ…
…องให้เหลวเพื่อผลิตงานให้สำเร็จ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงตบะที่สำคัญในการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามหน้าที่ และวิริยะที่ต้องประกอบไปด้วยความอ่อนโยน ซึ่งจะทำให้บรรลุถึงความสำเร็จในแต่ละภารกิจ
พระราชดำรัสของสมเด็จพระญาณสังวร
236
พระราชดำรัสของสมเด็จพระญาณสังวร
… รัฏฐาภิบาลโนบาย ๒ ข้อ คือ มัททวะ ความอ่อนโยน และ ตบะ คุณเป็นเครื่องเผาผลาญจำกัดบาปอกุศล ประกอบด้วย วิริยะ และ ขันติ จึงนับเป็นบุญยิ่งของประชาชนชาวไทย ที่นอกจากจะมีรัฐบาลรับผิดชอบในการบำบัดทุกข์ บำรุงสุข …
บทความนี้กล่าวถึงพระราชดำรัสของสมเด็จพระญาณสังวร และความสำคัญของคำสัตย์จริงตามพระพุทธภาษิต อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างสถาบันพระมหากษัตริย์และประชาชนไทย โดยยกตัวอย่างธรรมะอย่างเช่น มัททวะและตบะ คุณ เพื่อ
อัตตสัมมาปณิธิและการตั้งตนไว้ชอบ
264
อัตตสัมมาปณิธิและการตั้งตนไว้ชอบ
…เจริญญาณวรเถร) ( พ.ศ. ๒๔๖๖) ในศกนี้ (พ. ศ. ๒๔๖๖) ได้เลือกมารับพระราชทานถวายวิสัชนา อัตตสัมมาปณิธิ ๑ วิริยสมบัติ ๑ รัฏฐาภิบาลโนบาย ๑ พอเป็นนิทัศนนัย อยู่ในโอฆะ ๓ Q) ด ๑ ๒๖๙ ๓ ประการ คือ อัตตสัมมาปณิธินั้น …
บทความนี้เสนอแง่มุมเกี่ยวกับอัตตสัมมาปณิธิ ซึ่งหมายถึงการตั้งตนไว้ชอบในโลกแห่งวัฏฏสงสาร โดยเน้นการปฏิบัติตนให้เหมาะสมตามภูมิฐานของตน เพื่อหลีกเลี่ยงอุปสรรคต่างๆ ในชีวิต การมีสติสัมปชัญญะในการทำคุณงามค
ความสำคัญของวิริยะและความเพียรในชีวิต
266
ความสำคัญของวิริยะและความเพียรในชีวิต
…วิเศษที่ต้น อัตตสัมมาปณิธิ สาธุชนจะประพฤติให้เป็นไปด้วยดี ไม่ให้มีความเสื่อมทรามบกพร่อง ก็ ต้องอาศัยวิริยะเข้าช่วยอุปการะเกื้อกูล จึงจะบำเพ็ญให้บริบูรณ์ทุกหน้าที่ ซึ่งเป็นเหตุให้เกิดความ เจริญดีงามตามเนื้…
บทความนี้นำเสนอความสำคัญของวิริยะและความเพียรในชีวิตระหว่างที่แสวงหาความเจริญรุ่งเรือง ไม่ว่าจะเป็นด้านโลกหรือปรโลก โดยยกตัวอย่างกา…
การรักษาความดีและความเพียรในพระพุทธศาสนา
269
การรักษาความดีและความเพียรในพระพุทธศาสนา
…ฺตา หิ อตฺตโน นาโถ โก หิ นาโถ ปโร สิยา ตนของตนแล ย่อมเป็นที่พึ่งของตน ผู้อื่นใครเล่าจะมาเป็นที่พึ่ง วิริเยน ทุกขมจุเจติ ถึงยามตก ทุกข์ จะล่วงพ้นทุกข์ลำบากนั้นได้ ก็เพราะความเพียร ดุจพระเจ้าวัฏฏคามณีอภัยผู…
ข้อความดังกล่าวเน้นถึงความสำคัญของการรักษาความดีและความเพียรในตนเองตามพระพุทธบัญญัติ โดยอ้างอิงจากคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ที่แสดงให้เห็นว่าความดีและธรรมเป็นที่พึ่งที่แท้จริงของเรา และควรพึ่งพาตน
ความเพียรและวิริยบารมีในการปกครอง
270
ความเพียรและวิริยบารมีในการปกครอง
…ัญญูสัมมาสัมพุทธ เจ้า เป็นเอกอัครในโลกก็เพราะอาศัยความเพียร ตั้งแต่เสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์ ได้ทรงอบรม วิริยะบำเพ็ญทุกกรกิริยาถึง 5 ปี ทรงแสวงสมเด็จพระปัญญาตรัสรู้ในวิธีต่าง ๆ ในที่สุดก็ได้ บรรลุในทางทำจิตให…
…ายามในการตรัสรู้และการชี้แนะที่ให้เกิดประโยชน์แก่ผู้อื่น พระราชามหากษัตริย์ผู้บำเพ็ญราชธรรมจึงต้องมีวิริยะเป็นของตน ความสำเร็จในชีวิตและการปกครองจะไม่เกิดขึ้นหากขาดการทุ่มเทและความพยายาม เช่นเดียวกับพระมห…
พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
271
พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
…รณียะอยู่เป็นนิตย์ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้เป็นเพชรของชาติ ทรง ประกอบด้วยพระอัตตสัมมาปณิธิ วิริยะสามารถทรงดำเนินทางรัฐประศาสน์ด้วยกำลังพระอุบาย โกศล มีพระราชกมลประกอบด้วยพระวชิรญาณ ต้องทรงพระวิตก…
บทความนี้กล่าวถึงพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เกี่ยวกับการป้องกันและรักษาความเจริญของพระราชอาณาจักร โดยมีแนวทางในการจัดการปัญหาภายในและภายนอก เช่น การระงับจลาจลและโจรภัย การดูแลความเป็นอยู่
บทเรียนแห่งทางการเติบโตในพระธรรม
296
บทเรียนแห่งทางการเติบโตในพระธรรม
…ยปรายโน เราจักเป็นผู้ไม่กลับ มีพรหมจรรย์เครื่องไปในเบื้องหน้า และต่อมาอีกว่า ยนต์ ปุริสตฺถาเมน ปุริสวิริเยน ปุริสปรกฺกเมน ปตฺต พ น ต อปาปุณิตวา วิริยสุส สัณฐาน ภวิสฺสติ ผลอันใดนั้น อันจะพึงถึงได้ด้วยเรี่ย…
พระพุทธโฆษาจารย์ได้สรุปถึงความสำคัญของการกำหนดทางเดินในชีวิตของกุลบุตร โดยมีความยากลำบากและความล่อหลอกที่จะถ่วงการก้าวหน้า การประพฤติตามคำแนะนำของผู้มีปัญญาเป็นสิ่งสำคัญต่อการบรรลุถึงความดีและความงาม
ความสำคัญของธรรมในชีวิต
342
ความสำคัญของธรรมในชีวิต
…ข้างดี แจกออกเป็น ๒ คือ คุณ ๑ กรณียะ ๑ ธรรม คือคุณนั้น เช่นสัทธรรม ๗ ศรัทธา หิริ โอตตัปปะ พาหุสัจจะ วิริยะ สติ ปัญญา ธรรมคือ การณียะนั้น เป็นไปตามบุคคล การบำเพ็ญจักรวรรดิวัตรเป็นราชธรรม การบำเพ็ญไตรสิกขาเ…
ในปี พ.ศ. ๒๔๗๗ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เลือกธรรมมารับพระราชทาน โดยมุ่งเน้นที่ความเป็นผู้ใคร่ธรรม และอัตถกามตา ซึ่งสะท้อนถึงความมุ่งมั่นในคุณธรรมและความสำคัญของการรักษาธรรมในชีวิตประจำวัน การดำเนินชีว