หมายความ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 20 / 39

…จึงชื่อว่าอาตาปี (ผู้มี ความเพียรเป็นเหตุเผากิเลสให้เร่าร้อน) ปัญญาท่านเรียกว่า เนปกะ ในคำว่า นิปโก หมายความว่า ผู้ประกอบด้วยปัญญานั้น พระผู้มี พระภาคเจ้าทรงแสดงปาริหาริกปัญญาด้วยบทนี้ ก็ในปัญหาพยากรณ์นี้ ปัญ…

บทความนี้พูดถึงความเพียรและปัญญาที่เป็นองค์ประกอบสำคัญในวิสุทธิมรรค รวมถึงการวิเคราะห์บทบาทของภิกษุที่มองเห็นภัยในสงสาร และการประยุกต์ใช้ความรู้ทางธรรมในกิจกรรมประจำวัน ความเพียรถือเป็นกุญแจสำคัญสำหรั

…็น สีลนะ (คือเป็นมูลราก) ชื่อว่าสีลนะนี้เป็นอย่างไร ? ชื่อว่าสีลนะ นี้ คือกิริยาที่รวมเอาไว้อย่างดี หมายความที่กรรมในทวาร มีกายกรรมเป็นต้น ไม่กระจัดกระจาย โดยความมีระเบียบอันดีอย่าง คือความเข้าไปรับไว้ หมายคว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการปฏิบัติตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับญาณสังวรและศีลสังวร โดยอธิบายถึงความสำคัญของการอดทนต่อความยากลำบาก รวมถึงการปฏิบัติที่บริสุทธิ์เพื่อหลีกเลี่ยงกามวิตกและ

…ง ๑) แท้จริงกิจนั่นเอง หรือ (มิฉะนั้นก็) สมบัติ ท่านเรียกว่ารส ในบท (ปัญหาทั้ง ๔) มีลักษณะเป็นต้น คงหมายความ * หมายความว่า รสในที่นี้ไม่ใช่รสายตนะอันเป็นคู่กับชิวหายตนะ คำว่า กิจ เป็นไทย ๆ ว่า "หน้าที่" ดูก็ไ…

ในบทนี้กล่าวถึงความสำคัญและลักษณะของศีลที่มีส่วนช่วยในการกำจัดความทุศีล โดยเน้นว่า ศีลไม่เพียงแต่มีบทบาทในการรักษากายและวาจาให้บริสุทธิ์ แต่ยังสัมพันธ์กับเจตนาและการปฏิบัติอย่างถูกต้องอีกด้วย การรักษา

…ตรัสไว้ว่า "(ความสะอาด ๓ คือ) ความสะอาดทางกาย ความสะอาดทางวาจา ความสะอาดทางใจ" ดังนี้ ในปัจจุปัฏฐาน หมายความว่าศีลนั้นย่อมปรากฏ คือถึงความ เป็นคุณที่ควรถือเอาโดยความเป็นธรรมชาติสะอาด ส่วนหิริและ โอตตัปปะ นักป…

บทความนี้เสนอมุมมองเกี่ยวกับศีลในพระพุทธศาสนา ซึ่งพรรณนาไว้ว่า ศีลมีความสะอาดทางกาย วาจา และใจ โดยศีลนั้นถือเป็นปัจจุปัฏฐานที่สำคัญ มีหิริและโอตตัปปะเป็นปทัฏฐานของศีล เมื่อมีคุณสมบัติเหล่านี้ ศีลจึงจะ

…า คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกขาร์ นี้ มีวินิจฉัยว่า เภสัช ชื่อว่าปัจจัย เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องต่อต้านโรค หมายความว่า เป็นเครื่องปราบโรค คำว่าปัจจัยนี้ เป็นชื่อของเภสัชซึ่งเป็นสัปปายะ ๑. ประโยคนี้ปฏิเสธซ้อน ต้องอ่า…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความสำคัญของการพิจารณาเสนาสนะเพื่อคุ้มครองภิกษุจากอันตราย ทั้งที่เป็นอันตรายเปิดเผยจากสัตว์ร้ายและอันตรายปกปิดจากกิเลส เช่น ราคะและโทสะ โดยเมื่อได้มีที่คุ้มตัว ก็จะช่วยบรรเทาความเสี่

…ล ความก็คือ (เพื่อบำบัดเสีย) ซึ่งเวทนาเนื่องด้วยโรคอันเกิด แต่พยาพาธเหล่านั้น บทว่า อพฺยาปชฺฌปรมตาย หมายความว่า เพื่อความไม่มีทุกข์เป็นอย่างยิ่ง อธิบายว่า เพียงที่ทุกข์นั้นเสื่อมหมดไป ศีล อันมีการพิจารณาโดยแย…

คิลานปัจจัยเภสัช ได้ชื่อว่าเป็นเครื่องค้ำจุนแห่งชีวิต ซึ่งช่วยให้ชีวิตยั่งยืน บทวิเคราะห์นี้ชี้ให้เห็นถึงบริการเภสัชที่ทำให้คนไข้รู้สึกสบายขึ้นและความเชื่อมโยงกับเวยยาพาธ หักทุกข์และโรคต่าง ๆ เช่น โรค

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 74 หมายความว่าจึงเป็นไปได้ ศีลนี้อิงอาศัยปัจจัยเหล่านั้น เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าปัจจยสันนิสิตะ [ สาธนะ เหตุให้…

ในบทนี้เน้นความสำคัญของศีลที่ยึดมั่นด้วยศรัทธา โดยเฉพาะการรักษาปาฏิโมกข์สังวรศีล ซึ่งเป็นแรงผลักดันให้ภิกษุสามารถสำเร็จตามความประสงค์ได้ การรักษาศีลเปรียบเสมือนการปกป้องสิ่งมีค่าที่เรารัก มุ่งหวังให้อ

…ึงพร้อมไป ไม่เป็นอุภโตวิสุทธิ์ เพราะไม่วิสุทธิฝ่ายปฏิคาหก กรบริโภคของเธอจึงเป็นเหมือนหนี้เขา บริโภค หมายความว่า เป็นหนี้ทักขิณาวิสุทธินั่นเอง เรียกว่า อิณบริโภค

การบริโภคของภิกษุในพระพุทธศาสนามีหลายประเภท ได้แก่ ไถยบริโภค, อิณบริโภค, ทายัชชบนิโภค, และสามีบริโภค การบริโภคแต่ละประเภทมีผลต่อศีลและความบริสุทธิ์ทางจิตใจ ข้อความอธิบายว่า ไถยบริโภคคือการบริโภคโดยไม่

…ศีลนั้น ข้าพเจ้าจะกล่าวแก้ในปัญหากรรมนั้น ต่อไป ความที่ศีลขาดเป็นต้น ความเศร้าหมองแห่งศีล ความที่ * หมายความว่า เมื่อปหานะเป็นไปแล้ว ธรรมอีก ๔ อย่าง คือ ความเว้น ความสำรวม เจตนา และความ ความไม่ล่วงโทษนั้น ๆ ก…

บทความนี้สำรวจความสำคัญของศีลในวิสุทธิมรรค โดยอธิบายว่าศีลนั้นเป็นรากฐานของกุศลธรรม มีอานิสงส์สำคัญ สามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภท และเจาะจงถึงปัญหาความเศร้าหมองและความผ่องแผ้วที่เกิดจากการขาดศีล การรวบร

…่ง การตกไปเพื่อก้อนข้าวเป็นวัตรของภิกษุนั้น เหตุนั้น ภิกษุนั้น ชื่อว่าปิณฑปาตี คำว่าตกไป (ในที่นี้) หมายความว่า เที่ยวไป, ปิณฑปาตีนั่นเอง ชื่อว่าปิณฑปาติกะ องค์แห่งภิกษุ * มหาฎีกาว่า ปัสกูลธารณ์ เป็น ปัสกูล ไ…

บทความนี้เน้นการอธิบายถึงผ้าบังสุกุลซึ่งมีความหมายว่า 'ผ้าดุจกองฝุ่น' และสิ่งที่เกี่ยวข้องกับการทรงผ้าของภิกษุในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังอธิบายถึงคำว่า บิณฑบาต ที่แสดงถึงการแสวงหาก้อนข้าวจากบุคคลต่างๆ

…ญิกะนั้น ชื่อว่า อารัญญิกังคะ การเข้าไปอยู่ที่โคนไม้ ชื่อ รุกขมูล การเข้าไปอยู่ที่โคนไม้นั้นเป็น ๑. หมายความว่า ไม่ใช่ห้ามด้วยสิกขาบท แต่ห้ามตามที่ภิกษุสมาทานธุดงค์ข้อนี้. ๒. อรรถกถาชื่ออะไร ? ๓. ขลูติ เอโก ส…

เนื้อหาเกี่ยวกับการฉันปัจฉาภัตรที่เป็นปกติของภิกษุในวิสุทธิมรรค อธิบายถึงคำว่า ขลุ และ ขลุปัจฉาภัตรติกะ รวมถึงการเข้าไปอยู่ในป่าของภิกษุอารัญญิกะและการเข้าไปอยู่ที่โคนไม้ การอธิบายสมาทานธุดงค์ และอรรถ

…ไปป่าช้าเล่า ก็พึงหลีกทางใหญ่เสีย เดินไปทางนอกเถิด” (๔) พึงกำหนดอารมณ์ ๑. มหาฎีกาท่านว่า ที่ว่าหนัก หมายความว่า ยากที่จะรักษา ๒. ท่านว่า ป่าช้าเป็นที่ลับคน พวกโจร ไม่ว่าไปทำโจรกรรมมาแล้วก็ดี ยังมิได้ทำก็ดี มั…

บทความนี้พูดถึงแนวทางในการอยู่ของโสสานิกภิกษุในป่าช้า อธิบายว่าควรหลีกเลี่ยงการอยู่ในที่นั้นในขณะที่ยังมีศพอยู่ และให้รายงานตัวต่อพระสังฆเถระหรือเจ้าหน้าที่เพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้น การปฏิบัติใ

…ป็นไปตั้งแต่อุปาจารจนถึงอัปปนา ท่านเรียกว่า อภิญญา ก็แลปฏิปทานี้นั้น ย่อมเป็นการลำบาก คือเป็นการยาก หมายความว่า เจริญไม่สะดวกสำหรับคนบางคน เพราะธรรมอันเป็นข้าศึก มีนิวรณ์ เป็นต้นยึด (จิต) โดย (เกิด) ขึ้นท่องเ…

บทความนี้นำเสนอความเข้าใจเกี่ยวกับอภิญญาและปฏิปทา โดยเน้นการพิจารณาถึงความยากง่ายในการเจริญปฏิปทาและอภิญญาในผู้ฝึกฝน ในขณะที่การเสพสิ่งสัปปายะและอสัปปายะส่งผลต่อการพัฒนาปัญญาและความสะดวกในการปฏิบัติธร

… ( ในฐานเป็นอาจารย์แล้วทีนี้จะขอเป็น ศิษย์บ้างก็ต้องลด) ลงนั่งบนเสื่อที่พื้น (ให้เสมอกับอาจารย์) ๒. หมายความว่า ผู้ปฏิบัติบรรลุมรรคผลแล้ว ย่อมจะบอกทางปฏิบัติได้ถูกตรงดีกว่า บอกตามทางปริยัติ ๓. มหาฎีกาว่า ก่อน…

ในบทนี้พูดถึงการสนทนาระหว่างพระอภัยเถระกับพระจุฬาภัยเกี่ยวกับกรรมฐาน พระจุฬาภัยได้ให้กรรมฐานแก่พระอภัยเถระซึ่งเป็นพระโสดาบัน ในขณะเดียวกันได้สื่อสารถึงความสำคัญของการบรรลุมรรคผลในการปฏิบัติและให้เกียร

…่อก็ง่าย ) ฯลฯ ท่านว่าระคนกันไประคนกันมาได้ถึง ๓๖ หรือ มากกว่านั้น ๒. ที่ว่าสัทธาใกล้ราคะ นั้น มีได้หมายความว่า ใกล้จะกลายเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เพราะความจริงนั้นฝ่ายหนึ่งเป็นกุศล ฝ่ายหนึ่งเป็นอกุศล ไม่มีวัน…

เนื้อหาในวิสุทธิมรรคพูดถึงจริยา ๖ และความสัมพันธ์ระหว่างราคะ สัทธา และโทสในบุคคล โดยอธิบายว่าคนแต่ละประเภทมีความก้าวหน้าในทางกุศลอย่างไร และเปรียบเทียบกับทางอกุศล ทั้งนี้เพื่อให้เข้าใจความเป็นเอกภาพขอ

…ย่างนั้นตัณหาก็คือราคะนั่นเอง มานะเล่าก็สัมปยุตตราคะนั้น เพราะฉะนั้น ตัณหา มานะ ทั้ง ๒ นั้น ๑. น่าจะหมายความว่า เกิดโทสะขึ้นแล้วก็เพ่งโทษคนอื่น หาความผิดให้คนอื่นแม้จะ เป็นเรื่องไม่จริงก็ตาม ส่วนปัญญานั้นพิจา…

บทความนี้อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์ โทสะ และปัญญาในบริบทของการทำกุศลธรรม โดยชี้ให้เห็นว่าโทสะและปัญญานั้นมีอิทธิพลต่อการกระทำของมนุษย์ ปัญญาเป็นคุณลักษณะที่ไม่พัวพันกับโทสะ ขณะที่โทสะมักจะหาความผ

…ีนัยดังนี้ คนราคจริต เห็นรูปที่น่ารื่นรมย์ใจแม้สักหน่อย ก็จ้องดูเสียนานราวกะว่าเกิดความ รสปฏิสัเวที หมายความว่า เป็นคนรู้ว่ารสอร่อยของอาหารชนิดไหน เป็นอย่างไร สามารถชิมและติชมปรุงแต่งอาหารได้ ส่วน อรสปฏิสเวที…

เนื้อหาเกี่ยวกับการบริโภคที่สัมพันธ์กับจริตของบุคคล ประเภทต่างๆ เช่น คนราคจริตจะชอบของหวานและบริโภคอย่างระมัดระวัง ส่วนคนโทสจริตชอบของหยาบและบริโภคอย่างไม่ใส่ใจ คนโมหจริตมีความชอบที่ไม่แน่นอน ข้อมูลนี

…ขยายนิมิตไปก็เจริญแต่ซากศพ ถึงไม่ขยาย การข่ม กามราคก็มีได้อยู่แล้ว เพราะฉะนั้น จึงว่าไม่มีอานิสงส์ (หมายความว่า การทำกรรมฐาน ประเภทนี้ ก็เพียงข่มกามราคะได้เท่านั้น จะขยายไปถึงอภิญญาหาได้ไม่

ในบทนี้กล่าวถึงการทำกรรมฐานซึ่งประกอบไปด้วยการก้าวล่วงอารมณ์ โดยสามารถขยายหรือไม่ขยายนิมิตได้ ข้อความเน้นว่ากรรมฐานในกสิณ ๑๐ ที่ควรมีการขยาย เนื่องจากพระโยคาวจรสามารถได้ยินเห็นเสียงและเห็นรูปลักษณะต่า

… และทางฟัง ใน ๓ ทางนั้น กรรมฐาน ๑๕ คือ กสิณเว้นวาโยกสิณ เหลือ 8 อสุภ ๑๐ นี้ต้องถือเอา (นิมิต) ทางดู หมายความว่า นิมิตของกรรมฐานเหล่านั้น เบื้องแรกต้องดูด้วยตา (เป็นบริกรรมนิมิต) แล้วจึงถือเอา (เป็นอุคคหนิมิต)…

ในบทนี้กล่าวถึงกรรมฐานต่าง ๆ และนิมิตในการดูและฟัง ข้อความบางช่วงชี้ให้เห็นถึงวิธีการปฏิบัติตามกรรมฐานและความสำคัญของการเข้าใจนิมิตเพื่อการทำสมาธิ โดยเฉพาะการวิเคราะห์นิมิตต่าง ๆ ที่ช่วยให้บรรลุผลในทา

…งควรให้ลองว่าให้ฟังดูแล้ว จึงให้กรรมฐาน ๓. เอก เทว นิสชชา มหาฎีกาแก้ไว้ว่า เอ็ก วา เทว วา อุณหาสนาน หมายความ ว่า นั่งจนอาสนะร้อนหน ๑ หรือ ๒ หน ไม่ใช่นั่นครู่เดียว อาสนะยังไม่ร้อน ชอบกล สำหรับนี่ก็มาได้กับสำนว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงกรรมฐาน และวิธีการปฏิบัติที่อาจารย์แนะนำให้ผู้เรียนศึกษา โดยจำแนกเป็น 3 วิธีหลักตามสภาพการเรียนรู้ นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงรายละเอียดต่าง ๆ ของปฐวีกสิณกรรมฐาน รวมถึงอาการและวิธีการในก