วิสุทธิมรรคแปล: ศีลและศรัทธา : หน้า 77/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 74 หมายความว่าจึงเป็นไปได้ ศีลนี้อิงอาศัยปัจจัยเหล่านั้น เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าปัจจยสันนิสิตะ [ สาธนะ เหตุให้สำเร็จศีล ] พึงทราบสาธนะ (เหตุให้สำเร็จ) ในศีล ๕ อย่างนี้ ดังนี้ ปาฏิโมกข์สังวร ภิกษุพึงให้ถึงพร้อมด้วยศรัทธา เพราะปาฏิโมกข สังวรศีลนั้น เป็นสัทธาสาธนะ (มีศรัทธาเป็นเหตุให้สำเร็จ) เหตุที่ การบัญญัติสิกขาบทเป็นการล่วงวิสัยของพระสาวก จริงอยู่ การตรัส ห้ามเสียซึ่งการทูลขอให้ทรงบัญญัติสิกขาบท เป็นนิทัศนะในข้อนี้ได้ อย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้น ปาฏิโมกข์สังวรศีลนั้น ภิกษุสมาทานสิกขาบท ตามที่ทรงบัญญัติไว้ให้สิ้นเชิงด้วยศรัทธาแล้ว ไม่ทำความอาลัยแม้ ในชีวิต จะพึงทำให้ถึงพร้อมได้อย่างดี สมคำที่ตรัสไว้ว่า "ภิกษุทั้งหลายผู้จะตามรักษาศีล จงเป็นผู้มี ศีลที่เป็นที่รักด้วยดี มีความเคารพ (ในศีล) ทุกเมื่อไป ดุจนกต้อยตีวิดรักษาฟอง จามรี รักษาขนหาง มารดารักษาบุตรที่รักคนเดียว คนตาเดียงรักษานัยน์ตา (ที่เหลืออยู่) ข้างเดียว ฉะนั้น" และตรัสไว้ (ในที่อื่น) อีกว่า "มหาสมุทรมีความยั้งอยู่เป็น ธรรมดาไม่ล้นฝั่งฉันใด ดูกรูปหาราทะ สาวกทั้งหลายองเราก็ฉันนั้น เหมือนกัน ย่อมไม่ล่วงสิกขาบทที่เราบัญญัติ สาวกทั้งหลาย แม้ เพราะเหตุแห่งชีวิต" ก็แลในความข้อนี้พึงทราบเรื่องพระเถระทั้ง ๑. อง. อฏฐก. ๒๓/๒๐๓.