กรรมฐานและการปฏิบัติทางจิต : หน้า 78/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 76 จิตของเธอน้อมไปในกรรมฐานบทไหน ดังนี้เป็นต้น จึงจะทราบได้ พระอาจารย์ได้ทราบอย่างนี้แล้วจึงบอกกรรมฐานอันอนุกูลแก่จริยาเถิด ก็แลเมื่อจะบอก จึงบอกโดย ๓ วิธี คือ (๑) สำหรับผู้เรียนกรรม ฐานอยู่โดยปกติ” จึงให้ทำการสาธยาย (ฟังดู) นั่ง ๑ (หรือ) ๒ หน” แล้วจึงให้ (๒) สำหรับผู้อยู่ในสำนักจึงบอกให้ทุกขณะที่ เธอมา (หา) (๓) สำหรับผู้เรียนแล้วใคร่จะไปที่อื่น จึงบอก อย่าให้ย่อนัก อย่าให้พิสดารนัก ในกรรมฐานเหล่านั้น ก่อนอื่น เมื่อจะบอกปฐวีกสิณกรรมฐาน จึงบอกอาการ 8 นี้ คือ (๑) กสิณโทษ ๔ (๒) การทำกสิณ (๓) ภาวนานัยแห่งกสิณที่ทำแล้ว (๔) นิมิต ๒ (๕) สมาธิ ๒ (๖) สัปปายะและอสัปปายะ ๓ (๒) อัปปนาโกศล ๑๐ (๔) วิริยสมตา (ความสม่ำเสมอแห่งความเพียร ) (6) อัปปนาวิธาน (วิธีเจริญ อัปปนา ) แม้ในกรรมฐานที่เหลือ ก็พึงบอกสิ่งที่ควรแก่กรรมฐาน นั้นๆ วิธีทั้งปวงนั้นจักมีแจ้งใน (ตอนว่าด้วย) ภาวนาวิธีแห่ง G). มหาฎีกาท่านแนะว่า ควรถามตามนัยที่ ๑ ว่า เธอเป็นคนจริตอะไร ดังนี้ก่อน เมื่อ เธอตอบว่าไม่ทราบ จึงถามตามนัยอื่นต่อไป (ไม่ใช่นึกจะถามอะไรก็ถามส่งไป) ๒. มหาฎีกาว่า หมายถึงผู้ได้ทำความสั่งสมในกรรมฐานที่ตนมีประสงค์จะถือ โดย สาธยายบ้าง มนสิการบ้างอยู่แล้ว เพราะฉะ พราะฉะนั้นอาจารย์จึงควรให้ลองว่าให้ฟังดูแล้ว จึงให้กรรมฐาน ๓. เอก เทว นิสชชา มหาฎีกาแก้ไว้ว่า เอ็ก วา เทว วา อุณหาสนาน หมายความ ว่า นั่งจนอาสนะร้อนหน ๑ หรือ ๒ หน ไม่ใช่นั่นครู่เดียว อาสนะยังไม่ร้อน ชอบกล สำหรับนี่ก็มาได้กับสำนวนภาษาไทยที่ว่า นั่งจนก้นร้อน ต่างกันแต่วัตถุ ที่ร้อน ของท่านเป็นอาสนะ ของเราเป็นอวัยวะ