วิสุทธิมรรค: ญาณสังวรและศีลสังวร : หน้า 17/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 15 นี้ชื่อว่าญาณสังวร แม้การเสพปัจจัยก็รวมลงในญาณสังวรนี้ด้วยเหมือน กัน ส่วนสังวรที่มาโดยนัยว่า "ภิกษุเป็นผู้อดทนต่อความหนาว ต่อ ความร้อน" ดังนี้เป็นต้น นี้ชื่อว่าขันติสังวร, และสังวรที่มาโดยนัย ว่า "ภิกษุย่อมไม่รับไว้ซึ่งกามวิตกที่เกิดขึ้นแล้ว" ดังนี้เป็นอาทิ นี้ชื่อว่าวิริยสังวร แม้อาชีวปาริสุทธิกรวมลงในวิริยสังวรนี้ด้วย สังวรทั้ง ๕ ประการนี้ที่กล่าวมาฉะนี้ก็ดี ความงดเว้นจากวัตถุ ที่ประจวบเข้า แห่งกุลบุตรทั้งหลายผู้กลัวบาปก็ดี แม้ทั้งหมดนี้จึง ทราบชื่อว่าศีลสังวร. ข้อว่า ความไม่ก้าวล่วงเป็นศีลนั้น ได้แก่ความไม่ล่วงละเมิด ทางกายและวาจาแห่งผู้สมาทานศีลแล้ว นี้เป็นคำแก้ปัญหาข้อว่า อะไรเป็นศีล เป็นอันดับแรก [ อรรถแห่งศีล ] จะแก้ในปัญหาที่เหลือ (ต่อไป) ปัญหาข้อว่า "ที่เรียกว่าศีล เพราะอรรถว่ากระไร ?" แก้ว่า "ที่เรียกว่าศีลเพราะอรรถว่าเป็น สีลนะ (คือเป็นมูลราก) ชื่อว่าสีลนะนี้เป็นอย่างไร ? ชื่อว่าสีลนะ นี้ คือกิริยาที่รวมเอาไว้อย่างดี หมายความที่กรรมในทวาร มีกายกรรมเป็นต้น ไม่กระจัดกระจาย โดยความมีระเบียบอันดีอย่าง คือความเข้าไปรับไว้ หมายความเป็นที่รองรับ โดยความเป็น ที่ตั้งอาศัยแห่งกุศลธรรมทั้งหลายอย่าง ๑ ก็อาจารย์ผู้รู้ลักษณะแห่ง ๑. ม. ม. ๑๒/๑๘. ๒. อง. ทสก. ๒๔/๑๑๘.