วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - ศีลและอานิสงส์ : หน้า 20/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - [ ปัจจุปัฏฐาน ปทัฏฐาน ] ศีลนี้นั้นผู้รู้พรรณนาไว้ว่า มีความสะอาดเป็นปัจจุ ปัฏฐาน โอตตัปปะและหิรินั่นแล เป็นปทัฏฐาน แห่งศีลนั้น. - หน้าที่ 1 18 แท้จริง ศีลนี้นั้นมีความสะอาดที่ตรัสไว้ว่า "(ความสะอาด ๓ คือ) ความสะอาดทางกาย ความสะอาดทางวาจา ความสะอาดทางใจ" ดังนี้ ในปัจจุปัฏฐาน หมายความว่าศีลนั้นย่อมปรากฏ คือถึงความ เป็นคุณที่ควรถือเอาโดยความเป็นธรรมชาติสะอาด ส่วนหิริและ โอตตัปปะ นักปราชญ์ทั้งหลายพรรณนาว่าเป็นปทัฏฐาน อธิบายว่า เป็นอาสันนเหตุ (เหตุใกล้) แห่งศีลนั้น เพราะเมื่อหิริและโอตตัปปะ มีอยู่ ศีลจึงจะเกิดขึ้นและตั้งอยู่ได้ เมื่อหิริและโอตตัปปะไม่มี ศีลก เกิดไม่ได้ ตั้งอยู่ไม่ได้ ลักษณะ รส ปัจจุปัฏฐาน และปทัฏฐานแห่งศีล สาธุชน พึงทราบ ด้วยประการดังพรรณนามาฉะนี้ [ อานิสงส์ของศีล ] ข้อว่า ศีลมีอานิสงค์อย่างไร ? แก้ว่า มีอันได้รับคุณเป็นอเนก มีความไม่ต้องเดือดร้อนเป็นต้นเป็นอานิสงส์ สมคำที่พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสไว้ว่า "ดูกรอานนท์ ก็แลศีลเป็นกุศล มีความไม่ต้องเดือดร้อน ใจเป็นผล มีความไม่ต้องเดือดร้อนใจเป็นอานิสงส์" ดังนี้ ตรัสไว้ อื่นอีกก็มีว่า "ดูกรคฤหบดีทั้งหลาย อานิสงส์แห่งศีลสมบัติของผู้มีศีล ๑. อง, ตึก. ๒๐/๓๕๐. ๒. องฺ. ทสก. ๒๔/๑.