อธิบาย : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 66 / 173

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 23 ของคนที่ยังตั้งอยู่ปวัตติกาลนี้ก็ตาม ที่ดับแล้ว ขันธ์เหล่านั้นทั้งปวงก็เป็นเช่นเดียวกัน คือ (ดับ) ไปโดยไม่ต่อกัน โลก (คือสัตว์) ชื่อว่าไม่เกิด เพราะ

เนื้อหาพูดถึงการระลึกถึงความตายและการฝึกฌานในชีวิตประจำวัน อธิบายลักษณะของจิตที่เกิดขึ้นและดับไป การพิจารณาอย่างลึกซึ้งเกี่ยวกับความตายจะช่วยให้จิตตั้งมั่นและลดนิวรณ…

…ูก ไขข้อ มูตร มีอยู่ในกายนี้" ดังนี้ ทวดึงสาการกรรมฐานนี้ ประสงค์เอาว่ากายคตาสติ ในอนุสสตินิเทศนี้ [อธิบายบาลีกายคตาสติ (ต่อไป) นี้เป็นตอนแสดงการบำเพ็ญในกายคตาสติกรรมฐาน นั้น อันมีคำแก้บาลีนำหน้า ปาฐะว่า อิ…

บทนี้เน้นการทำสมาธิและการระลึกถึงกายตามคำสอนในวิสุทธิมรรค มุ่งเน้นอานาปานบรรพเป็นกรรมฐาน ที่ชี้ให้เห็นถึงธรรมชาติของกายมนุษย์ที่เต็มไปด้วยสิ่งไม่สะอาด เพื่อให้เกิดการสำนึกในความไม่ถาวรของร่างกายและจิต

…ต่พื้นเท้าขึ้นไป แต่ปลายผมลงมา มีหนังหุ้ม เต็มไปด้วยของไม่สะอาดมีประการต่าง ๆ บทว่า กาเย คือในสรีระ อธิบายว่า สรีระ เรียกว่ากาย เพราะ เป็นที่เกิดแห่งโกฏฐาสทั้งหลายมีผมเป็นต้น และแห่งโรคนับ ๑๐๐ มีโรคตาเป็นอา…

…และสิ่งที่ไม่สะอาด โดยแบ่งเป็นหลายข้อตามหลักคำสอนในวิสุทธิมรรค โดยระบุให้เห็นความสัมพันธ์ในบทบาลีและอธิบายถึงคำศัพท์ที่มีความหมายเกี่ยวข้องกับร่างกายและอาการต่างๆ รวมถึงการระบุถึงของที่น่าเกลียดในร่างกาย เช…

…สทั้งหลายมีผม เป็นต้น คำว่า "โดยสัณฐาน" คือพึงกำหนดดูสัณฐานของโกฏฐาสเหล่า นั้นนั่นแล คำว่า 'โดยทิศ' อธิบายว่า ในสรีระนี้ เหนือนาทีขึ้นไป เป็นทิศบน ใต้นาภีลงไป เป็นทิศล่าง เหตุนั้น จึงกำหนดทิศว่า "โกฏฐาสนี้ …

…ใจ โดยเน้นบทบาทของการสาธยายที่ช่วยให้จิตมุ่งมั่นและไม่วอกแวก เพื่อการเข้าถึงโกฏฐาสได้ชัดเจน โดยมีการอธิบายถึงมิติสี สัณฐาน ทิศ และโอกาสของโกฏฐาสที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติสามารถกำหนดและตัดตอนการปฏิบัติได้ดียิ่งขึ้…

…ิ โดยปล่อยลำดับ โดยอัปปนา และสุตตันตุ ๓ [มนสิการ โดยลำดับ] အာ ในมนสิการ โกศล ๑๐ นั้น ข้อว่าโดยลำดับ อธิบายว่า กรรมฐาน นี้ เริ่มแต่ทำสาธยาย ต้องมนสิการไปตามลำดับ (บททวดึงสาการ) อย่ามนสิการโดยไว้ระหว่างเสียบท…

…ะไม่ควรเร่งในการปฏิบัติ เพื่อป้องกันความเหนื่อยใจและทำให้เกิดผลสำเร็จในภาวนาได้อย่างสมบูรณ์. เนื้อหาอธิบายถึงลำดับขั้นตอนและข้อควรระวังในการปฏิบัติ พร้อมให้เปรียบเทียบเพื่อให้เห็นภาพชัดเจน.

…) นั่งฉันเสียในโรงฉันฉะนั้น โมนสิการ โดยอัปปนา] ข้อว่า โดยอัปปนา คือ โดยโกฏฐาสที่เกิดอัปปนา นี้เป็น อธิบายในข้อนั้นคือ บัณฑิตพึงทราบว่าในโกฏฐาสทั้งหลายมีผมเป็นต้น อัปปนาย่อมมีได้ในโกฏฐาสหนึ่ง ๆ นี้เป็นอธิบา…

ในหนังสือที่อธิบายเกี่ยวกับพระโยคีและอัปปนา มีการกล่าวถึงอธิจิตตสูตรและความสำคัญของการมนสิการในขั้นตอนต่างๆ แสดงถึงควา…

…ผมเหล่านั้น อันผมนั้น แม้โดยสีก็ปฏิกูล แม้โดยสัณฐาน แม้โดยกลิ่น แม้โดยที่อาศัย แม้โดยโอกาส ก็ปฏิกูล อธิบายว่า คนทั้งหลายเห็น ๑. ตอนกำหนดโดยโอกาสนี้ ปาฐะแยกเป็น ๒ ประโยค คือโอกาสโต--- ปริจฺฉินนา ประโยค ๑ สีส…

เนื้อหานี้อธิบายการกำหนดและแยกแยะลักษณะของผมและโกฏฐาสในมิติที่แตกต่างกัน โดยระบุถึงส่วนประกอบและลักษณะที่ทำให้ผมมีคว…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 54 โดยตัดตอน เบื้องล่าง กำหนดตัดด้วยพื้นที่ตั้งอยู่ที่โครงกระดูก เบื้อง บน กำหนดตัดด้วยหนัง เบื้องขวาง กำหนดตัดด้วยเนื้อด้วยกัน นี้เป็น (สภาคบริเฉท) ตัดต

…ึงความสัมพันธ์ระหว่างส่วนต่างๆ ของร่างกายกับการดำรงอยู่ของชีวิต เช่น เอ็นดำรงร่างและกระดูกส่วนต่างๆ อธิบายให้เห็นถึงความเชื่อมโยงกันระหว่างจิตใจและร่างกายในทางปฏิบัติ.

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 67 ด้วยมือคือลิ้น เคล้าด้วยน้ำย่อยคือเขฬะแล้ว ทันทีนั้น มัน (กลาย) เป็นของปราศจากความถึงพร้อมแห่งสี กลิ่น และรสเป็นต้นไป ดู ประหนึ่งข้าวลงด้ายของช่างหู

เนื้อหานี้พูดถึงกระบวนการย่อยอาหารในวิสุทธิมรรค อธิบายถึงการเปลี่ยนแปลงของอาหารและความไร้ค่าเมื่อกลายเป็นขยะในร่างกาย เปรียบเหมือนกับสิ่งที่เกิดขึ้นในธรรม…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - [เสมหะ] - หน้าที่ 71 คำว่า เสมุห์-คือเสลด อันมีประมาณเต็มบาตรหนึ่งอยู่ภายใน ร่างกาย เสมหะนั้น โดยสี ขาวดังสีน้ำใบแตงหนู โดยสัณฐาน มีสัณฐานตามโอกาส (ที่อยู่ของมัน

…่นกำเนิดของมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเมื่อมันได้รับสารอาหารและเกิดกลิ่นเหม็นที่ไม่พึงประสงค์จากกระเพาะ อธิบายถึงภูมิต้านทานแบบต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในร่างกายเมื่อมีการเกิดกลิ่นอันไม่พึงประสงค์นี้ และให้ข้อเปรียบเท…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 76 จึงเกิดขึ้น เพราะความดีใจ ความเสียใจ อาหารและฤดูที่แสลง (ตา) เหล่านั้น (อย่างใดอย่างหนึ่ง) แล้วเอ่ออยู่เต็มเบ้าตาบ้าง ไหลออก มาบ้าง ก็พระโยคีผู้จะกำหน

…น้ำมันและน้ำตา โดยนำเสนอการเผชิญกับอารมณ์และการทำความเข้าใจในสถานการณ์ต่างๆ ที่ส่งผลต่อการเกิดน้ำตา อธิบายถึงสีและสัณฐานของมันที่เกิดขึ้นในที่ต่างๆ เสนอมุมมองด้านจิตใจและการปรับตัวเมื่อเผชิญกับอารมณ์และสภาพ…

…ียว คำว่า ให้รำงับไป คือให้สงบไปอย่างดี นัยหนึ่ง เธอถึง ความเจริญแห่งอริยมรรคโดยลำดับ ย่อมตัดขาดได้ อธิบายว่า ให้สงบ ราบคาบไปได้ เพราะอานาปานสติสมาธิเป็นนิพเพธภาคิยธรรม ก็ในพระบาลีคำถามนี้ มีความสังเขป (ดัง…

เนื้อหานี้อธิบายความหมายของอเสจนโก โดยเชื่อมโยงถึงการฝึกอานาปานสติสมาธิซึ่งนำไปสู่ความสุขและการตัดขาดจากบาปและธรรมอั…

…ามอุทาหรณ์ต่อไปนั้น อัทธานะ หมายเอา เทสะ ทั้งนั้น ส่วนตอนว่าถึงความยาวสั้นของลมหายใจ หมายเอากาละ ๒. อธิบายอย่างนี้ก็ต้องเข้าใจว่าลมหายใจแล่นเข้าไปตลอดลำตัว ไม่ใช่เป็นเรื่องของปอด (?) ๓. ท่านเปรียบน่ากลัว !

บทความนี้อธิบายความยาวและสั้นของลมหายใจในสัตว์และมนุษย์ โดยอธิบายการเปรียบเทียบลมหายใจของสัตว์ขนาดใหญ่เช่นช้างและงู…

…รงนี้มหาฎีกาแก้ไว้ว่า "น อุปจารยุติ อุปาจารมฺปิ น ปาปุณาติ ปเคว อปปนนฺติ อธิปหาโย-คำว่าไม่ถึงอุปจาร อธิบายว่า แม้อุปจาร ก็ยังไม่ถึง จะกล่าวอะไรถึงอัปปนาเล่า" ดังนี้ น่าจะเข้าใจว่า ตรงนี้มีแต่ น อุปจาร์ ส่วน…

…้กล่าวถึงกรรมฐานที่เกิดจากสัญญา และการทำความเข้าใจเกี่ยวกับจิตที่มีลมอัสสาสะและปัสสาสะเป็นอารมณ์ โดยอธิบายว่าจิตที่เกี่ยวข้องกับแต่ละอารมณ์นั้นเป็นจิตดวงหนึ่งซึ่งมีธรรม ๓ ข้อเป็นตัวกำหนด หากไม่มีกรรมฐานดังก…

…มีประเภทต่าง ๆ เช่นสัตว์ชั้นเลย ชั้นกลาง และชั้นสูง ที่เป็นมิตรกัน เป็นศัตรูกัน และกลาง ๆ เป็นต้น มีอธิบายว่า โดย ความเสมอกับตน ไม่แบ่งแยกว่าเราว่าสัตว์อื่น อีกนัยหนึ่ง บทว่า นั้น สพฺพตฺตตาย หมายความว่า โดย…

บทความนี้กล่าวถึงการแผ่เมตตาของพระโยคาวจร ที่ได้อธิบายถึงการตั้งจิตให้เมตตาในทุกทิศทุกทาง โดยใช้เปรียบเทียบกับการขับม้าในสนาม เพื่อแสดงถึงความสำคัญของการม…

…ได้เป็นอารมณ์ ชื่อว่าเป็นจิต ไม่มีเวร เพราะละข้าศึกคือพยาบาทเสียได้ ชื่อว่าเป็นจิตไม่มีความ บีบคั้น อธิบายว่า ไม่มีทุกข์ เพราะละโทมนัสได้ นี้เป็นความหมายแห่งวิกุพพนา อันกล่าวโดยนัยว่า เมตตา สหคเตน เจตสา เป็…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงเมตตาสหคตจิตที่มีอำนาจในการแผ่และเป็นจิตที่ไม่มีประมาณ พร้อมอธิบายว่าเมตตานั้นมีความสำคัญอย่างไรในการพัฒนาจิตสงบและการเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับความเป็นไปของจิต นอกจาก…

…ธ (คือความรู้) หรือผู้ประกอบด้วยวิริยะ หรือผู้มีเดช (คืออำนาจ) ก็ได้ ท่านช่างคิดเสียจริงๆ แม้แต่บาลีอธิบายไว้ชัดเจนแล้วก็ยังอุตส่าห์คิดอยู่อีก น่าสนุก ๓. ตามนี้ บุคคล แปลว่า ผู้เลื่อนไปนรก ไม่น่าโมทนาเลย มห…

… เช่น เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ และการเข้าใจในมิติของการเกิดและการเลื่อนของสัตว์ตามหลักการศาสนาพุทธ อธิบายถึงความเป็นไปของสัตว์ที่มีหายใจขึ้นลงและการเข้าใจในปรัชญาของการเลื่อนไปในนิรยะ โดยมีการหยิบยกคำอธิบา…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 195 ในอานิสงส์ ๑๑ นั้น ข้อว่า หลับเป็นสุข มีอธิบายว่า ชน ทั้งหลายนอกนั้น (ที่ไม่ได้เมตตาเจโตวิมุติ) ย่อมหลับพลิกกายไปมา (และ) กรนอยู่ ดูเป็นทุกข์อย่าง…

เนื้อหาอธิบายถึงอานิสงส์ของการหลับและตื่นที่มาจากการมีเมตตาเจโตวิมุติ โดยยกตัวอย่างให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่างคน…

…เป็นวิหารธรรม) ดุจมารดาบิดาทั้งหลายรักษาบุตรฉะนั้น ข้อว่า "ไฟก็ดี พิษก็ดี ศัสตราก็ดี ไม่แผ้วพานเขา" อธิบายว่า ไฟเล่าก็ไม่แผ้วพาน คือไม่เข้าในร่างกายของผู้มีเมตตาเป็นวิหารธรรม ดุจไฟไม่เข้าในร่างกายของอุตตราอ…

ในบทนี้กล่าวถึงวิธีที่เทวดารักษาผู้มีเมตตา โดยเทียบเคียงกับวิธีการที่พ่อแม่รักษาบุตร สำหรับไฟ พิษ และศัสตราไม่ส่งผลกระทบต่อผู้มีเมตตา อย่างเช่น เรื่องราวของแม่โคนมที่มีความรักในลูกโค ในกรณีที่พรานพยาย

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 216 ๓ ไปอีกก็ได้ พรหมวิหารที่เหลือมีกรุณาเป็นต้น ก็พึงเจริญนัยเดียวกัน นั้นแล นี้เป็นลำดับแห่งการขยายอารมณ์ในพรหมวิหารภาวนานั่น [อุเบกขาพรหมวิหารเป็นผลลั

บทความนี้พูดถึงพรหมวิหารและการเจริญอารมณ์ในภาวนาต่างๆ อธิบายความสำคัญของเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา โดยเน้นที่ผลที่ได้จากการปฏิบัติในด้านสมาธิและวิปัสนา โดยสร…