การศึกษาผลกระทบของเสมหะในร่างกาย : หน้า 71/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - [เสมหะ] - หน้าที่ 71 คำว่า เสมุห์-คือเสลด อันมีประมาณเต็มบาตรหนึ่งอยู่ภายใน ร่างกาย เสมหะนั้น โดยสี ขาวดังสีน้ำใบแตงหนู โดยสัณฐาน มีสัณฐานตามโอกาส (ที่อยู่ของมัน) โดยทิศ เกิดในทิศเบื้องบน โดยโอกาส ตั้งอยู่ในกระพุ้งอุทร ซึ่งในเวลาที่กลืนอาหาร มีน้ำ และข้าวเป็นต้น เมื่อน้ำและข้าวเป็นต้นตกลงไป มันแยกออกจากกัน เป็น ๒ ส่วนแล้วหุ้มเข้าตามเดิม เหมือนแหนในน้ำ เมื่อไม้หรือ กระเบื้องตกลงไป มันจะแยกออกจากกันเป็น ๒ ข้าง แล้วหุ้มเข้า ตามเดิมฉะนั้น อนึ่ง เมื่อมันมีบางไป อุทรจะ (ส่งกลิ่นออกมา) เป็นกลิ่นซากสัตว์น่าเกลียดนัก ดุจผีแตกและดุจฟองไก่เน่ามีกลิ่นเหม็น น่าเกลียดฉะนั้น และเพราะกลิ่นที่ขึ้นมาแต่อุทรนั้น แม้ลมเรอ แม้ ปากก็ (พลอย) เหม็นเป็นเช่นกลิ่นซากสัตว์เน่าไปด้วย และคนผู้ (เรอเหม็นปากเหม็น) นั้น จะถึงกับถูกเขาไล่เอาว่า "ไป แกส่งกลิ่น เหม็น" แต่มันเพิ่มมากขึ้นจนหนาแล้ว ก็ปิดกั้นกลิ่นซากสัตว์ไว้แต่ ข้างในกระพุ้งอุทรอยู่ได้ ดุจแผ่นกระดานปิดวัจกุฏิฉะนั้น โดยตัดตอน กำหนดตัดส่วนของเสมหะเอง นี่เป็น (สภาค บริเฉท) ตัดตอนด้วยส่วนของตนแห่งเสมหะเอง ส่วน (วิสภาค บริเฉท) ตัดตอนด้วยส่วนที่ผิดกับตน ก็เช่นเดียวกับผมนั่นแล · ถ้าเป็นบาตร ก็คงเป็นบาตรย่อม ๆ ในฉบับพม่าเป็น----ปตฺถ----ปัตถะ เป็นมาตราตวง แปลว่า แห่ง คือประมาณกอบหนึ่ง ๒ ปัตถะเป็น ๑ นาที (คือทะนาน) เอาความว่ามีสมหะอยู่ ในร่างกายประมาณกอบหนึ่ง