วิสุทธิมรรค แปล ภาค ๒ ตอน ๑ - ความตายและฌาน : หน้า 23/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 23 ของคนที่ยังตั้งอยู่ปวัตติกาลนี้ก็ตาม ที่ดับแล้ว ขันธ์เหล่านั้นทั้งปวงก็เป็นเช่นเดียวกัน คือ (ดับ) ไปโดยไม่ต่อกัน โลก (คือสัตว์) ชื่อว่าไม่เกิด เพราะจิตไม่เกิด ชื่อว่าเป็นอยู่ เพราะจิตเกิดขึ้น จำเพาะหน้า ชื่อว่าตายเพราะจิตดับ (นี้) บัญญัติ ทางปรมัตถ์ พระโยคาวจร พึงระลึกถึงความตาย โดยชีวิตมีขณะสั้น โดยนัยดัง กล่าวมาฉะนี้ [มรณสติฌาน] ៨ เมื่อพระโยคาวจรแม้ระลึกอยู่ด้วยอาการ 4 นี้ อย่างใดอย่างหนึ่ง ดังนี้ ด้วยอำนาจการทำในใจแล้ว ๆ เล่า ๆ จิตย่อมจะได้อาเสวนา (ความคล่อง) สติอันมีความตายเป็นอารมณ์ย่อมจะตั้งมั่น นิวรณ์ ทั้งหลายย่อมจะรำงับ องค์ฌานทั้งหลายย่อมจะปรากฏขึ้น แต่เพราะ อารมณ์ (ของฌานนี้) เป็นสภาวธรรม และเพราะอารมณ์เป็นที่ตั้ง แห่งความสังเวช ฌานนี้จึงเป็นฌานไม่ถึงอัปปนา ถึงเพียงอุปจาร เท่านั้น ส่วนโลกุตตรฌานและอรูปฌานที่ ๒ ที่ 4 ถึงอัปปนาได้ แม้ ในสภาวธรรม เพราะเป็นภาวนาพิเศษ จริงอยู่ โลกุตตรฌานถึง อัปปนาได้ด้วยอำนาจ (การนดำเนินไปโดย) ลำดับแห่งวิสุทธิภาวนา (การเจริญวิสุทธิ์) อรูปฌานถึงอัปปนาได้โดยที่เป็นภาวนาที่ก้าวล่วง ขุ. มหา. ๒๕/๔๘