วิสุทธิมรรค: การศึกษาผมและโกฏฐาส : หน้า 46/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 46 ที่หุ้มกะโหลกศีรษะ ด้านข้างทั้งสองกำหนดตัดเอาแค่หมวกหู ด้าน หน้าแค่กรอบหน้าผาก ด้านหลังแค่คอต่อ เป็นโอกาส (ที่ตั้ง) ของ ผมทั้งหลาย โดยตัดตอน ผมทั้งหลาย ข้างล่างตัดตอนด้วย พื้นรากของตน อัน (หยั่ง) เข้าไปหนังหุ้มศีรษะสักแค่ปลายเมล็ด ข้าวเปลือกตั้งอยู่ ข้างบนตัดตอนด้วยอากา ข้าง ๆ ตัดตอนด้วยเส้น ผมด้วยกัน การกำหนดตัดโดยนัยว่า 'ผม ๒ เส้นไม่มีรวมเป็นเส้น เดียว (คือเป็นเส้น ๆ หรือเส้นใครเส้นมัน) นี้เป็น (สภาคปริเฉท) ตัดตอนด้วยส่วนของตน ชื่อว่าผมทั้งหลาย (นั้น) ธรรมดาทำมา มิให้ปนกับโกฏฐาสที่เหลืออีก ๓๐ โดยนัยเช่นว่า 'ผมมิใช่ขน ขน ก็มิใช่ผม" ดังนี้ การกำหนดตัดว่า "โกฏฐาสนั่นเป็นส่วนหนึ่งต่าง หาก" นี้เป็น (วิสภาคปริเฉท) ตัดตอนด้วยส่วนที่ผิดกับตน” นี้ เป็นกำหนดโดยลักษณะมีสีเป็นต้นแห่งผมทั้งหลาย ส่วนต่อไปนี้ เป็นกำหนดโดยความปฏิกูล ๕ ส่วน โดยประการ มีสีเป็นอาทิแห่งผมเหล่านั้น อันผมนั้น แม้โดยสีก็ปฏิกูล แม้โดยสัณฐาน แม้โดยกลิ่น แม้โดยที่อาศัย แม้โดยโอกาส ก็ปฏิกูล อธิบายว่า คนทั้งหลายเห็น ๑. ตอนกำหนดโดยโอกาสนี้ ปาฐะแยกเป็น ๒ ประโยค คือโอกาสโต--- ปริจฺฉินนา ประโยค ๑ สีสกฎาห---- โอกาโส ประโยค ๑ เข้าใจว่าคลาดเคลื่อน เพราะตรงนี้กำหนดหนังซึ่งเป็นโอกาส คือที่ตั้งของผม ไม่ใช่กำหนดผม ควรแก้ ปริจฺฉินนา เป็น ปริจฺฉินน์ ให้เป็นวิเสสนะของ----จมุม ๒. ตอนวิสภาคปริเฉทนี้ ปาฐะก็วุ่น ๆ อย่างไรอยู่ ความไม่ใคร่ดี ในท้ายหน้า ๓๕ กล่าวไว้หน ๑ ว่า 'เกสา น โลมา โลมาปิ น เกสาติ เอว์ อมิสสกตาวเสน วิสภาคปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพ' เป็นประโยคเดียวชัดดี