วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - อานาปานบรรพ : หน้า 27/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 27 (ภาวนา) ในอนุสสตินิเทศนี้ ใน ๒ บรรพนั้น อานาปานบรรพ เป็นกรรมฐานบทหนึ่งต่างหาก โดยเป็นอานาปานสติ (กรรมฐาน) ส่วนว่า ทวดึงสาการกรรมฐานนั้นใด ที่ทรงแสดงไว้โดยเป็นปฏิกูล มนสิการ สงเคราะห์เอามันสมองเข้ากับเยื่อในกระดูกอย่างนี้ว่า "ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ก็แลข้ออื่นยังมีอีก ภิกษุพิจารณาเห็นกายนี้นี่แล แต่ พื้นเท้าขึ้นไป แต่ปลายผมลงมา มีหนังหุ้ม เต็มไปด้วยของไม่สะอาด มีประการต่าง ๆ คือ ผมทั้งหลายมีอยู่ในกายนี้ ขนทั้งหลายมีอยู่ใน กายนี้ เล็บทั้งหลายมีอยู่ในกายนี้ ฟันทั้งหลายมีอยู่ในกายนี้ หนัง มีอยู่ในกายนี้ เนื้อ เอ็น กระดูก เยื่อในกระดูก ไต หัวใจ ตับ พังผืด ม้าม ปอด ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อาหารใหม่ อาหารเก่า น้ำดี เสมหะ น้ำเหลือง เลือด เหงื่อ มันข้น น้ำตา มันเหลว ล้ำลาย น้ำมูก ไขข้อ มูตร มีอยู่ในกายนี้" ดังนี้ ทวดึงสาการกรรมฐานนี้ ประสงค์เอาว่ากายคตาสติ ในอนุสสตินิเทศนี้ [อธิบายบาลีกายคตาสติ (ต่อไป) นี้เป็นตอนแสดงการบำเพ็ญในกายคตาสติกรรมฐาน นั้น อันมีคำแก้บาลีนำหน้า ปาฐะว่า อิมเมว กาย ความว่า ซึ่งกายเน่าอันเป็นที่อาศัย แห่งมหาภูต ๔ นี้ ปาฐะว่า อุทธ์ ปาทตลา แปลว่า แต่พื้นเท้า ด. ท่านให้ประกอบ อตฺถิ อิมสฺมึ กาเย ทุกบท ต่อนี้ไปพึงทราบว่าเปยยาลไว้ ๒. ที. มหา. ๑๐/๓๒๘