ความเข้าใจในพรหมวิหารและผลลัพธ์ของการภาวนา : หน้า 217/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 216 ๓ ไปอีกก็ได้ พรหมวิหารที่เหลือมีกรุณาเป็นต้น ก็พึงเจริญนัยเดียวกัน นั้นแล นี้เป็นลำดับแห่งการขยายอารมณ์ในพรหมวิหารภาวนานั่น [อุเบกขาพรหมวิหารเป็นผลลัพธ์แห่งพรหมวิหาร ๒ ข้างต้น อนึ่ง อารูปเป็นผลลัพธ์แห่งกสิณทั้งหลาย เนวสัญญนาสัญญาย ตนะเป็นผลลัพธ์แห่งสมาธิทั้งหลาย ผลสมาบัติเป็นผลลัพธ์แห่งวิปัสนา นิโรธสมาบัติเป็นผลลัพธ์แห่งสมถะวิปัสนาฉันใด อุเบกขาพรหมวิหาร ในพรหมวิหารภาวนานี้ ก็เป็นผลลัพธ์แห่งพรหมวิหาร ๓ ข้างต้นฉันนั้น เพราะเหมือนว่ายังมิได้ตั้งเสา ยังมิได้ยกชื่อและจันทันแล้ว ก็ไม่อาจ วางจั่วและกลอนในอากาศได้ฉันใด เว้นตติยฌานในพรหมวิหาร ๓ က ข้างต้นเสีย ก็ไม่อาจทำ (อุเบกขา) จตุตถฌานให้เกิดได้ฉันนั้นแล [เพาะเหตุไรจึงเรียกพรหมวิหาร เพราะอะไรจึงมา ๔ ฯลฯ] ในที่นี้ปัญหาจึงมีว่า ก็เพราะเหตุอะไร เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขานั่น ท่านจึงเรียกพรหมวิหาร ข้อ ๑ เพราะอะไรจึงมี ๔ ข้อ ๑ อะไรเป็นลำดับแห่งคุณชาตเหล่านั้น ข้อ ๑ เหตุไฉน ในอภิธรรม ท่านจึงเรียกอัปปมัญญา ข้อ ๑ ข้าพเจ้าขอเฉลย (ดังต่อไปนี้) ข้อแรก ความเป็นพรหมวิหาร ในคุณชาตมีเมตตาเป็นอาทินั่น พึงทราบ (ว่าเป็น) เพราะอรรถว่าเป็นธรรมประเสริฐ และ เพราะความเป็นธรรมหาโทษมิได้ แท้จริง ธรรมเหล่านั้น จัดว่าเป็น วิหารธรรมอันประเสริฐ เพราะภาวะที่เป็นความปฏิบัติชอบในสัตว์