อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 17 / 119

…ดดโลดเต้นมีใจบิบบาน กระโดดลงในทอดเทียนดนองอาบน้ำ เหมือนพระยางค์ กระโดดลงในอปทุม ฉะนั้น. ขุ.ชา. (อรรถ) มก. ๕๔/๘๖๙ ๔.๒ เราจำเนอออกน้อยนอกด้วยหอก แล้วน้ำเนอหยันซึ่งมีหยาดเลือดไหล จุดยกดอกบัว พร้อมด้วย…

เนื้อหาในพระไตรปิฎกเกี่ยวกับอุปมาอุปไมยแสดงถึงความสำคัญของการให้และการดูแลช่วยเหลือผู้อื่น เปรียบเหมือนฝนที่ตกในพื้นที่ที่ต้องการน้ำ รวมถึงการยกตัวอย่างต่าง ๆ เพื่อแสดงถึงคุณค่าของการทำบุญและความสำเร็

…ันแฉ่วันราชูรเหมือนหีบอันเลย ทรงจะการ ลำบาญออคิต ผูกใจเขาด้วยสังกหัต๙.. ขุซา. (อรรถ) มก. ๙๕/๓๙๑ ๑.๓ ผู้ใดปรับผู้ใดทำความผิด ๑๐๐ บ้าง ๑,๐๐๐ บ้าง ผู้หนึ่งชื่อว่าใช้ใช้งด้วยอาญา คือ ทรั…

เนื้อหาถึงอุปมาอุปมัยจากพระไตรปิฎกที่ใช้เปรียบเทียบการทำงานและผู้นำ โดยเฉพาะการป้องกันการเบียดเบียนผู้อื่น และการสร้างความสุขให้แก่สังคม พระราชาที่ดีไม่ควรใช้ความรุนแรง แต่ควรปฏิบัติด้วยธรรมะ ทำให้เกิ

…ตรปิฏก ๑. คนทำบาป ๑.๑ บุคคลผู่มีความละอาย กล้าเพียงดังกล่าว มีปกติำจัดคุณผู้อื่น มักเอาหน้า. ข.ธ. (อรรถ) มก. ๔๙/๗ ๑.๒ ผู้ใดผินหน้าหนีบงก็สามารถได้ แม้ภาษะนะสำริจ ผู้ผู้นี้พึงนำไปได้ หล่อนำทำช่วงชิง ก็จัก…

เนื้อหาเกี่ยวกับการทำบาปในพระไตรปิฏกชี้ให้เห็นถึงคุณลักษณะของบุคคลที่ทำบาป รวมถึงผลและการตระหนักถึงกรรมที่ตนทำ โดยการอุปมาด้วยธรรมชาติและความรู้ตามที่ระบุในพระไตรปิฏก บทสัมภาษณ์นี้ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจ

…พียรนั้น ยังมีจิตวิททั้งหลายให้สงบระงับ เปรียบเหมือนฝนยัง ดี้ทีละลมพึ่งขึ้นแล้วใหสงบ ฉะนั้น. ข.อิท (อรรถ) มก. ๕๙/๕๕๕ ๒.๗ ธรรมในแผ่นดินแดนพระเจ้าจักรพรรดิย่อมไม่มีโจรผู้ร้าย ฉันใด ภิกษุวรารความเพียรไม่ควร…

บทนี้กล่าวถึงความสำคัญของความอดทนและความเพียรในชีวิตของพระภิกษุ โดยนำเสนอการรักษาจิตให้สงบและการหลีกเลี่ยงความชั่วร้ายเปรียบเทียบกับการเดินทางของพ่อค้าที่หลงทาง นอกจากนี้ยังกล่าวถึงการอบรมสติและสมาธิเ

…่นอยู่โดยม าก ย่อมและบุคคลผู้มีปัญญามาทราบไปเสีย คงฉลาดมีเท่าเร็วฉะนั้นตัวหาว่างามมีไป ฉะนั้น ฐ.ธ. (อรรถ) มก. ๔๐/๙๕ ๕. ความแก่ ความเจ็บ ความตาย ๕.๑ ผู้ยืนอยู่ยอดเขาลาลัน พึงเห็นประชาชนโดยรอบ ฉันใด ท่านผู…

เนื้อหาพูดถึงการรับรู้ถึงความจริงของชีวิต เช่น ความแก่ ความเจ็บ ความตาย ที่ทุกคนต้องประสบในชีวิต กล่าวถึงการเตือนสติผ่านตัวอย่างและคำสอนในพระไตรปิฎก โดยมีการเปรียบเทียบธรรมต่างๆ เช่น ดอกบัวและไม้เหล็ก

…งขารทั้งหลายเหล่านี้ย่อมแตกดับ ไป ฉันใด แม้นอิฉันส่งขาริก็แตกแล้ว แม่นอานาคตจักรแตก ฉันฉนั้น ข.จ. (อรรถ) มก. ๒๑/๕๕ ๓๗.๗ สังขารทั้งหลายมีไม่เป็นของใหม่อยู่เป็นนิตย์แต่เพียงอย่างเดียว ยงปรากฎไม่มีสาระหาสาร…

ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายมีความชำรุดและไม่ยืนยง เปรียบเหมือนภาชนะที่แตก การเป็นอยู่ในโลกนี้จึงไม่ยั่งยืน ชีวิตมีวันหมดอายุไม่เกินร้อยปี ซึ่งมีความเปราะบางเหมือนกับสิ่งอื่นในธรรมชาติ เช่น ต้นไม้และแผ่นผ้า

…ละร่างของตน คือ สรีระของตน อันอั่วว่า เป็นของคร่ำคร่า เพราะกรรมเก่าหมดสิ้นไป คือ ไปตามกรรม. ข.เปต.(อรรถ) มก. ๕๙/๑๒๕ ๑๐.๑๕ ร่างกายไม่เป็นทรีรของบรรพชิต แต่งบรรพชิตร่างกายไว้เพื่ออนุเคราะห์พรหมจรรย์ เหมือน…

ในพระไตรปิฎกมีการใช้เปรียบเทียบเพื่ออธิบายความหมายของกรรมและจิตวิญญาณ เช่น การเปรียบเทียบการละร่างเหมือนคนถอดเสื้อ รวมถึงความสำคัญของสติที่ช่วยให้คนสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความมุ่งหมาย นอกจากนี้ยัง

…่ขาดใว้เพื่อผ่อน บรรเทาความหิว และเหมือนคนเอาเครื่องประดับในจัดไว้เพื่อผ่อน มาสวมศีระคน. อัง.ทุ. (อรรถ) มก. ๓๓/๓๘ ๓.๓ ธรรมอันเรานแสดงแล้วโดยปรายอย่างนี้ ผู้ใดรู้ตามด้วยดี สำคัญด้วยดี ยินดีตามด้วยดี ซึ…

การฟังธรรมมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาจิตใจและการศึกษา การฟังคำสอนจากพระพุทธเจ้านำมาซึ่งปัญญาและความเข้าใจที่ลึกซึ้ง การได้ฟังธรรมช่วยให้บุคคลมีสติปัญญาและสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างมีคุณภาพ การฟังคำสอ

…คือ ด้วย น้ำ คือ ขันธ์ และเมตตา ด้วยการว่าใจในใดโดยแบกคาย และด้วยการพิจารณา ฉันนั้นนั่นเทียว. ข.ฐ. (อรรถ) มก. ๕/๙๔ ๔.๓ บุคคลโกรธตอบบุคคลโกรธ จัดว่าเป็นคนเลวกว่าบุคคลผู้โกรธ เพราะความโกรธตอบ นั่น บุคคลผูโก…

เนื้อหานี้สำรวจความสำคัญของธรรมะในชีวิตประจำวัน โดยระบุว่าบุคคลที่มีจิตใจสงบและพิจารณาในธรรมจะสามารถบูชาความเป็นเลิศได้ แม้จะพบกับอุปสรรคต่างๆ เช่น ความโกรธ การดำเนินชีวิตอย่างมีเมตตา และการพัฒนาจิตใจ

…หมือนกัน คือ บริบูรณ์แล้วก็ช่วยให้คุณธรรมเริ่มตั้งแต่กวด ๑๐ จนกระทั่งองค์พระนิพานให้สมบูรณ์ ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๔๙ ๑.๗ ผู้ใดพึงเป็นผู้มิกิสเดสัจจะฝาดอันคายแล้ว ตั้งมั่นในศีลทั้งหลาย ประกอบด้วยทะมะและ…

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับคุณธรรมที่สำคัญในพระพุทธศาสนา ซึ่งได้แก่ ความมักน้อย ความสันโดษ ความขัดเกลากิเลส ความเป็นผู้ถึงง่าย และการปรารถนาความเพียร โดยมีการอ้างอิงถึงคำสอนต่างๆ ในพระไตรปิฎกที่เกี่ยวข้อ

…ยนั้น เป็นผู้บรรลุธรรม ประพฤติตีครองงามอริยะอยู่เป็นนิ่ง ย่อมมีเดช (ส่ายาร) คลายราชสีห์ ฯนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๙ 3.2 ภิญญูใช้ลอยเสนาะ ไพรสณฑ์ โคนไม้ ป่า เจ็ฒภูเขาที่นปปรารถนาแล้ว ดูลูกครรพลันดูช่างขัมะ…

ในพระไตรปิฎกได้กล่าวถึงการฝึกฝนและการศึกษาของอภิญญู ซึ่งต้องมีการควบคุมตนเองและใช้ความตั้งใจในการเรียนรู้เพื่อบรรลุธรรมตามที่มีการอธิบายไว้ โดยการเปรียบเทียบถึงม้าในการฝึกฝน ที่มีอาจารย์ช่วยในการอบรม

…ิธีไปเยื่อนไปในบ้าน เหมือนแสงจูไม่ยงดอก สี และกลิ่นให้ขอกช้า ถือเอาแต่รสด แล้ววันนี้ไป ฉะนั้น ข.ธ. (อรรถว) มค. ๑/๒ ๔.๒ พระปัญเจกพระพุทธเจ้า ชื่อว่า ไม่เลี้ยงผู้อื่นเพราะไม่เลี้ยงกิเลสมาสนั้น เที่ยวไปตามล…

ข้อความนี้พูดถึงการถูกต้องในหน้าที่ของภิกษุ โดยยกตัวอย่างจากคำสอนของพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับการอยู่อย่างมีคุณธรรมและหนทางในการก้าวเข้าสู่สกุล. พระพุทธเจ้าได้สอนให้ภิกษุระลึกถึงการทำหน้าที่ของตน โดยไม่แสวง

…้ ฉันนั้น ฝนย่อมร่างเรือนทุ่มดีแล้วไม่ได้ ฉันใด รากย่อมเสียจิตแท้ที่บรมดีแล้วไม่ได้ ฉันนั้น. ข.ร. (อรรถ) มก. 40/3 2.9 ดูก่อนจิต แต่ก่อนท่านเคยแนะนำวา จงสำรวมระวังเมื่อเวลาเทียบไปบิณทบตาม ระหว่างตรอก อย่…

บทความนี้สำรวจความสำคัญของการรักษาจิตใจและการมีสติในชีวิตประจำวัน โดยอ้างอิงถึงแนวทางจากพระบาลี ที่เน้นการสำรวมระวังเมื่อแสวงหาบิณฑบาต และการไม่เกี่ยวข้องกับกามรมณ์ เพื่อให้จิตผ่องใส และการมีสติในทุกข

…่องปลิ้มได้ภูมิในความฝัน... ย่อมว่างเปล่า คำนั้นว่าขึ้นมาแล้ว ก็ไม่เห็นอะไร เป็นโมฆะแปลๆ. สัง.สภา. (อรรถ) มก. ๒๘/๒๕๕ 4.2 ผัดตามเป็นอารมณ์ว่างาม ไม่สำรวมอินทรีย์ทั้งหลาย ไม่รู้ประมาณในโสณะ เกียรติคร้าน มีค…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดจากพระไตรปิฎกเกี่ยวกับโทษของการไม่สำรวมอินทรีย์ โดยเปรียบเทียบข้อคิดผ่านภาพพจน์ที่แสดงถึงความว่างเปล่าของการกระทำที่ไม่ใช่การสำรวม และความเสี่ยงเมื่อไม่มีการควบคุมสัมผัสกับสิ่งเร้

…ว ย่อมเป็นเหมือนกระจกอันเชิดไว้ในทางใหญ่ ๔ แรง ย่อมเบือนด้วยอุติฺเกิดแต่ลมเป็นต้น นั่นน่ะ. สง.สพท. (อรรถ) มก. ๒๕/๑๔๕ ๔.๗ แม่เนื้อยังลูกเล็ก... ย่อมเสวยทุกข์ในป่า เพราะตัดความสนิทสนมในลูกไม่ขาด ได้แก้ไม่ ล…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการเปรียบเทียบธรรมในพระพุทธศาสนา โดยใช้รูปแบบของการเปรียบเทียบและอุปมานิยายในการอธิบายแต่ละประเด็น เช่น อุปมาเกี่ยวกับจิตใจที่ต้องถูกควบคุมและฝึกฝนเพื่อไม่ให้เกิดความทุกข์ และการ

…- กามทั้งหลายเปรียบด้วยกองไฟ เพราะอธรว่า เป็นดังไฟกองใหญ่ให้ร้อนอ่อน เว้นจากถามโดยการขมไว้. ขุ.ม. (อรรถ) มก. ๒๕/๘๘ ๒.๓ กามทั้งหลายเหมือนคนเพลิงที่ลูกไฟ ย่อมไหม้คนถือถือไม่ยอมปล่อย เพราะกามทั้งหลายเปรียบ…

บทอุปมาในพระไตรปิฎกแสดงถึงโทษและอันตรายของกาม โดยเปรียบเทียบกามกับสิ่งต่างๆ เช่น โครงกระดูก ชิ้นเนื้อ เพลงหย่า และของร้อน เพื่อเตือนใจให้ระมัดระวังในการเสพกาม และให้เห็นถึงความทุกข์ที่มาจากการติดอยู่ใ

…วดำ ทามกลางมหาชนเดียว เพราะถึงความพินาศแห่งคุณความดี เริ่มต้นแต่เวลาที่ถูกครัน คือ กามรมณ์. ข.ซา. (อรรถ) มก. ๕๙/๕๙ 2.16 ช้างจงอย่ำท่ามกลางหล่มแล้ว ย่อมไม่อาจถอนตัวไปสู่ที่ตนได้ด้วยตนเอง ฉันใด ข้าพเจ้าจง…

บทความนี้สำรวจอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความเพียรและจิตใจในเรื่องการหลุดพ้นจากกามและความทุกข์ อุปมาถึงร่างกายและจิตใจที่ปรากฏความงามแต่แฝงไว้ด้วยความหรืออารมณ์ที่มืดมน เช่นเ

… และปสุสัตว์ ผู้มีใจของในอารมณ์ต่างๆ ไป เหมือนห้วงน้ำใหญ่พัดเอาชาวบ้านผู้กลับไป ฉะนั้น. อัง.จตุก. (อรรถ) มก. ๓๕/๕๒ ๓.๙ มราวาสเป็นที่คับแคบ เพราะไม่มีโอากาสจะทำกุศลความดีได้ตามสบาย ชื่อว่า เป็นทางมาแห่งอส…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงอุปมาอุปไมยที่ทรงคุณค่า มาจากพระไตรปิฎก ซึ่งอธิบายถึงความสำคัญของราคะในจิตใจของมนุษย์ และการอธิบายเปรียบเทียบการมีความหวังและการทำดีให้บริสุทธิ์ โดยอ้างถึงคำสอนจากพระพุทธเจ้าเกี่

…. ส่งิน.(พุทธ) มก. ๒/๕๓๗ ๒.๑๔ หมู่สัตว์ช่วยอนุสนุนเวียนไปในสาระเหมือนปลาที่ติดอยู่ในใช้. ขุ.เทร.(อรรถ) มก. ๒/๕๔ ๒.๑๕ เหยื่อทั้งหลายโฉนลง ชื่นเนื้อหลุดจากปากของเหยื่อด้วยตัวหนึ่ง ตกลงพื้นดิน และเหยื่อย…

เนื้อหาแสดงถึงการเวียนว่ายตายเกิดของสัตว์ในสงสาร โดยเริ่มต้นจากการเปรียบเทียบกับการไหลของโลหิตในมหาสมุทร และการเกิดในฐานะโค แกะ เนื้อ ฯลฯ เป็นการแสดงให้เห็นถึงความทุกข์ที่สัตว์ทั้งหลายต้องเผชิญ สัตว์ใ

…ทุกอย่างใหญ่หลวง อุปมาเหมือนตกลงไปในหนองสิ่งตัวร้อยคน หรือเหมือน ช้างที่เขาดอออกจากช่องลูกดอก ม.ค. (อรรถ) มก. ๒๓/๕๔ ๓.๓ ภายในโทษไม่สิ้นสุด เปรียบเสมอด้วยต้นไม่มีพิษ เป็นที่อยู่ของโรค ทุกอย่างล้วนเป็นที่ ป…

เนื้อหานี้มีการอธิบายความทุกข์ของสัตว์และคนผ่านคำเปรียบเทียบในพระไตรปิฎก เช่น การเปรียบเปรยถึงต้นไม้ไม่มีพิษเป็นที่อยู่ของโรค และอธิบายถึงอาการเจ็บที่เกิดจากกรรมที่กรรมชวนให้มากเอนเอียงไปสู่โทษ ทั้งนี