อรรถก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 33 / 47

…ว่า "ธรรม kuwata สัตว์ผิฏฐิแล้วอุบัติขึ้น (อีก) ย่อมไม่มี ด้วย บทว่า นฤก ดิฏฐา โอปปาติกะ ดังนี้." อรรถกถาว่า ทิฏฐิปานิทัสส ในกินเจปฏิกูลว่า "สองงว่า สมมุตุกฎา สมมุติปฏิุ่นาม มีความว่า สมณะและพรหมณัสตั้ง…

เอกสารถูกศึกษาเกี่ยวกับมังคีละกติปนิเปล ซึ่งเน้นความสำคัญของการปฏิบัติธรรมที่ถูกต้องในชีวิต เพื่อให้ถึงธรรมสูงสุด ความใช้ชีวิตในมรรคา ส่วนที่กล่าวถึงอริยสัจและความเข้าใจในธรรมที่สอดคล้องกับคำสอนของพระ

…นกองเก็บไว้ในท่ามกลางเรือน เพื่อ ประโยชน์แก่การใช้สอย, คุณหญิงเหล่านี้นั้น ชื่อว่า คุณหญิงมหากาล. อรรถกถาสายยกสูตรว่า "คำว่า สหพุทธ อุปชุชยุ่ง คือ พึงนำถึงซึ่งความเป็นเพื่อน. สองบว่า พุทธกฤษณัง เทวน ฉะ…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเรื่องกุศลกรรมในศาสนาพุทธ โดยกล่าวถึงการจัดเก็บกุศลกรรมในเรือนเพื่อประโยชน์ และอรรถกถาที่อธิบายถึงความเกี่ยวของระหว่างเทวดากับพุทธ ผ่านการตีความคำสอนที่สำคัญในพระไตรปิฎก เช่น ความเป็นเ…

…ร้ายไม่ผู้อื่น เป็นปัจจัย. บทว่า อุปสมุชฌ ได้แก้ บรรลุ คือ ให้ถึงพร้อมแล้ว." [เทวโลก ๒ ชั้น] [อธ] อรรถกถาเลยยสูตรว่า "พระผู้มีพระภาคทรงแสดง ความสิ้นอาสะแล้ แล้วทรงนำให้จบลงด้วยธรรมอันเป็นยอด คือ พระอรหัต…

เนื้อหาในบทนี้เกี่ยวกับเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง โดยอธิบายถึงความสำคัญและลักษณะของสมาธิและปัญญา ที่พึงรับรู้ได้ด้วยตนเอง เกี่ยวกับการบรรลุในแนวทางธรรมม

…ปิพพิพาดหลาย ผลเป็นพาหิรปิฏกได้ ประพฤดูกันมาแล้ว เพราะเหตุนี้ พระผู้พระภาคไม่ทรงแสดงไว้ในสูตรนี้." อรรถกถา จบ [๗๐] ก็ภาสเลยกสูตรว่า "วิร ศัพท์ มี โกฏฐาสศัพท์เป็น เนื้อความ เหมือน วิร ศัพท์ในประโยคทั้งหลา…

เนื้อหาอธิบายความบังเกิดของเทวดาในเทวโลก ๒ ชั้น ผ่านกรรมบถ ๑๐ ประการ โดยพระผู้พระภาคทรงแสดงถึงความสำคัญของศีลและการบริหารกสิณในการเจริญฌาน และผลที่เกิดขึ้นกับบุคคลที่มีศีลที่ดี ในการที่จะบังเกิดในชั้น

…มอย่างนี้แฉ." [๒๑] ขณ ที่เนื่องกันเหล่านั้นทั้งหมด ชื่อว่า ญาติ ด้วยอรรถว่า พึงรู้กัน เหตุนี้นน ในอรรถกถาท่านจิงกล่าวว่า "ชนเหล่านี้ เขาอธิบว่า (เป็นญาติ) ของพวกเรา ดังนั้น เหตุนี้น 'ชนเหล่านี้' ชื่อว่า …

เนื้อหาในบทความนี้พูดถึงความหมายของ 'ญาติ' ในบริบทพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างจากอรรถกถาต่างๆ ที่ชี้ให้เห็นถึงความเป็นญาติระหว่างชนกลุ่มต่างๆ รวมทั้งคำอธิบายเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในครอบคร…

…) เพราะวิบากของกรรมมันแล. คู่่อนมหาพิษฎี และวันนี้ เศรษฐีคูณดี ก็ถูกรถไหม่ออยู่ในมหาโรรุรนก." [๘๐๐] อรรถกถาโลกสังฆุตานว่า "ข้อว่า สมนเตยสุส กรณ๎ ชีวา โรรุรน มีความว่า ได้ยินว่า ในกาลนั้น เมื่อทรัพย์ ๑. แปล…

ในเนื้อหานี้ พระโพธิสัตว์ได้แสดงธรรมแก่น้องชายเกี่ยวกับการรักษาความปกติในชีวิตและการทำบุญเป็นหลักสำคัญเพื่อมีบารมีในอนาคต น้องชายได้ไปยังวิมานประเทศหลังจากพยายามยุติสิ่งไม่ดี ในขณะเดียวกัน อาคันตุกเศร

…๗ ทำให้มืองค์ครบ-เติมที่ ตลอดวัน ๑๔ คำ วัน ๑๔ คำและวัน ๘ คำ แห่งปักษ์ และตลอดปฏิุทิรกปักษ์" ดังนี้. อรรถกถาเมนูสูตรนั้น ว่า "ศัพท์ว่า โต ในกาถนั้นเป็น นิบายลงในอรรถสว่าทำบำให้เต็ม มาว่า ปญัญสุตปลอด คั้น บั…

เนื้อหาเกี่ยวกับเมนูสูตรที่พระอรรถถากาจารย์ได้กล่าวถึง พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของการใช้คำว่า 'โต' ในทางพระพุทธศาสนา และความสำคัญขององค์ ๗ ที่ทำให้วิญญูชนได้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การใช้คำแ

…สุดทุกข์ ทรงประกาศไว้แล้ว." บาสือโบสถสูตร จบ. บาสึมิมสูตร ในดูอิรวรรดิแห่งสุดบิพด ก็เหมือนกัน. [๑๒] อรรถกถาอธิบายว่า "บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อดุทมูตรีย คือ อันเป็นความประพฤติไมประเสริฐ. บทว่า เมถุน คือ จาก…

เนื้อหานี้พูดถึงความหมายของ 'เมถุนธรรม' ที่มีความเกี่ยวพันกับการประพฤติของคนในพระพุทธศาสนา โดยอาศัยอรรถกถาที่อธิบายถึงการมีจิตที่ติดอยู่ในความกลัดกลุ่มแห่งราคะ ซึ่งเป็นธรรมที่เกิดจากการอยู่ร่วมกันทั้งสองฝ…

ประโยค ๕ มั่งคลอดที่เป็นเปล เล่ม ๓ - หน้ารที่ 131 [๑๕] อรรถกถาขุทฺกปุราณะ ว่า "บรรดาคงไม่นานนั้น เจตนาเป็นเหตุว่าล่วงฐานะ โดยประสงค์จะล้างสัพธรรม ซึ่งเป็นไปทางก…

…ุทธศาสนา ซึ่งว่าเกิดจากการตั้งเจตนาที่ล่วงฐานะและความประสงค์จะล้างสัพธรรมผ่านกายาวุธ พร้อมอ้างอิงถึงอรรถกถาต่างๆ ที่อธิบายเกี่ยวกับมรรคที่ต้องมีเจตนา อพรหมจรรย์จึงเกี่ยวข้องกับการทำความเข้าใจในวิถีที่ถูกต้…

…ลิกาขบที ๔ ที่๒ ที่ ๔ และที่ ๕ บันทึกผิงทราบ ตามยี่ที่ข้าพเจ้ากล่าวแล้วในอาคิรีวินัยในหนหลัง. [๑๐๗] อรรถกถาวิการวิภาสลิกบง ว่า "ด้วยวาท กโล ท่านประสงค์อากาแลเป็นที่บ่งของพวกภิญญู. ก็วกนั้น โดยคำหนด อย่างค้…

บทนี้พูดถึงการแบ่งมรรคของบุรุษที่ประกอบด้วยมรรค ๖ และมรรค ๓๐ ที่เกี่ยวกับอาการของอากาศ พระอุปสังสีและการบริโภคตามเวลา ในส่วนนี้ยังกล่าวถึงวัตถุที่เรียกว่าโกสนะและการบริโภคในเวลาต่าง ๆ เพื่อความเข้าใจใ

…ง เล่ม ๓ หน้า ที่ ๑๓๔ ซึ่งการฟ้อนเป็นต้น ที่เขาประกอบแล้วก็ดี ไม่สมควรแก่ภูมิปัญญูนิมิ ทั้งหลายเลย" อรรถกถาจากทุบทว่า ว่า "ก็เมื่อขอคลาศเข้าไปโดยความประสงค์ จะคบแล้วอู่วุ่นแหละ ความละเมิดดังนี้ได้ในสบายนี้…

เนื้อหาเกี่ยวกับการฟ้อนและฟังเพลงบัก โดยยืนยันว่าการฟ้อนอาจมีผลต่อความคิดและอารมณ์ของบุคคล และไม่ควรละเมิดความรู้สึกในบางโอกาส เพลงบักจัดเป็นเพลงที่ควรฟังภายใต้เงื่อนไขที่เหมาะสม เพื่อหลีกเลี่ยงความน่

ประโยค ๕ - มังกรคลาดกัปปิ่นเล่ม ๓ - หน้าที่ ۱۳๖ เพราะเหตุนี้ พระอรรถกาถาจึงกล่าวว่า "ปมาดิดกุณฑี องปุยติฏต" อรรถกาถุทกทปะว่าที่นอนอันไม่สมควรและเครื่องปลาคอันไม่สมควร ชื…

บทนี้กล่าวถึงการตีความและการอธิบายเกี่ยวกับอาสนาในพุทธศาสนา โดยมีการอ้างอิงถึงพระอรรถกาถา และอธิบายถึงคำว่า 'ปมาดิดกุณฑี' และอาสนาที่ไม่สมควร บทนี้ประกอบด้วยความเข้าใจในภูมิคำศัพท์บาฬีแล…

ประโยค ๕ : มงคลคาถาที่ปืนเปล เล่ม ๓ หน้า ๑๔๐ ในภูมิาหาขึ้นบก แก้วว่า "กิำคำใดที่ท่านกล่าวไว้ในอรรถกถา ชื่อทุกบทนี้ว่า "แต่คล่าสุดท้ายแห่งองค์ทั้งหมด เป็นองค์พิเศษ สำหรับสามเณรเท่านั้น คำนี้อาจไม่สมกั…

เนื้อหาในหน้านี้กล่าวถึงความสำคัญของศีลและการเข้าทรงอุโบสถ โดยมีการแนะนำให้ผู้ที่รักษาศีลควรรักษาให้เรียบร้อย และควรสร้างความตั้งใจในการทำกิจกรรมทางธรรม รวมถึงการฟังธรรมและอธิษฐานเพื่อให้ได้ผลตามที่พร

…ี้เป็นของมนุษย์เป็นของเล็กน้อย เพราะนำเข้าไปเปรียบเทียบสุขอันเป็นทิพย์." มาลีอุโบสถสูตร จบ. [๑๒๒] อรรถกถาอุโบสถสูตรนั้นว่า "บทว่า ปฐตุรดฺฒต- รดานิ คือ ประกอบด้วยตนะ กล่าวคือ วัตถุอันิงความดีให้ เกิดามาย …

…ความเป็นผู้ร่วมกันของเทพชั้นปรินิมมิตวาสวัสดิ์และการเปรียบเทียบราชสมบัติของมนุษย์กับความสุขที่ทิพย์ อรรถกถาอุโบสถสูตรได้อธิบายเกี่ยวกับมาตรฐานและความดีต่างๆ ที่เกิดจากการปฏิบัติธรรม การเป็นอิสระและการมีอธิ…

…อานุภาพรุ่งเรืองอย่างนี้ และวรรณะแห่งท่าน ย่อม ส่องสว่างไปทั่วทุกทิศ เพราะบุญกรรมอะไร ?" [แก้อรรถ] อรรถกาถังกุจรกุสาทกัมมาวาม ในปัญจมวรรว่า "บรรดาบท เหล่านั้น บทว่า อุจิอิ คือ สูงลิข. บทว่า มณีอุรณ์ คือ ม…

พระมหาโมคัลลานเถระได้เข้าไปสอบถามเกี่ยวกับวิวนามิมาสนัสซึ่งมีความงามสูงตระการตา และความสำคัญของบุญกรรมที่ทำไปในชีวิต นำไปสู่ความสำเร็จและผลทางด้านโภคะ การสนทนานี้ช่วยให้เข้าใจถึงความสำคัญของการทำบุญใน

…พเจ้ามีอารมภาพขึ้นแก่ข้าพเจ้า และวรรนะของ ข้าพเจ้าย่อมส่องสว่างไปทั่วทุกที่ เพราะกรรม นัน." [๑๕๕] อรรถกถามนฤมิตวิมาน ในสัตย์มรรคร ว่า "บรรดา บทลานนั้น บทว่า วิรว ได้แก่ ในป่า. บทว่า อารามฤุฐานี ได้แก่ ต้…

บทความนี้กล่าวถึงการเกิดขึ้นของบุญและกุศลที่สร้างความสุขในชีวิตมนุษย์ โดยอธิบายถึงการทำทาน การสร้างกรรมดี และผลของกรรมที่ส่งผลต่อชีวิตและวรรณะของผู้กระทำ นอกจากนี้ยังมีการยกตัวอย่างถึงการดูแลรักษาสิ่ง

ประโยค- มังคลัตถิที่มึนปอเล่ม 3 - หน้าที่ 167 อรรถกถอุตตรวิมาน ในฎฐวรรก ว่า "คำที่เหลือว่า ปริจฉชนโฑ พึงนำมาเชื่อมเข้า ด้วยสองบทว่า อนุญฺญ ปานฺญฺว. อีก…

ในบทนี้ กล่าวถึงอรรถกถาอุตตรวิมานที่อธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของคำถามและการตอบที่เกี่ยวข้องกับการให้ทาน โดยเอ่ยถึงเรื่องรา…

…สัตว์ทุกจำพวก เขากล่าวว่า คำศัพท์ว่า ‘เพราะการกล่าวคำสัตว์นี้’ ขอโรคแห่งมารดาเรา จงสงบ เกิด.” [๙๕๗] อรรถกถากุมมณสูตร ว่า “ผู้ใดได้รับสิกขาบท ทั้งหลาย อนุสรณ์จินตนาทั้งหลายของตน มิใช่ใคร สกู สุตยุ และ ประเท…

…ของศาสนาและจริยธรรม ที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ พร้อมทั้งอ้างถึงคำสอนในภูฏาณสัมมาทฏิฐิสูตรและอรรถกถากุมมณสูตร เพื่อให้เห็นถึงหลักการและเหตุผลในการรักษาชีวิตและการปฏิบัติตนอย่างมีคุณธรรม ในบริบทของกา…

…อนกัน." ภูฏาสัมฤทธิ์ฉุฉัษฎ์ ว่า "งูเหลือม ชื่อวงใหญ่. มุ่งนั้นได้ คลายไปแล้ว เพราะเดชแห่งคีต." [๕๕] อรรถกถาสมมาทภูฉุฉัษฎ์เป็นต้น ว่า "ก็แม้ความคิด ว่า 'แม่' ความคิด ว่า เราจักฆ่าสัตว์' ดังนี้ ย่อมไม่เกิดขึ…

ในบทนี้ได้พูดถึงความเชื่อมโยงระหว่างจิตและกรรมภิลาส รวมถึงธรรมะที่เกี่ยวข้องกับการบำเพ็ญเพียรในพุทธศาสนา โดยเน้นถึงความสำคัญของการควบคุมจิตใจและการเข้าใจหลักธรรมเพื่อหลีกเลี่ยงเวรกรรมที่เกิดจากความคิด

๙. ประโยค๕ - มังสลีกถิ่นนี้บิ่นเปล่า เล่ม ๓ - หน้าที่ 180 [๒๖๒] อรรถกถาสุราปานิสิกขาขวัญว่า "ปานชาติดใส่เชือแง่ง ชื่อว่าสุราปานชาติดที่ว่าด้วยรสแม่เหงมะพร้าวเป็นต้น ย่อม…

เนื้อหาพูดถึงการจัดประเภทสุราและน้ำดองในบริบทของวรรณกรรมไทย โดยอรรถกถาสุราปานิสิกขาเตรียมข้อมูลเกี่ยวกับรสชาติที่เกิดจากการหมัก เช่น น้ำดองดอกไม้ น้ำดองผลไม้ และน้ำดองน…