เจต : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 35 / 73

…ดเยี่ยม ว่า นิพพาน ดังนี้ ฯ พระตถาคตเจ้าทั้งหลาย ย่อมทรง ประกาศปรมัตถธรรมไว้เพียง ๔ อย่าง คือ จิต ๑ เจตสิก ๑ รูป นิพพาน ๑ ด ด้วยประการฉะนี้ ฯ ปริเฉทที่ ๖ ชื่อว่ารูปสังคหวิภาค ในปกรณ์อภิธัมมัตถสังคหะ จบด้…

บทความนี้นำเสนอเนื้อหาจากอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับคำอธิบายเบื้องต้นของรูปในโครงสร้างของสังคหะ รวมถึงนิพพาน ซึ่งเรียกว่าโลกุตตระ และมีความสำคัญที่จะต้องเข้

…ารย์กล่าวไว้ด้วยอำนาจที่ทั่วไปแม้แก่สัตว์ทุกจำพวก ฯ [อธิบายพระนิพพาน] พระอนุรุทธาจารย์ ครั้นแสดงจิต เจตสิก และรูป โดยวิภาคด้วย

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา ซึ่งศึกษาความเป็นไปของชีวิตและการมีอยู่ของรูปในภาวะการดับของพรหม รูปแบบต่างๆ ของชีวิต รวมถึงการที่อาหารและฤดูมีอิทธิพลต่อการสร้างรูป นอกจา

…าธิปติ วิริยาธิปติ วิมังสาธิต ๑ ด ๑ จิตตาธิปติ ๑ อาหาร ๔ คือ กวฬิงการาหารที่ ๑ ผัสสาหารที่ ๒ มโนสัญ เจตนาหารที่ ๓ , วิญญาณหารที่ ๔ ฯ ก็ในมิสสกสังคหะนี้ บรรดาอินทรีย์ทั้งหลาย โสดาปัตติมรรคญาณ ท่านเรียกว่า…

บทความนี้กล่าวถึงโทมนัสสิทรีย์และพละ ๕ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยระบุถึงอิทธิพลของอินทรีย์ต่าง ๆ ที่มีต่อการเกิดญาณและชีวิต แต่ละองค์ของอินทรีย์มีบทบาทสำคัญต่อการฝึกจิตและการเข้าถึงอรหัตผล และสามารถแยก

…- อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 316 ก็บรรดาธรรมเหล่านี้ ธรรม ๖๕ ด้วยสามารถเจตสิก, สุขุมรูป และนิพพาน ถึงการนับว่า ธัมมายตนะและธัมมธาตุฯ มนายตนะ อย่างเดียว กระจายออกไปด้วยสามารถแ…

เนื้อหานี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับธรรม ๖๕ ที่สัมพันธ์กับเจตสิกและนิพพาน ในการศึกษาอุปาทานขันธ์ ๕ ร่วมกับการพิจารณาความสัมพันธ์ของทวารอารมณ์และธาตุที่มีอยู่ให้ก…

…พร้อมทั้งลักษณะ คือมีความคิดเป็นต้นเป็นลักษณะ ที่พระอนุรุทธาจารย์ ได้กล่าวไว้แล้ว ด้วยสามารถแห่งจิต เจตสิก นิปผันนรูป และนิพพาน บัดนี้ ข้าพเจ้า (พระสุมังคลาจารย์) จักกล่าวสมุจจัย (การรวม) คือสมุจจัยราศี …

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหะชี้ให้เห็นถึงการจัดกลุ่มวัตถุธรรมที่มีลักษณะต่างๆ โดยแบ่งแยกตามอำนาจและคุณภาพของธรรม มีการสงเคราะห์ธรรมที่เป็นอกุศล, กุศล, และโพธิปักขิยธรรม โดยใช้คลังความหมายที่อธิบาย

…ย่าง คือ เหตุ องค์ฌาน และองค์ มรรคเป็นปัจจัยแก่นามรูปที่เกิดร่วมกัน ด้วยอำนาจแห่งเหตุปัจจัยเป็นต้น, เจตนาที่เกิดร่วมกัน เป็นปัจจัยแก่นามรูปที่เกิดร่วมกัน เจตน เจตนาที่เกิดต่าง ขณะกัน เป็นปัจจัยแก่นามรูปท…

…่อการเกิดของนามและรูปในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา เนื้อหานี้อภิปรายถึงความสำคัญของเจตนาและวิบากขันธ์ โดยชี้ให้เห็นถึงอำนาจของกัมมปัจจัยและวิปากปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดในรูปแบบต่างๆ อย่า…

…โยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 367 เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าจตุสังเขป ฯ เจตนาที่เป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิต่อไป ในอนาคต ชื่อภพ ในคำว่า กมุมภวสงฺขาโต ภูเวกเทโส นี้ ฯ เจตนาในกรรมภพก่อ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจตุสังเขปซึ่งเป็นเจตนาที่มีความสำคัญต่อการปฏิสนธิและการเข้าใจธรรม ในการอธิบายถึงอวิชชาและตัณหาซึ่งเป็นมูลเหตุของการเกิดภ…

…- อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 373 เมื่อไม่มีปัจฉาชาตปัจจัย ธรรมคือจิตและเจตสิก ซึ่งเกิดภายหลังเป็น อุปการะ โดยเป็นอุปถัมภ์แก่ร่างกาย อันยังไม่ถึงความเป็นเหตุ แห่งการตั้งอยู่ขอ…

…าตปัจจัยซึ่งเป็นธรรมที่เกิดขึ้นภายหลังเพื่ออุปการะแก่ร่างกายที่ยังไม่ได้ตั้งอยู่ ความสำคัญของกุศลและเจตนาในการรับรู้ความต้องการต่างๆ ของจิต และความสัมพันธ์ระหว่างจิตและเจตสิกที่เป็นเครื่องอุปการะแก่นามรู…

…ี ลักษณะสัมประโยค ๔ อย่าง มีเกิดร่วมกันเป็นต้น ท่านอาจารย์ทำใน ใจ ดังนี้ จึงได้กล่าวคำมีอาทิว่า จิตตเจตสิกา ธมฺมา อญฺญมญฺญ์ ดังนี้ฯ คำว่า เหตุชุฌานงฺคมคฺคงฺคามิ สหชาตานํ นามรูปานํ ความว่า เหตุ ฌาน และมรร…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะการศึกษาเกี่ยวกับอาเสวนะและมรรค โดยอาจารย์ธรรมปาลเถระได้กล่าวถึงปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อการเกิดขึ้นของรูปธรรมและจิต โดยอธิบายถึงควา

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 379 เจตนาที่เกิดด้วยกัน โดยที่สุกแม้กับจักขุวิญญาณเป็นต้น ๆ คำว่า สหชาตานํ นามรูปาน คือ เจตนาแม้ทั้งหมดย้อม…

บทความนี้กล่าวถึงเจตนาที่เกิดพร้อมกัน รวมถึงอิทธิพลของเจตนาต่อรูปกายและกรรม รวมทั้งการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างนามรูป…

…จ้าทั้งหลายใดได้มีในอดีตล่วงไปแล้วด้วย เย จ พุทธา อนาคตา พระพุทธเจ้าทั้งหลายใดยังจะมีในอนาคตด้วย โย เจตรหิ สมฺพุทฺโธ พหุนน์ โสกนาสโน พระพุทธเจ้าพระองค์ใดในกาลปัจจุบัน ผู้กระทำโศกของคนเป็นอันมากให้พินาศ ส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส และการเคารพในพระธรรมอันทรงคุณค่าของพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงตรัสรู้ที่อชปาลนิโครธและการเคารพในพระธรรมถูกกล่าวถึงว่าเป็นธรรมดาสำหรับพระพุทธเจ้าทั้

…ิสัทธา เชื่อพระปัญญา ตรัสรู้ของพระตถาคตเจ้า ศรัทธา มีลักษณะและประเภทดังพรรณนามานี้ เป็นกุศลธรรมส่วน เจตสิก เมื่อเกิดขึ้นในจิตใจของผู้ใดแล้ว ก็ทำให้ผู้นั้นมั่นคงในกิจที่จะพึงทำ กำจัดในโทษที่เป็น ข้าศึกแห่…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญและการบำเพ็ญพระราชกุศลของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส โดยชี้ให้เห็นถึงการยืนยันในศรัทธาและการสร้างพระพุทธรูป รวมถึงการทำบุญหลายๆ อย่างในพระราชประวัติ ซึ่งมีพระเกีย

…ิบาลโนบาย วิธีประกอบการบำรุงรักษาพระราชอาณาจักร ๑ พอเป็นนิทัสสนนัย เมตตาปุเรจารึกตานั้น มีพรรณนาว่า เจตนาคิดสนิทสนม ชื่อว่า เมตตา, เมื่อกล่าวโดย ความเมตตานั้น ได้แก่ เจตนาหวังความดีความงามให้แก่กัน หรือก…

…ระยาวชิรญาณวโรรส โดยเน้นถึงความดีที่พระองค์ทรงประพฤติและบำเพ็ญคุณงามความดีต่อสรรพสัตว์ การกระทำที่มีเจตนาดีและพระราชอัธยาศัยที่เผื่อแผ่คุณประโยชน์ให้กับผู้อื่น รวมถึงการบ่งบอกถึงกุศลกรรมที่ทุกๆ คนควรทำเพ…

…จ้าจงช่วยนำไปแถลง ให้อนุโมทนา สพฺเพ โลกมุห์ เย สตฺตา ชีวนฺตาหารเหตุกา มนุญฺญ์ โภชน์ สพฺเพ ลภนฺตุ มม เจตสา ។ สัตว์เหล่าในโลก ทุก ๆ หมู่ที่เป็นผู้มีอาหารเป็นเหตุ คือต้องอาศัยอาหารจึงจะสืบชีวิตเป็นอยู่ได้ ข…

บทความนี้กล่าวถึงการแผ่เมตตาที่มีต่อสัตว์ทั้งหลาย โดยอ้างอิงถึงความเมตตาของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดิน และการบำเพ็ญกุศลเพื่อให้สัตว์ได้รับผลบุญและโภชนาหารที่เพียบพร้อม การแผ่เมตตานั้นแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ ท

…ันการปฏิสังขรณ์อารามนั้น ถ้า สำเร็จด้วยกุศลฉันท์อันแรงกล้า ก็สามารถจะยังผลให้เกิดแม้ในทิฏฐธรรม, บุรพเจตนาในขณะ ย่อมให้เกิดความเบิกบานจิตใจในเบื้องต้นสันนิษฐานเจตนาในขณะต้องการ ย่อมอำนวยผลให้ได้สำราญกายสบ…

บทความนี้สรุปเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจที่ทรงจัดขึ้นด้วยพระเดชานุภาพโดยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ซึ่งรวมถึงการปฏิสังขรณ์วัดราชาธิวาสและการตั้งกฎหมายด้านการบริหารประเทศ สร้างความเจริญให้กับ

…ยรไว้ได้สม่ำเสมอไม่ หย่อน ไม่ตึง อุเบกขาในเวทนา คือ เสวยเวทนาที่เป็นกลาง ๆ ไม่ทุกข์ไม่สุข อุเบกขาใน เจตสิกธรรม ที่มีอาการของจิตที่มัธยัสถ์เป็นกลางในอารมณ์นั้น ๆ อุเบกขา ๒ อย่างหลังนี้ เป็นเรื่องของธรรมธร…

อุเบกขาในปัญญาเป็นการพิจารณาและค้นคว้าที่มีความมัธยัสถ์กลางๆ เมื่อค้นพบสิ่งต่างๆ จึงไม่ต้องยึดมั่นอีกต่อไป ในบริบทของวิปัสสนา ผู้ที่ดำเนินการวิปัสสนารู้ได้ถึงไตรลักษณ์ จึงสามารถวางใจได้อย่างอุเบกขา นอ

… อนาคตา ។ พระพุทธเจ้าทั้งหลายใดได้มีในอดีตล่วงไปแล้วก็ดี พระพุทธเจ้าทั้งหลายใดยังจะมีในอนาคตก็ดี โย เจตรหิ สมพุทโธ พหุนน์ โสกนาสโน พระสัมพุทธเจ้าพระองค์ใดในกาลปัจจุบัน ผู้กระทำโศกของคนเป็นอันมากให้พินาศไ…

บทความนี้พูดถึงธรรมเมื่อตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า พระธรรมที่ได้ตรัสรู้เป็นหลักการสำคัญที่ทุกพระองค์จะยึดถือ และการเคารพในพระสัทธรรมเป็นคุณธรรมที่ควรประพฤติปฏิบัติ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสำคัญของการเคารพใ

…ัมมาสัมพุทธเจ้าทั้ง ๓ กาลก็ย่อมทรงเคารพในพระสัทธรรม มีพรหมภาษิต เป็นที่อ้างว่า เย จ อตีตา สมพุทา โย เจตรหิ สมพุทโธ สพฺเพ สทฺธมฺมครุโน มีธรรมเป็นธงชัยนำพระราช เย จ พุทธา อนาคตา พหุนฺนํ โสกนาสโน วิหริสุ วิ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการปฏิรูปการปกครองที่เน้นการปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่อให้สังคมอยู่เย็นเป็นสุข ผู้ปกครองควรยึดมั่นในธรรมเพื่อกำจัดอธรรมและส่งเสริมความเป็นธรรมในสังคม โดยอ้างอิงถึงคำสอนของพระพุทธเจ้าและการ

…นึ่ง ของ พุทธศาสนิกชนผู้ดำรงอยู่ฆราวาส แสดงไว้ในบาลีพระสูตรลางแห่งว่า อิธ อริยสาวโก วิคตา ลมจฺเฉเรน เจตสา อคาร์ อมาวสติ มุตตจาโค ปยุตปาณิ โวสุสคครโต ยาจโยโค ทานส์วิภาครโต แปลความว่า อริยสาวกในพระศาสนานี้…

ในปี ๒๔๙๐ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้กล่าวถึงการเลือกธรรมที่พุทธศาสนิกชนควรปฏิบัติ เช่น ความบริจาคและการไม่ตระหนี่ พร้อมยกคำสอนจากบาลีเกี่ยวกับการให้และการช่วยเหลือผู้อื่นว่ามีความสำคัญต่อการดำรงชีวิต โ

…, ลบที่สุดธาตุ กาตุ เพื่อจะทำ กรุ ธาตุ คน เพื่อจะไป คม ธาตุ ปัจจัยนี้ลงในปฐมาและจตุตถีวิภัตตินาม 8. เจตยตี - ติ เจตนา, ธรรมชาติใด ย่อมคิด, เหตุนั้น [ธรรมชาตินั้น] ชื่อว่าผู้คิด, จิต ธาตุ ในความ คิด, พฤทธ…

…บาลีไวยากรณ์ในภาคที่ ๒ ของวจีวิภาค โดยกล่าวถึงการใช้ธาตุและกัมมรูปในความหมายต่างๆ รวมถึงการอธิบายถึงเจตนาและธรรมชาติของความคิดและความรู้สึกในบริบทของภาษา พร้อมชี้แจงแนวทางการทำความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวก…