เจตสิก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 16 / 18

…ปแห่ง ปฏิฆสัญญาทั้งหลาย เพราะไม่ทำในใจถึงนานัตตสัญญาทั้งหลาย" นี้ ตรัสการละและการไม่ทำในใจซึ่งจิตและเจตสิกอันเป็นกามาวจรทั้งสิ้น [แก้ อนนฺโต อากาโส] ในปาฐะว่า "อนนฺโต อากาโส - อากาศเป็นอนันตะ" นี้ มี วินิจฉ…

บทความนี้นำเสนอข้อมูลจากวิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ โดยมีการวิเคราะห์ความหมายของปาฐะซึ่งกล่าวถึงรูปสญฺญาน์และคำสอนเกี่ยวกับอากาศที่เป็นอนันตะ โดยชี้ให้เห็นถึงการละทิ้งอารมณ์ต่าง ๆ และแนวคิดในธรรมะว่าด้

…ล้วอย่างนั้น โดยความหมาย (ในวิภังค์) จึงกล่าวไว้ว่า "คำว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ หมาย ถึงธรรมคือจิตและเจตสิก ของบุคคลผู้เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนะ (ฌาน) หรือผู้เข้าถึง (คือเกิดใน) เนวสัญญานาสัญญายตนะ (ภพ) ผู้…

…ารอธิบายความหมายของคำว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ ซึ่งเกี่ยวข้องกับฌานและถูกอธิบายโดยการอ้างถึงทั้งจิตและเจตสิกของผู้ที่เข้าถึงฌานนี้ ความละเอียดและความเข้าใจในธรรมที่เกิดขึ้นทำให้เนวสัญญานาสัญญายตนะมีความสำคัญใ…

…ให้เกิด อุปนิสสยปัจจัย เป็นปัจจัยโดยเป็นพื้นฐาน ปัจฉาชาตปัจจัย เป็นปัจจัยโดยที่เกิดทีหลัง คือว่า จิตเจตสิกเกิดทีหลัง ก็เป็นปัจจัย คือสนับสนุนรูปซึ่งเกิดก่อนได้ อัตถิปัจจัย เป็นปัจจัยโดยที่อยู่ ถ้าไม่มีอยู่ก…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงบทบาทของอาหาร ธาตุ และสาเหตุหลักที่ส่งผลต่อการเกิดของมหาภูตต่างๆ ทั้งในแง่ของกรรม จิต และฤดู พิจารณาถึงลักษณะของปัจจัยที่เข้ามามีบทบาทในการเกิดและการดำรงอยู่ของธาตุ ซึ่งล้วนมีเค

…็จ คำว่า มาพร้อม... คือประกอบด้วยฉันทสมาธิ และปธานสังขาร ทั้งหลายด้วย คำว่า อิทธิบาท ได้แก่กองจิตและเจตสิกที่เหลือ อันชื่อว่าเป็น บาท เพราะความหมายว่าเป็นที่ตั้งแห่งฉันทสมาธิ และปธานสังขาร ทั้งหลาย ที่สัมปย…

บทนี้พูดถึงอิทธิบาทในพระธรรมวินัย โดยเฉพาะการเจริญอิทธิบาทสี่ประการ ได้แก่ ฉันทสมาธิ วิริยสมาธิ จิตตสมาธิ และวีมังสาสมาธิ ซึ่งมีความสำคัญต่อการบรรลุธรรม นอกจากนี้ยังกล่าวถึงปธานสังขารที่เป็นตัวช่วยในก

… กิจอันทำได้ ยากที่พระผู้พระภาคเจ้าได้ทรงทำ ก็ต้องรอการกำหนด (แยก) ธรรมทั้งหลายอันไม่มีรูป คือจิตและเจตสิกเหล่านี้เป็นไปในอารมณ์ เดียวกัน อยู่ว่า นี้สัญญา นี้สัญญา นี้สัญญา ดังนี้ [๓. อะไรเป็นลักษณะ ฯลฯ ของ…

เนื้อหาเกี่ยวกับวิชาธรรม แสดงให้เห็นถึงการแยกแยะระหว่างธรรมชาติของปัญญา สัญญา และวิญญาณ โดยเน้นบทบาทที่พระผู้พระภาคเจ้าได้ทรงทำและยกตัวอย่างว่า แม้กิจจะยากแต่ก็ยังสามารถทำได้ ร่วมกับการพูดถึงคำนิยามขอ

…ความที่นิงอยู่ในอารมณ์ [๑ มนสิการ] ความทำ ชื่อว่าการ ความทำ (อารมณ์ไว้) ในใจ ชื่อมนสิการ นัยหนึ่ง เจตสิกธรรมโดยอ้อมทำให้ใจไม่มีเหมือนเดิม คือใจว่างคง เหตุนี้เจตสิกธรรมนี้จึงชื่อมนสิการ (แปลว่า เจตสิกธรรมอ…

เนื้อหาในวิทยาธรรมภาค ๓ ตอน ๑ พิจารณาแนวคิดเกี่ยวกับอธิโมกข์และมนสิการ เช่นการทำให้จิตใจว่างจากความฟุ้งซ่านและการเรียนรู้ที่จะจัดการอารมณ์ที่เกิดขึ้นในใจ โดยมีการอธิบายลักษณะและความสำคัญของมนสิการในกา

…าร ปฏิจจา ว่าเป็นอย่างไร? วิถีธรรมก็อธิบายเป็น ปัจจัย (แห่งบุญกิริยาสังขาร) โดยหลายประกาศคือ ในกลที่เจตสิกม รายละเอียดปรากฎวิภาคก็ดี มิฬเป็นปัจจัยโดยเป็นอารมณ์ปัจจัย ในกลที่ทำวิชาชให้เป็นที่หนั ก (คืออันหนั…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับวิถีธรรมและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับบุญกิริยาสังขาร โดยเจาะลึกถึงการทำวิชาชและปัจจัยที่มีผลต่อความรู้ การทำบาป และวิเคราะห์อุปนิสัยปัจจัยในชีวิต รวมถึงความสำคัญของวิชชาในความเป็นป

…ามกับความแห่งทีรอ็อตปัปะที่ก่าแล้วนี้บิด *โลกะ โมทะ* สัตว์ทั้งหลายย่อมโลกล้วยตกสิงธรรมมันเป็นเหตุ เจตสิกธรรม นึ่งนี้ชื่อว่า โลกะ (แปลว่าธรรมเป็นเหตุโลกแห่งสัตว์ทั้งหลาย) นัยหนึ่ง เจตสิกธรรมโดยอ้อมโลกอยู่เ…

เนื้อหาในบทนี้ได้กล่าวถึงโลกะและโมทะ โดยอธิบายว่าโลกะหมายถึงธรรมที่เป็นเหตุในการเกิดขึ้นของสัตว์ทั้งหลาย ในขณะที่โมทะหมายถึงธรรมที่เกี่ยวข้องกับความหลงของสัตว์ โดยการศึกษาถึงธรรมเหล่านี้ช่วยให้เราเข้า

ประโยค - วิถีธรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า 94 ธรรมใดอ้อมประทานร้ายอยู่เอง เหตุนี้ เจตสิกธรรมนันจึงชื่อโทษ (แปลว่าสรรธรรมประทานร้าย) นัยหนึ่ง ธรรมชาตินันนั้นอันอัน ประทานร้ายเท่านั้น จึงชื่…

บทนี้กล่าวถึงธรรมที่เรียกว่าโทษ ซึ่งมีการแปลความว่าเป็นสรรธรรมที่นำไปสู่ความไม่ดี อธิบายถึงความหมายของอิสสา (การหวง) และมัจฉะยะ (ความตระหนี่) พร้อมทั้งลักษณะและอาการต่างๆ ซึ่งสะท้อนถึงการประพฤติของบุค

…๑. ท่านแก่รุกจะดูกูจะชอบกะ คะ ซึ่งในที่นี้เป็นมากว่าการท่านั้น นำจะหมาย ถึงการทำทางใจ เพราะถูกจะเป็นเจตสิก จึงเต็มไว้ ว่าถึงระ นั้นก็ไม่เห็นมีคำไหนส่องความว่าถูกจะ จะเปล่า ความรำคาญหรือความกลัวใจ ดังที่เราว…

เนื้อหาพูดถึงการทำทางใจในวิถีธรรมว่าเป็นการอาศัยจิตที่ปรารถนาและการส่งผลกระทบต่อความรู้สึกของเรา ผ่านการตีความตีความของท่านมหาภูติ โดยเฉพาะกรณีของความรู้สึกติดใจในสิ่งที่ไม่ดี และความรู้สึกที่ขัดแย้งใ

…นาภายในภายนอก พึงทราบโดยเป็นเวลานาภายใน ... มหาภิกษัชตัวอย่างเวลานี้ว่า ได้แก่เวลาที่ประกอบด้วยกุศลเจตสิกี่ศรัทธา เป็นต้น อันเป็นไปแก่บุคคลผูमองดูพระพุทธรูปุ หรือฟังธรรมอยู่วัน

ในงานศึกษานี้ได้มีการวิเคราะห์เวทนาในแง่มุมต่างๆ โดยแบ่งออกตามเวลา ได้แก่ ปัจจุบัน อิทธิ และอนาคต โดยเวทนาที่น้องอยู่ในจิต และความรู้สึกต่างๆภายใน ภายนอก พร้อมกับอธิบายความสำคัญและการทำงานของเวทนาภายใ

…อายตนะ คือ สารทุกข้อน ยึดอยู่แล้วไป) ธรรมทั้งปวงนี้ ได้ชื่อว่า อายตนะ ฯ เพราะเป็นที่ส่งต่อ (แห่ง จิตเจตสิก) ฯ เพราะนำอายตนะ (คือ สารทุกข้อนยึดอยู่แล้ว) ไป ฯ โดยนัยดังกล่าวมานี้ [แก้ไขตนิศัพท์โดยโปรย] อีกหนึ…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับคำว่า 'อายตนะ' ซึ่งหมายถึงสถานที่ที่จิตเจตสิกใช้ส่งต่ออารมณ์และธรรมต่างๆ โดยมีการนำเสนอความหมายที่หลากหลาย เช่น อายตนะในฐานะสถานที่อยู่ บ่อเกิด แ…

…่ ภิกษุ นั่นย่อมถึงความเป็นผู้อ fromาจให้ประจักษ์ในธรรมนัน ๆ ที่เดียว" เป็นต้น อีกปริยายหนึ่ง จิตและเจตสิกธรรมนัน ๆ ก็ (เป็นเหมือน) อาศัยอยู่ในวาระและอารมณ์ทั้งหลายมีอูมเป็นต้น เพราะมีความเป็นไป เนื่องกับอู…

…ด้อย่างไรในจิต และวิธีการที่จะประจักษ์ในธรรมะต่าง ๆ โดยเฉพาะในบริบทของการเข้าใจความหลากหลายของจิตและเจตสิก ที่อยู่ในวาระและอารมณ์ ซึ่งเป็นผู้ร่วมสร้างธรรมชาติของความเข้าใจในจิตและสติกลานะ เป็นการนำเสนอแนวคิ…

ประโยค - วิชาธรรมวรรณเปล่า ภาค ๓ ตอน ๑ หน้า ๑๒๙ ทวารและอารมณ์มีจักุเป็นต้น ได้ชื่อว่าเป็นเหตุแห่งจิตเจตสิก ทั้งหลายนี้ เพราะเมื่อวาระและอารมณ์เหล่านั้นไม่มี (จิตเจตสิก) ก็ไม่มี ประการ ๑ ธรรมทั้งหลาย (มีจักุ…

ในวิชาธรรมวรรณเปล่า ภาค ๓ ตอน ๑ กล่าวถึงทวารและอารมณ์ตามหลักธรรมว่ามีจักุและรูป เป็นเหตุแห่งจิตเจตสิก การเข้าใจในอายตนะ เช่น สถานที่เกิดและที่อยู่นั้นเป็นสิ่งสำคัญที่บัณฑิตพึงทราบ พร้อมกับอธิบายลักษณะต…

…น--อัตปิยองค์ซึ่งกันและกัน นามรูปเป็น----- อัศจีปัญญึ่งกันและกันในโอกกัตติยะ (ขณะลงสู่สรรค์) จิตและ เจตสิกธรรมทั้งหลายเป็น ---- อัตปิยองค์แห่งรูปรับทานทั้งหลาย จักขายตะ เป็น---อัตปิยองค์แห่งจิตวิญญาณธาตุ ๙ …

…ทความนี้นำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับขันธ์ ๕ ที่ไม่มีรูปเป็นปัจจัยและการสัมพันธ์กันระหว่างนามรูป, จิต และเจตสิกธรรมที่เป็นอัตปิยองค์แห่งรูปรับทานรวมทั้งมโนธาตุ และสิ่งต่างๆ ที่ส่งผลต่อการเกิดใหม่ เช่น อาหารและอิ…

…แล้วนี้ พระเดิมเหมือนคนอ่อนกำลัง ได้ค่อยถ่อนมิหรือเชือกนั้นแหละ จึงลูกขึ้นและยืนอยู่ได้ ฉันใด จิตและเจตสิกธรรมทั้งหลายก็ฉันนั้น ปรารถนธรรมมีรูปเป็นต้นเข้านั่นแหละ จึงเกิดขึ้นและตั้งอยู่ได้ เพราะเหตุนี้ ธรรม…

บทความนี้เน้นการวิเคราะห์ธรรมที่ตั้งมั่นด้วยเหตุปัจจัยในมิติของศาสนาพุทธ โดยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของอารมณ์ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดและการตั้งอยู่ของธรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันของเรา คำกล่าวที่ว่า "ธรรมทั

ประโยค - วิถีธรรมเราปท. ภาค ๑ ตอนที่ 267 แห่งจิตเจตสิกทั้งหลายทั้งปวง บัณฑิตพึงรำลึกว่า ชื่อว่าอารมมนปัจจัย [แก่อธิปิติปัจจัย] ธรรมผู้อดหนุนโดยความเป็นใหญ…

ในบทนี้เสนอแนวคิดเกี่ยวกับอารมมนปัจจัยและอธิปิติปัจจัยที่ส่งผลต่อจิตเจตสิก โดยอธิบายว่ามีองค์ประกอบอย่างไร และความสำคัญของฉันทะ วิริยะ จิตตะและวิงสาเป็นอธิปปัจจัยในการพัฒนาธร…

ประโยค - วิภัชธรรมหรือปลก ดูด ค ตอนที่ 271 ปัจจัยโดยเป็นสหประชาปัจจัซึ่งกันและกัน จิตและเจตสิกธรรมทั้งหลาย เป็นปัจจัยโดยเป็นสหประชาปัจจัซึ่งมีองค์ประกอบ หลาย ธรรมรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยโดยเป็นสหป…

บทนี้พูดถึงวิภัชธรรมและบทบาทของจิตและเจตสิกธรรมที่มีความสัมพันธ์และเชื่อมโยงกันอย่างลึกซึ้ง โดยกล่าวถึงอัญญญปัจจัซและนิสสัปัจจัซ ว่ามีการสนับสน…

…จจัยแห่งขันทั้งหลายที่เป็นกุศล หลัง ๆ ดังนี้เป็นต้น แต่ในนามกิธานกเปน ความแปลกกันในนินทขบ แห่งจิตและเจตสิก (ที่เป็นอนันตร ปัจจัยและอนันตรญฺญตปสลดะ) หล่านั้น มีอยู่ เพราะอนันตรปัจจัยยามโดยยว่า "จิตวิญญาณธาตุ…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการวิเคราะห์อารมณ์และความแตกต่างของอารมณ์ที่เกิดจากจิตและเจตสิก โดยเน้นที่อารมณ์ที่เป็นเหตุให้เกิดความหนักและอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับกุศล ความแตกต่างของอารมณ์เหล่านี…

…ปัจจัยดังเดิมคือตวามหวังในอาหารถ คำณีรีระของลูกแระทั้งหลายไว้จะนะ เหตุนี้ ท่านจึงกล่าวไว้ว่า "จิตและเจตสิกธรรมทั้งหลายอันเกิดก่อน เป็นปัจจัยโดยเป็นปัจจัย- ชาตปัจจัยแห่งกายนี้ อันเกิดก่อน"]]

เนื้อหานี้กล่าวถึงวิญญาณธาตุและปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ทั้งสังทายตนะ คันธายตนะ และมโนธาตุ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการดำเนินชีวิตและการประพฤติตามหลักธรรมในพุทธศาสนา การศึกษาปัจจัยเหล่านี้ช่วยให้เราเข้าใจการ