เหตุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 150 / 294

…ราวหนึ่ง เสด็จ นครโกสัมพี พระนางมาคันทิยา พระราชเทวีของเพระเจ้าอุเทน ผู้ผูกเวรในพระองค์มาในกาล ก่อน เหตุด้วยบิดาจะยกนางให้เป็นบาทบริจาริกาของพระองค์แต่ไม่ทรงรับ มิหนำซ้ำกลับตรัส เทศนาพรรณนาโทษของร่างกายว่…

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับขันติซึ่งเป็นราชธรรมที่สำคัญสำหรับผู้ปกครอง โดยยกตัวอย่างคำสอนจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์และท่านโกสีราช โดยเน้นความสำคัญของการมีความอดทนในการบริหารจัดการที่สุภาพและไม่ใช้ความรุนแ

…โน จ ปรสฺส จ คนผู้ไม่โกรธตอบ กลัวคือคนมีขันติ ชื่อว่า ย่อมประพฤติประโยชน์แก่ตนแก่ผู้อื่นทั้งสองฝ่าย เหตุดังนั้น สมเด็จพระชินสีห์จึงตรัสบรรยายไว้ ในอุปเสนธรรม ๔ ว่า สงฺขาเยกก อธิวาเสติ แปลว่า ภิกษุในพระศาส…

บทความนี้พูดถึงความสำคัญของขันติในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในการสร้างความสงบและการรักษาสามัคคี ทั้งในหมู่พระภิกษุและในชุมชน โดยยกตัวอย่างจากคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และเชื่อมโยงกับแนวคิดที่เกี่ยวข้อ

…รัสแก้ คำของท้าวเวปจิตติ ในหนหลังโต้ตอบกันไปมา ในที่สุด ชุมนุมนั้นติดสินว่า ภาษิตของท้าวเวปจิตติเป็นเหตุจับทัณฑะศัสตราประหัตประหารกัน ภาษิต ของท้าวสักกเทวราชเป็นเหตุระงับความเบียดเบียนให้ท้าวเทวินทร์ชนะ ท…

ในสงครามระหว่างเทวดาและอสูร ท้าวเวปจิตติชวนให้แข่งกันโดยใช้ภาษิต และในที่สุดได้ข้อสรุปว่าโสรัจจะจะนำมาซึ่งความสงบ แม้ในความพิพาทของบุคคลหรือประเทศก็เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องค้นหาทางปรองดองเพื่อให้เกิดความส

๑ ๑ ๓๔๕ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) อันคุมความสามัคคดีแลอุปถัมภ์ให้ดำรงมั่น, เหตุดังนั้น พระโบราณจารย์จึงได้แสดงไว้โดยความ เป็นกรณียะของพระเจ้าแผ่นดินประการหนึ่ง ในสังคหะวัตถุกถาและ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงบทบาทของพระเจ้าแผ่นดินในการดูแลประชาชน และการพัฒนาประเทศ โดยเฉพาะการบำรุงกสิกรรมและพาณิชกรรม รวมถึงการสื่อสารด้วยพระวาจาอ่อนหวานที่จะสร้างความสัมพันธ์ที่ดีให้เกิดขึ้นในสังคม พระเจ้าแ

…มเป็นใหญ่ แม้ทรัพย์สมบัติร่างกายแลชีวิต ก็อาจยอมพร่าได้ เพราะเห็นแก่ธรรม, ชนผู้ยอม เสียสละชีวิตเพราะเหตุแห่งศาสนาแลบ้างเมือง ย่อมเป็นบุคคลเห็นปานนี้ ความใคร่ธรรมเป็นเหตุ แห่งความมั่นในธรรมอย่างนี้ สมด้วยอ…

ในปี พ.ศ. ๒๔๗๗ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เลือกธรรมมารับพระราชทาน โดยมุ่งเน้นที่ความเป็นผู้ใคร่ธรรม และอัตถกามตา ซึ่งสะท้อนถึงความมุ่งมั่นในคุณธรรมและความสำคัญของการรักษาธรรมในชีวิตประจำวัน การดำเนินชีว

…กกุศลสมภารยังไม่ให้ช่อง ก็ยังบกพร่องอยู่ด้วยอาการนั้น ๆ ครั้นกุศลได้โอกาสก็สามารถส่งให้ เจริญถึงที่ เหตุดังนั้น สมเด็จพระสุคตมหามุนี จึงทรงแสดงปุพเพกตปุญญตานั้นว่า เป็นสมบัติ จักร อันจะพัดผันนำท่านผู้บำเพ…

ในบทความนี้จะสำรวจแนวคิดเกี่ยวกับปุพเพกตปุญญตาและอปจายนธรรมซึ่งมีอิทธิพลต่อบุคคลในสังคม การเกิดในตระกูลที่แตกต่างกันส่งผลให้มียศทรัพย์สมบัติต่างแต่ละคน ข้อความยังแสดงให้เห็นถึงการใช้สมบัติทั้งสี่เพื่อ

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๕๔ ในเมื่อมีเหตุเกิดขึ้น และพระศาสดาตรัสถามย่อมกราบทูลด้วยความจริงใจ เช่นนี้ พระศาสดาทรง สามารถแก้ความเสื่อมเสียและค…

บทนี้นำเสนอคุณสมบัติที่สำคัญของพระสาวกและการปฏิบัติธรรมของพระพุทธเจ้า โดยเน้นถึงการต้องมีความตรงไปตรงมาในการเผยแผ่ธรรมและการสอนพระสาวก รวมถึงการแสดงธรรมในสถานที่สำคัญต่าง ๆ จังหวัดพาราณสี อธิบายถึงการ

…ะเผื่อแผ่ มิตรนั้น ย่อมเป็นปัจจัยภายนอกอันแรงกล้า ที่จะพาผู้สมคบให้ถึงความเจริญ หรือความ เสื่อมเสีย เหตุดังนั้น สมเด็จพระโลกนาถเจ้าจึงตรัสว่า พาหิร ภิกขเว องคนติ กริตวา นาญ เอกงค์ สมนุปสฺสามิ ย์ เอว์ มหโต…

การคบมิตรเป็นปัจจัยสำคัญในการนำไปสู่ความเจริญหรือความเสื่อม โดยพระพุทธเจ้าตรัสถึงความสำคัญของการเลือกคบมิตรดีเพื่อร่วมกันทำความดี ขอให้พึงเลือกมิตรที่สนับสนุนและช่วยเสริมสร้างพลังให้แก่กัน เพราะความเป

…ุทาหรณ์ อันธรรมะนี้ ได้ท่านผู้มีอำนาจแลกำลังอุปถัมภ์ค้ำชูจำอาจทรงอยู่ได้ ยังประโยชน์ให้สำเร็จแก่โลก เหตุดังนั้น ธมุมตามตา ความเป็นผู้ป้องกันธรรมะ จึงจัดเข้าเป็น ธรรมประการหนึ่ง อันพระมหากษัตริย์เจ้าจะพึงท…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของสัจจะในบริบทของราชธรรมและการปกครองของพระราชาธิบดี โดยเน้นว่าพระราชาจะต้องรักษาสัจจะเพื่อความเชื่อมั่นของประชาชน และยังมีการอธิบายถึงผลกระทบของการละเมิดสัจจะในมุมมองของยุค

…ณพราหมณ์สรรเสริญ อันเทวดามนุษย์บูชาทุกเมื่อ อธรรมะตอบว่า ตนมีพล ไม่ต้องหวาดหวั่น ไม่เคยยอมให้แก่ใคร เหตุไฉนจะยอมให้แก่ธรรมะในวันนี้เล่า ธรรมะอ้างสิท อย่างอื่นอีกว่า ธรรมะเกิดขึ้นก่อนในโลก อธรรมะ เกิดขึ้นเ…

ข้อความนี้ส่งเสริมให้ผู้คนสนใจในการปฏิบัติธรรมและสร้างความดี โดยอ้างอิงจากธรรมชาดก เอกาทส นิบาต เป็นมุมมองที่ให้ความหมายถึงการต่อสู้ระหว่างธรรมะและอธรรมะ ที่มีมาแต่โบราณ และการเชื่อมโยงกับชีวิตประจำวั

…่วนรัฏฐาภิบาลโนบาย ประการหนึ่ง ความมีชัยย่อมเกิดในลำดับกัน นี้เป็นผลอันท่านผู้ครองอาณาจักรจะพึงหวัง เหตุดังนั้น ผู้ อยู่ใต้ปกครองเมื่อถวายพรพระราชา จึงถวายชัยด้วยประการหนึ่ง น นํ ชินํ สาธุ ชิต ย์ ชิต อวยต…

เนื้อหาเกี่ยวกับผลของธรรมะและอธรรมะที่ไม่ให้เกิดผลเสมอกัน โดยธรรมะนำไปสู่นิรยาบายและอธรรมะนำไปสู่นิรยาบาย เสนอโอกาสในการพิจารณาความสำคัญของการชนะใจตน ซึ่งเหนือกว่าการชนะศัตรู รายละเอียดเกี่ยวกับการบริ

…รักษาสิทธิ แลความเกษมสุของประชาชน ถ้าการพิจารณา ชี้ขาดแลลงโทษไม่เป็นไปโดยยุติคือความควรแล้ว ย่อมเป็นเหตุเดือดร้อนของประชาราษฎร์ เหตุนั้น ความเป็นยุติธรรมแก่คนทั่วไปจึงเป็น รัฏฐาภิบาลโนบาย ประการหนึ่ง โบรา…

เนื้อหาเกี่ยวกับรัฏฐาภิบาลโนบายที่เกี่ยวข้องกับการปกครองและการรักษาความยุติธรรมในสังคม ระบุถึงความสำคัญของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทและการลงโทษผู้กระทำผิดเพื่อความเป็นธรรมแก่ประชาชน ถือเป็นภารกิจของท่านผู้

… แลสดับพระธรรมเทศนาสมเด็จสมพระราชประสงค์ กบิลพัสดุ์ให้พระพุทธบิดาได้ทรงทัศนาการ การใช้คนไม่เหมาะเป็นเหตุไม่สำเร็จแห่งกิจฉะนี้ เรื่องสาธก ครั้งอโศกรัชกาล ภิกษุ พระเจ้าอโศกยังไม่แจ้งเหตุ ลางคราวหาเป็นแต่เพี…

บทความนี้สำรวจประวัติและเหตุการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และการดำเนินการที่นำไปสู่การเพาะบ่มพระสงฆ์ในศาสนาพุ…

…ตนสูตร และ เมื่อมีพระพุทธประสงค์จะประดิษฐานพระพุทธศาสนาในมคธรัฐก็ทรงเลือกจะพาพระอุรุเวลกัสสป ไปด้วย เหตุว่าท่านเป็นที่นับถือของคนชาวมคธเป็นอันมาก จึงต้องเสด็จพระพุทธดำเนินไปโปรด ท่านก่อน ข้อความในประถมสมโ…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของการเลือกบุคคลที่เหมาะสมในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยอธิบายถึงแนวทางการทำงานของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และพระพุทธเจ้าในการเลือกพระภิกษุเพื่อการสอนธรรม อ้างถึงการเลือกพระอุรุเว

ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 116 เหตุนั้น [ สิ่งนั้น] ชื่อว่าทับตน [ เอา อธิ เป็น อรุณ ในพยัญชนะสนธิ ] ๔ นิปาตปุพพกะ มีนิบาตอยู่ข้างหน้า …

เนื้อหานี้อธิบายถึงโครงสร้างและการใช้งานของบาลีไวยกรณ์ โดยเฉพาะในเรื่องวจีวิภาคและสมาส รวมถึงความแตกต่างระหว่างสมาสทั่วไปและตัปปุริสสมาส นอกจากนี้ยังมีการอธิบายตัวอย่างต่างๆ เพื่อให้เห็นภาพการนำไปใช้ใ

…้: " เอกรตติ วาโส อสฺสา ติ เอกรฤติวาโส ความอยู่ ของเขา ๒ ๓๔ ๕ ๒ [อสฺส ชนสฺส ของชนนั้น] สิ้นคืนเดียว เหตุนั้น [โส เขา] ชื่อว่ามีความอยู่สิ้นคืนเดียว & 0 ๔ က อุรส โลมานิ ยสฺส โส อุรสโลโม พราหมโณ ขน ท. ที่อก…

ในบทนี้ได้พูดถึงหลักการแปลคำในภาษาบาลีซึ่งมี 2 วิธี คือ แปลตามพยัญชนะและแปลตามความ โดยเสนอแนวทางในการใช้แต่ละวิธีเพื่อให้เหมาะสมกับการเรียนรู้และการแปลเอกสารทางวิชาการ ต่างกันไปตามวัตถุประสงค์การศึกษา

…วงอีกอย่างหนึ่ง คือ " สห ปุตเตน โย วตฺตตี ติ สปุตโต ปิตา ชนใด ย่อมเป็นไป 0 ๒ ๔ ๕ ๖ ය ๔ กับ ด้วยบุตร เหตุนั้น [โส ชโน ชนนั้น] ชื่อว่าเป็นไปกับด้วยบุตร 0 ๒ ๕ [ คือ ] บิดา බ

เนื้อหานี้นำเสนออุปมาบุพพบทในบริบทของบาลีไวยกรณ์ ซึ่งมีการกล่าวถึงการแปลและความสำคัญของทิคุสมาส โดยเน้นว่ามีอรรถตามบทหน้าและบทหลังเมื่อเปรียบเทียบกับสมาสอื่น ๆ รวมถึงการอ้างอิงถึงคำภีร์และงานของอาจารย

…งท่าน หาตรงกัน เป็นแบบเดียวไม่ ที่ข้าพเจ้านำมากล่าวนี้ ยังไม่สิ้นเชิง เป็นแต่ส่วน ที่มีในหนังสือนี้ เหตุนั้น ข้าพเจ้าจะถือเอาฉบับไหนเป็นประมาณให้ สิ้นเชิงทีเดียว ก็ไม่ได้ ต้องเลือกเอาที่นั้นบ้างที่นี้บ้าง…

ในบทนี้พูดถึงการจัดประเภทสมาสในบาลีและความไม่แน่นอนในการอธิบายที่แตกต่างกันของคัมภีร์ต่าง ๆ ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความซับซ้อนของการใช้ภาษาในบาลี นอกจากนี้ ยังมีการยกตัวอย่างการแจกสมาสด้วยการพิจารณาตามหลักก

๒ က ๒ เหตุนั้น [ ชนนั้น] ชื่ออักขิกะ [ ผู้เล่นด้วยสะกา ] ด ๔

…กิดในแว่นแคว้นมคธ ] ตาม วสติ-ติ วา มาคโธ က ด ๒ ๓๔ & อีกอย่างหนึ่ง [ชนใด ย่อมอยู่ ในแว่นแคว้นมคธนั้น เหตุนั้น ๔ ๒ 0 0 [ชนนั้น] ชื่อมาคธะ [ผู้อยู่ในแคว้นมคธ ], ตตฺร วา อิสสโร ๕ ๒ มาคโธ อีกอย่างหนึ่ง [ชน] เป…

เนื้อหานี้กล่าวถึงหลักการและตัวอย่างของบาลีไวยกรณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหัวข้อของวจีวิภาค สมาส และตัทธิต เช่น การตั้งชื่อและคำจำกัดความของสิ่งต่างๆ ในแว่นแคว้นมคธ โดยมีการอธิบายถึงคุณสมบัติและรูปแบบของภ