ธรรมะกับอธรรม: การต่อสู้ระหว่างความดีและความชั่ว : หน้า 356/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เพื่อยังคนทั้งหลายให้ได้รับความร่มเย็นแห่งการปกครองเสมอหน้ากันแลป้องกัน ๓๖๑ ศัตรูภายนอก ไม่ให้มาย่ำยีดีฑา, ธรรมะแลอธรรม ๒ อย่างนี้ ปฏิปักษ์ต่อกันดุจขาวกับดำต่างต่อสู้กันมาแต่ครั้ง ดึกดำบรรพ์ แต่ชะตาของโลกยังดีอยู่ ธรรมะจึงยังมีชัยเสมอมากหากจะเพลงพล้ำเสียที่บ้าง ก็ เป็นชั่วคราว ภายหลังคงกู้เอาชนะคืนได้ มีเรื่องกล่าวถึงธรรมาธรรมสงครามต่อสู้แห่งธรรมะและอธรรมะไว้ในธรรมชาดกเอกาทส นิบาตมีใจความว่า ธรรมะแลอธรรมะทั้งสองนี้ แสดงโดยบุคคลาธิษฐาน เป็นเทวบุตรในกามา พจารสวรรค์ คือชั้นเทวดาผู้ยังเสพกามคุณได้แก่สวรรค์ชั้นต่ำ ถึงวันอุโบสถ พระจันร์เพ็ญ ธรรม ข้นรถมีบริวารห้อมล้อมแล่นไปบ้านนิคมราชธานี หยุดอยู่ในเวหาส ประกาศแก่ชนทั้งหลายว่า จง เว้นเสียจากอกุศลกรรมบถ ๑๐ ประการ จงบำเพ็ญมาตาปิตุปัฏฐาน คือบำรุงมารดาบิดาของตน แลจงยังกุศลธรรมส่วนสุจริตพร้อมไตรทวารให้บริบูรณ์ เช่นนี้ จะได้ไปสวรรค์ จักได้ยศใหญ่ ธรรมะชักชวนมหาชนในกุศลธรรมบถ ๑๐ เป็นอาทิฉะนี้ ชักรถเวียนชมพูทวีปไปโดยทางขวา ฝ่ายอธรรมะชักชวนมหาชนในทางตรงกันข้ามโดยนัยเป็นต้นว่า จงผลาญชีวิตเสีย ชักรถเวียนชมพู ทวีปไปโดยทางซ้าย รถของสองฝ่ายนั้นมาปะทะกันเข้า ต่างหยุดอยู่ เพื่อจะให้อีกฝ่ายหนึ่งหลีก ทางให้ ธรรมะอ้างสิทธิของตนที่ควรได้ทาง กล่าวก่อนว่า ตนเป็นผู้ทำมหาชนให้บำเพ็ญบุญ เป็นผู้ ได้ยศ เป็นผู้อันสมณพราหมณ์สรรเสริญ อันเทวดามนุษย์บูชาทุกเมื่อ อธรรมะตอบว่า ตนมีพล ไม่ต้องหวาดหวั่น ไม่เคยยอมให้แก่ใคร เหตุไฉนจะยอมให้แก่ธรรมะในวันนี้เล่า ธรรมะอ้างสิท อย่างอื่นอีกว่า ธรรมะเกิดขึ้นก่อนในโลก อธรรมะ เกิดขึ้นเมื่อภายหลัง ตนแก่กว่า เก่ากว่า เป็น ผู้ใหญ่กว่า ชอบที่ผู้น้อยจักหลีกให้, อธรรมะตอบว่า ด้วยการอ้อนวอนก็ตาม ด้วยการอ้างเหตุอัน สมควรก็ตาม ตนไม่ควรให้ทางแก่ธรรมะเลย ทั้งสองฝ่ายจงรบกันในวันนี้ ฝ่ายใดรบชนะ ทางจัก ได้แก่ฝ่ายนั้น ธรรมะรับท้าว่า ตนประกอบด้วยคุณทั้งปวง มีกำลังใหญ่ มีเกียรติยศมากหาผู้เสมอ มิได้ ได้แผ่ไปทั่วทิศ อธรรมะจักเอาชนะอย่างไรได้, อธรรมะตอบว่า ช่างทองย่อมตีทองคำด้วย เหล็ก หาตีเหล็กด้วยทองคำไม่ ถ้าอธรรมะจักฆ่าธรรมะได้ในวันนี้ เหล็กก็จักเป็นของน่าดูน่าชม ดุจทองคำ, ขณะที่ธรรมะจวนจะเลย จะต้องอดกลั้นคำที่พูดดูหมิ่น แลจะต้องยอมให้ทางแก่อ ธรรมะ ด้วยไม่เต็มใจ อธรรมะไม่อาจนั่งอยู่บนรถ พลัดตกหกศีรษะลงมา พสุธาย่อมสูบซ้ำ ธรรมะมีขันติเป็นกำลังชะนำกำลังแห่งการยุทธ์ เป็นผู้ชนะขับรถไปดังนี้