บาลีไวยากรณ์: เสียงและพยัญชนะ : หน้า 12/30

" " ประโยค๑ - อธิบายบาลีไวยากรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ 11 ส่วนเสียงของพยัญชนะทั่วไป มี ๒ คือ ที่มีเสียงก้องเรียกว่า โฆสะ อย่าง ๑ ที่มีเสียงไม่ต้องเรียก อโฆสะ อย่าง ๑. แต่พยัญชนะ วรรคที่เป็น โฆสะ และอโฆสะ นั้น ยังแบ่งเป็น ๒ ต่อไปอีก ตามเสียง ที่หย่อนและหนัก, เสียงพยัญชนะที่ถูกฐานของตนหย่อน ๆ ชื่อ สิถิล ที่ถูกฐานของหนัก ชื่อ ธนิต ดังนี้ :- พยัญชนะที่ ๑ ในวรรคทั้ง ๕ คือ ก จ ฎ ต ป เป็น สิถิลอ โฆสะ ค " " & 11 ข อ ง ถ ผ " ธนิตอโมสะ คช ท ท พ " สิถิลโฆสะ " ฆ ณ ฒ ธ ภ" ธนิตโฆสะ ง ณ ณ น ม" สิถิลโฆสะ 0 ส่วนพยัญชนะที่เป็น อวรรค มีเสียงดังนี้ :- ย ร ล ง ห ฬ ๖ ตัวนี้ ส เป็น โฆสะ อโฆสะ (นิคคหิต) นักปราชญ์ผู้รู้ศัพทศาสตร์ ประสงค์เป็น โฆสะ ส่วนนักปราชญ์ฝ่ายศาสนา ประสงค์เป็น โฆสาโฆสวิมุตติ คือพ้นจาก โฆสะ และ อโฆสะ และเสียงของนิคคหิตนี้ อ่านตามวิธีบาลีภาษา มีสำเนียงเหมือนตัว ง สะกด อ่านตามวิธีส์สกฤต มีสำเนียงเหมือน ตัว ฒ สะกด. บรรดาพยัญชนะเหล่านั้น พยัญชนะที่เป็น สิถิลอโฆสะมีเสียงเบา กว่าทุกพยัญชนะ, ธนิตอโฆสะ มีเสียงหนักกว่า สิถิลอโฆสะ, สิถิลโฆสะ มีเสียงดังกว่า ธนิตอโฆสะ, ธนิตโฆสะ มีเสียงดังก้องกว่า สิถิลโฆสะ