บทที่ ๑ ด. สัญญาวิธาร : หน้า 3/59

บทที่ ๑ ด. สัญญาวิธาร คัมภีร์ไวยากรณ์ขั้นสูง เช่น คัมภีร์จาบทะนะ : ปราศเสียงเป็นตัวแม่กา สัญญาวิธาร ในแบบเรียนของสมเด็จพระมหามุนีสมเด็จเจ้าจริงว่า สัญญาวิธาร เป็นเรื่องชื่ออักษรทั้งเป็นเสร็จ และพยายชนะ หรือทั้งแสดงฐานที่เกิดของอักษร อวัยวะสำรับออกเสียงของอักษรแต่ละตัว มีข้ออื่นๆที่นำเสนอดังต่อไปนี้ 1. เนื้อความของอักษรทั้ง ๔๑ ตัว ต้องกคาวิธีได้ด้วยอักษร เมื่อเข้าใจ เรื่องอักษรไม่ดี ก็เข้าใจเนื้อความที่ถูกต้องได้เอง และคาดเคลื่อนจากความเป็นจริง ไม่ถูกต้องตามพุทธประสงค์ 2. เสียง (คำพูด)ดีดี ตัวหนังสือดีดี ชื่อว่า อักษร ฯ แปลว่า ไม่รู้สิ้นไปอย่างหนึ่ง ไม่เป็นของแข็งอย่างหนึ่ง เช่น อักษรตัวเดียวเท่านั้น แม้จะนำไปเขียนหรือพิมพ์เป็นแสนตัว อักษรนั้น ก็ไม่หมดไป ชนิดของอักษรทั้ง ๔๑ ตัว อักษรในภาษาบาลี มี ๙๔ ตัว แบ่งเป็นสระ ๘ ตัว พยัญชนะ ๓๗ ตัว คือ อา อิ อุ อี อิ อู เอ โอ ทั้ง ๘ ตัวนี้จัดเป็นพยัญชนะ สระ ๘ ตัว 1. อักษระเบื้องต้น ตั้งแต่ อ จนถึง โอ ชื่อว่า สร สระ ออกเสียงได้ตามพยัญชนะ และทำพยัญชนะให้ออกเสียงได้ 2. สระ ๘ ตัวนี้ เรียกว่า นิสสัย เพราะเป็นที่อาศัยของพยัญชนะ บรรดาพยัญชนะทั้ง ๓ ตัว ต้องอาศัยสระออกเสียงได้ 3. สระ ๓ ตัว คือ อ อี อู เ อ โ อ ชื่อว่า ริสสะ เพราะออกเสียงเร็วและสั้น เหมือนว่า อัด ครุ เป็นต้น 4. สระ ๕ ตัว คือ อา อิ อี อุ เ อ ใ ชื่อว่า ทิสะ เพราะออกเสียงช้าและยาว เหมือนว่า ภาคยาณุ เสโย เป็นต้น 5. เอก สัญญาณพยัญชนะ สังกโย อยูหลัง เช่น เสยุ โถอุ เป็นต้น ท่านกล่าวว่า เ อ โ นั้นออกเสียงเหมือนเป็นริสสะ สระต่างได้ชื่อว่า ครู ออกเสียงหนัก คือ a) สระนี้เป็นก็เหมือน ๆ กัน เช่น ภูโล เอสิ