แนวทางการเขียนและการอ่านสระในบาลี : หน้า 4/59

แบนเรียนบาลีโอวาทการสมุรณ์แบบ ๔. สระรีสะสะเมือนพี่ชุนสะลังไอญต้อง เช่น มนุสสิโน ๕. สระรีสะสะเมือนคติอยู่เบิ่องหลัง เช่น โกลสยู ๖. สระรีสะอยู่ท้ายบากกา เช่น ยนุกนิสิงตู๋ องมงคุณง ๗. สระต่อไปนี้ชื่อว่า ลูบ ออกเสียงเบา คือ สระที่เป็นสระส่วน ๆ ไม่มีพยัญชนะสังโยค หรือไม่มีพยัญชนะอยู่เบิ้องหลัง เช่น ปิด มูณี ๘. สระจัดเป็นวรรคณะ เรียกว่า สํานณฑะ คือ มีมูลเกิดในเท่ากัน หรือจัดเป็นคู่กันได้ ๒ คู่ คือ อา เรียกว่า อวัจฉนะ อี อี เรียกว่า อวัจฉนะ ๙. เอ โอ ตั้วจัดเป็น อวัจฉนะ คือไม่เป็นคู่กับอะไร ๆ เพราะฉะนั้นชื่อว่า สัมสุขตะ เกิดมาจากการผสมสระกัน ดังนี้ อ กับ อิ ผลมักเป็น เอ อ กับ อุ ผลมักเป็น โอ ๑๐. การเขียนสระด้วยอักษรไทยมี ๒ แบบ คือ ๑. แบบสระลอย จจะปรากฏว่ามี อ ตัวนำ อ อักษร ปรากฏอยู่ด้วยเสมอ เช่น อ. อา. อิ. อี. อุ. อู. เอ ๒. แบบสระมุม คือ จมเข้าไปอยู่ในพยัญชนะ จะไม่ปรากฏมี อ ตัวนำอยู่ด้วย เช่น ก. กา. กิ. กี. กุ. กู. เก. เก๋. พยัญชนะ ๓ ตัว ๑. อักษรเหลือจากสระ มีทั้งหมด ๓ ตัวมา เป็นตัวมี (นาคติ) เป็นที่สุด สื่อว่า พยัญชนะ ๒. พยัญชนะแปลว่า ท่านอัปความให้ปรากฏ เช่น โอ เมื่อผลมาก ๆ เป็น ไก่ มีความหมายว่า ใคร. อะไร ฯลฯ ๓. พยัญชนะชื่อว่า นิสิต แปลว่า ผู้อาศัย เพราะพยัญชนะออกเสียงตามลำพังเหมือนสระไม่ได้ ต้องอาศัยสระจึงออกเสียงได้ ๔. การเขียนพยัญชนะแบบไม่มีสระเป็นที่ด้ามีสี เช่น มีน ฯพินุ อยู่ด้านล่างพยัญชนะ เช่น ก ข ฯ ค ม ฯ ง ฯ ฯ ฯ ฯ ฯ ฯ ฯ ๕. การเขียนพยัญชนะมี สระเป็นที่อาศัย จะแท้ . (พินุ) อยู่ด้านล่างพยัญชนะ เช่น ก ก. กิ. กี. กุ. กู