วิสุทธิวาจา 2 : หน้า 16/108

16 วิสุทธิวาจา 2 ชาภิสังขาร หรือได้แก่สัญญีสัตว์เบื่อตามติดรูป ได้รูปฌาน ๕ เบื่อ นามติดรูป อยู่ในพรหมชั้นที่ ๑๑ นั้น นั่นเรียกว่าเป็นอเนญชาภิ สังขารเหมือนกัน เป็นสังขาร ๓ คือปุญญาภิสังขาร อปุญญาภิสัง ขาร และอเนญชาภิสังขาร ที่เป็นสังขารเหล่านี้ขึ้น ก็เพราะธาตุธรรมเท่านั้นผลิตขึ้น ธาตุธรรมเหล่านั้นเป็นตัวยืน ผลิตให้เป็น ติณชาติ รุกขชาติ พฤกษชาติ วัลลีชาติ ผลิตให้เป็นสัตว์ เป็นหญิง เป็นชายปรากฏขึ้น อย่างนี้ ที่ผลิตขึ้นเรียกว่าอะไร? พระพุทธเจ้าท่านทรงสอบสวนแล้ว ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้ว สอบสวนแล้วว่านั่นแหละสังขาร เป็นสังขารขึ้น สังขารจะเป็นขึ้น มากน้อยเท่าไร เหมือนต้นไม้ ภูเขา ตึก ร้านบ้านเมืองเหล่านี้แหละ จะเป็น “อุปาทินนกสังขาร” ก็ดี ที่เป็นอุปาทินนกสังขาร สังขารที่ มีใจครอง ที่เป็น อนุปาทินนกสังขาร” สังขารที่ไม่มีใจครองได้แก่ ติณชาติ รุกขชาติ พฤกษชาติ วัลลีชาติเหล่านั้น ไม่มีใจครองก็ดี จากพระธรรมเทศนาเรื่อง “ธรรมนิยามสูตร” ๓๑ มกราคม ๒๔๙๗