หน้าหนังสือทั้งหมด

อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - ความเข้าใจในฌานและจิต
68
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - ความเข้าใจในฌานและจิต
…ิบายว่า ย่อมได้ชื่อว่าปัญจม ฌาน ฯ อีกอย่างหนึ่ง ประกอบความว่า รูปาวจรจิตและโลกุตตรจิต บัณฑิตถือเอาในความต่างแห่งปฐมฌานเป็นต้น โดยชื่อมีอาทิว่า ปฐม ฌานกุศลจิต ปฐมฌานโสดาปัตติมรรคจิต ฉันใด ถึงแม้อรูปฌานท่าน ก็ถ…
…ความนี้กล่าวถึงการตีความฌานทั้งรูปและอรูปในเชิงอภิธัมม โดยเน้นถึงความหมายของอนุตตรจิตและการแบ่งแยกในความต่างของฌานต่างๆ โดยเฉพาะฌานที่ ๕ ซึ่งมีการกล่าวถึงว่าบัณฑิตได้แบ่งและถือเอาอย่างไรในทางปฏิบัติเพื่อสร้าง…
ความหมายของอหิริกะและอโนตตัปปะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
87
ความหมายของอหิริกะและอโนตตัปปะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…ะ เพราะอรรถว่า ติด (ข้องเกี่ยว) ฯ โลภะ นั้น มีการเกี่ยวเกาะอารมณ์เป็นลักษณะ เหมือนลิงติดตังฉะนั้น ๆ ความต่างกันแห่งฉันทะและโลภะนี้อย่างนี้ คือ เพียงความที่จิตอยาก หน่วงเหนี่ยวเป็นฉันทะ ความเกี่ยวเกาะในอารมณ์น…
เนื้อหานี้เกี่ยวกับการอธิบายธรรมะที่เรียกว่าอหิริกะและอโนตตัปปะ, ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะจิตใจที่ไม่มีความรู้สึกละอายและไม่กลัวต่อความผิดหรือบาป. อหิริกะมีลักษณะของการไม่เกลียดต่อความผิด, ขณะที่อโนตตัปปะหม
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา (หน้า 89)
89
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา (หน้า 89)
…ม่ควรแก่การงานเป็น ลักษณะ มิทธะ มีความที่ขันธ์ทั้ง ๓ มีเวทนาขันธ์เป็นต้น ไม่ควรแก่ การงานเป็นลักษณะ ความต่างแห่งถิ่นะและมิทธะนั้น ดังนี้ ๆ จริง อย่างนั้น นิเทศแห่งถิ่นะและมิทธะเหล่านี้ เป็นไปในพระบาลีโดยนัย ม…
ในบทนี้ได้กล่าวถึงความเข้าใจในถนะและมิทธะ โดยอธิบายถึงสภาวะจิตที่ท้อแท้หรือไม่ขะมักเขม้นในรูปแบบต่าง ๆ และการมีอุปกรณ์ที่ไม่พร้อมสำหรับการทำงาน ความแตกต่างระหว่างถีนะและมิทธะถูกชี้แจงอย่างละเอียด โดยใ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 118
118
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 118
…ตามที่ กล่าวแล้ว เข้าในปกิณณกสังคหะ โดยการจำแนกธรรมมีเวทนาเป็นต้น และการจำแนกจิตตุปบาทที่ต่างกัน โดยความต่างแห่งธรรมมีเวทนา เป็นต้นนั้น ๆ จึงเริ่มคำมีอาทิว่า สมปยุตตา ยถาโยค ดังนี้ ฯ ธรรม คือจิตและเจตสิก ซึ่ง…
เนื้อหานี้กล่าวถึงการจำแนกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยเฉพาะการวิเคราะห์จิตและสิกตามที่ประสบการณ์ต่าง ๆ สื่อถึง เป็นการชี้ให้เห็นการประสานกันของจิตและเจตสิกที่มีความหลากหลาย โดยการวิเคราะห์ตามเวทนา เหตุ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 126
126
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 126
…อภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 126 เตสุ ปน ดังนี้เป็นต้น เพื่อประมวลแสดงจิตที่ท่านกล่าวไว้แล้วโดย ความต่างแห่งกิจอย่างนี้นั่นแล ด้วยอำนาจแห่งการนับกิจที่ได้อยู่ตาม สมควรแก่ตน ฯ มีวาจาประกอบว่า จิตตุปบาทมีปฏ…
บทนี้เน้นว่า บัณฑิตควรแสดงจิตและกิจที่มีปฏิสนธิอย่างแตกต่างตามประเภทและฐาน โดยใช้ทวารเป็นแนวทางในการเข้าใจจิตในการปฏิบัติธรรม ซึ่งมีการจำแนกออกเป็นกิจตามลำดับ มีการอธิบายถึงตาและจิตที่เป็นทวารและท่านพ
ความเป็นไปแห่งวิสัยในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
151
ความเป็นไปแห่งวิสัยในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…วิถี เพราะมีการเที่ยวไปร่วมกันกับจักขุวิญญาณนั้น โดยความมีอารมณ์เดียวกัน และเป็นไปในทวารเดียวกัน ฯ [ความต่างแห่งอารมณ์] ๆ พึงทราบวินิจฉัยในคำว่า อติมหนฺติ เป็นต้นฯ อารมณ์มีอายุ ชั่วขณะจิต ๑๖ ผ่านมาสู่คลอง เป็…
บทเนื้อหาในอภิธัมมัตถสังคหบาลีนี้เกี่ยวกับความเป็นไปแห่งวิสัยปวัติ ซึ่งกล่าวถึงการทำงานของจิตในทวารต่างๆ ในการรับรู้และการติดต่อของอารมณ์ที่มีการสืบต่อกันในแต่ละขณะจิต นอกจากนี้ยังมีการแสดงถึงความแตกต
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
166
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…้ง ๓ ไม่เป็นไปในมโนทวารนั้น ๆ ปริตตชวนนัย (นัยที่ท่านกล่าวไว้ในปริตตชวนะ) จบ 1 9 [อธิบายอัปปนาชวนะ] ความต่างแห่งวิภูตารมณ์ไม่มี เพราะอัปปนาเกิดในเวลาอารมณ์ แจ่มแจ้ง (ปรากฏชัด) เท่านั้น ฯ สัมพันธ์ความว่า แท้จร…
เนื้อหานี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์จิตในมโนทวาร โดยเฉพาะการแยกประเภทจิตที่เกี่ยวข้องกับชวนะในสภาวะอัปปนา อธิบายถึงจิตทั้ง 4 ดวงในกระบวนการอัปปนา รวมถึงบริกรรมและความสัมพันธ์ของชวนะในบรรดาจิตต่างๆ นอกจากนี
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 242
242
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 242
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 242 ในคาถานี้ อธิบายดังนี้ว่า "ความต่างแห่งวิบากที่เป็นสสังขาร (คือวิบากที่มีความปรุงแต่ง) ตามที่มาอย่างนี้ คือ อสังขารกุศล มี วิบากเป็นอสั…
ในบทนี้มีการอธิบายความต่างของวิบากที่เป็นสสังขารและอสังขาร โดยพระอนุรุทธาจารย์ได้พูดถึงการจัดประเภทวิบากต่าง ๆ โดยใช้อำนาจกรรม…
ความต่างกันในธรรมของอภิธัมมัตถสังคหบาลี
287
ความต่างกันในธรรมของอภิธัมมัตถสังคหบาลี
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 287 ความต่างกันในธรรมทั้งหลายที่เป็นอย่างเดียวกัน โดยความเป็นสภาว ธรรมเสมอกัน ความพิเศษอันนั้นควรเพื่อจะคลุกเคล้…
บทนี้พูดถึงความต่างในธรรมที่เหมือนกัน และความสามารถของจักขุและโสตในการรับรู้และเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่นอกเหนือจากตัวตน…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
322
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
… ถึงที่เป็นอดีตและปัจจุบัน ก็เรียกว่า อนุสัยเหมือนกัน เพราะมีการเกิดขึ้นนั้นเป็นสภาพฯ จริงอยู่ เพราะความต่างกันแห่งกาล ธรรมทั้งหลายไม่มีสภาพต่างกัน (ไม่มี ความต่างกันแห่งสภาพ) ฯ ท้วงว่า ถ้าว่า กิเลสที่ชื่อว่า…
เนื้อหานี้เกี่ยวกับความหมายของนีวรณ์ในอภิธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งอุทธัจจกุกกุจจะและถีนมิทธะ ที่มีผลต่อการสงบจิตใจ ในการอธิบายถึงธรรมที่เรียกว่าอนุสัย ซึ่งสัมพันธ์กับกิเลสที่มีอยู่ในสันดาน และการเกิดขึ้น
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
370
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
…นั้นๆ แต่โดยอรรถ คำแม้ทั้ง ๒ เป็นชื่อแห่งปัจจัยที่ดับไปแล้วโดยไม่มีธรรมอื่นคั่นอย่างเดียว กันฯ เพราะความต่างกันโดยอรรถแห่งปัจจัยเหล่านั้น ย่อมไม่มี ฯ ส่วนคำที่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า ชื่อว่าอนันตรปัจจัย เพราะไม…
ในบทนี้ได้กล่าวถึงความต่างกันระหว่างปัจจัยสองประเภทคืออนันตรปัจจัยและสมนันตรปัจจัย โดยชี้ให้เห็นว่าไม่ควรเชื่อถือความแตกต่างนี…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
423
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…น ฯ ส่วนยถากัมมูปคญาณ บัณฑิตพึงเห็นว่า มีเจตนา กล่าวคือกุศลและอกุศล หรือขันธ์แม้ทั้ง ๔ เป็นอารมณ์ ฯ ความต่าง กันโดยอำนาจแห่งอารมณ์ ชื่อว่าโคจรเภท ฯ จบนัยที่กล่าวไว้ในสมถกรรมฐาน ฯ [อธิบายวิปัสสนากรรมฐาน] મૈં ธ…
เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับการเข้าถึงความรู้เพื่อการสืบต่อสันตติชาติภพ รวมถึงการใช้ตาทิพย์ในญาณต่าง ๆ เช่น จุตูปปาตญาณ และการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ที่มีความเกี่ยวข้องกับอนิจจลักษณะและการเห็นสิ่งต่าง ๆ ใน
วิสุทธิมรรค: ความแตกต่างระหว่างอุคคหนิมิตและปฏิภาคนิมิต
100
วิสุทธิมรรค: ความแตกต่างระหว่างอุคคหนิมิตและปฏิภาคนิมิต
…หลาย จะราบลง กิเลสทั้งหลายจะระงับลงได้โดยลำดับ จิตจะตั้งมั่นด้วย อุปจารสมาธิ ปฏิภาคนิมิตจะเกิดขึ้น [ความต่างกันแห่งอุคคหนิมิตกับปฏิภาคนิมิต (ต่อไป ) นี้ เป็นความต่างแห่งอุคคหนิมิตที่กล่าวมาก่อน และปฏิภาคนิมิต…
ในบทนี้กล่าวถึงการฝึกจิตผ่านนิมิต โดยเน้นถึงศักยภาพของอุคคหนิมิตและปฏิภาคนิมิตในการเสริมสร้างสมาธิและการกำจัดนิวรณ์ต่างๆ อธิบายถึงวิธีการใช้รองเท้าและไม้เท้าเพื่อการฝึกที่สะดวก ยกตัวอย่างเพื่อชี้ให้เห
การศึกษาเกี่ยวกับสุขและปีติในพระพุทธศาสนา
143
การศึกษาเกี่ยวกับสุขและปีติในพระพุทธศาสนา
…่องปรากฏ แม้ว่า เมื่อความแยกกันไม่ได้ในที่ไหนๆ แห่งปีติและสุขนั้น มีอยู่ก็จริง (แต่) บัณฑิตพึงทราบ (ความต่างกัน )ว่า ความยินดี เพราะได้อิฏฐารมณ์เป็นปีติ ความเสวยรสแห่งอิฏฐารมณ์ที่ได้แล้ว เป็นสุข ปีติมีอยู่ในท…
เนื้อหาวิเคราะห์ถึงสุขที่เกิดจากการกำจัดอาพาธในกายและใจ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างปีติและสุขในบริบททางพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความแตกต่างระหว่างปีติที่เกิดจากอิฏฐารมณ์และสุขที่มีอยู่ตลอดเวลาซึ
บาลีไวยากรณ์: นามและอัพยยศัพท์
105
บาลีไวยากรณ์: นามและอัพยยศัพท์
…้พระอานนท์" หรือ "จกฺกั่ว เพียงดังว่าล้อ." ศัพท์นิบาตตามที่กล่าวมานี้ เมื่อนำไปใช้แล้ว ย่อมบอกเนื้อ ความต่าง ๆ กัน เพื่อความไม่ฟั่นเฟือและสะดวกในการนำมาใช้ ท่าน จึงได้แบ่งไว้เป็นพวกๆ แต่โดยย่อ ซึ่งท่านได้ยกมา…
บทเรียนนี้เกี่ยวกับการอธิบายบาลีไวยากรณ์ที่เป็นพื้นฐานในการเข้าใจนามและอัพยยศัพท์ การจำแนกนามและคุณนาม รวมถึงการใช้ศัพท์นิบาตในประโยคต่างๆ การใช้คำในแบบที่ถูกต้องและเนื้อความที่กระชับ ทำให้สามารถใช้บา
การวิเคราะห์บทไอวาสร่วมและติชฌาน
3
การวิเคราะห์บทไอวาสร่วมและติชฌาน
…ป็นต้น ส่วนที่ประกอบด้วยวิตกติแล้ว เรียกว่า บท เช่น มหนุตโต เป็นบทหนึ่ง ปุรโส เป็นบทหนึ่ง เมื่กำหนด ความต่างแห่งคำว่าศัพท์และบทธ ได้ดังนี้แล้ว พึงกำหนดคำว่าภาระต่อไป วิเคราะห์แห่งสมานั้น ต้องประกอบพร้อมด้วยล…
บทความนี้ตรวจสอบการแบ่งแยกและองค์ประกอบของคำในบทไอวาสร่วมและติชฌาน รวมถึงการกำหนดคำศัพท์และวิธีการวิเคราะห์สมาน ซึ่งมีทั้งอนุใบบทและบทลง โดยเน้นความสำคัญของการแยกประเภทคำและการวิเคราะห์องค์ประกอบของบท
วิทยาธิธรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๑
35
วิทยาธิธรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๑
… ว่า อุปโยค สันตติ ก็โดยที่ชาตรูปนั้นมีอกรร (เป็นไป) ต่าง ๆ กันและโดยอำนาจแห่งใจตัว แต่เพราะเหตุว่า ความต่างกันโดยความหมายในบททั้งสองนั้นมาไม่ เพราะเหตุ
เนื้อหาในวิทยาธิธรรมแปลนี้กล่าวถึงความอ่อนและการจัดรูปแบบที่สมมุติ โดยมีการแยกประเภทของรูปต่างๆ เช่น อุปโยคและสันตติ ที่มีบทบาทสำคัญในการแสดงออกถึงลักษณะของรูปและความเกี่ยวข้องกันของมันอย่างละเอียด ทั
วิชาธรรมะแปล: ความเข้าใจเกี่ยวกับมิจฉาทิฐิ
91
วิชาธรรมะแปล: ความเข้าใจเกี่ยวกับมิจฉาทิฐิ
…กับอุกกูลวิญญาณ ดวงที่ ๑ (นี้) เป็นฉันใด แม่ที่สมบูรณ์กับอุกกูลวิญญาณดวงที่ ๒ ก็เป็นฉันนั้น ส่วนว่า ความต่างในอุกกูลวิญญาณดวงที่ ๒ นี้ คือ · เอตโส อุกกูลวิญญาณสีภิก... ประฌุในมหาสุภา... อุกกูล... เห็นว่าข้า…
บทความนี้เสนอความเข้าใจลึกซึ้งเกี่ยวกับมิจฉาทิฐิและอุทิฐะในเชิงปรัชญาธรรมะ โดยกล่าวถึงลักษณะของการไม่สงบในจิตใจ และความเชื่อมโยงกับอุกกูล-วิญญาณดวงที่ ๑ และ ๒ โดยใช้คำอธิบายที่ลึกซึ้งและเป็นวิชาการเพื
วิวัฒนาการเปล ภาค ๑ ตอนที่ 103
104
วิวัฒนาการเปล ภาค ๑ ตอนที่ 103
…อ อุมาตกิ เค้า กับพาหิร คู่หนึ่ง อุมาตกิ กับพหิรทู ตามนั้น แปลว่าภายในและภายนอกเหมือนกัน แต่ใช้หมาย ความต่างกันก็มี เช่นชุดก็ติศศัพท์ (ที่ใช้นาคำวาอยตนภายใน) ย่อมหมายเอาเท่ากับของมีจุก เป็นต้นที่เป็นไปในสัตตา…
ในบทกรุณวดิวัฒนาการเปล ภาค ๑ ตอนที่ 103 กล่าวถึงความเข้าใจเกี่ยวกับการจำแนกรูปภายในและภายนอก โดยมีกระบวนการคิดที่สำคัญคือนัยน์ของรูปที่เป็นปัจจุบัน อดีต และอนาคต และการใช้ศัพท์ที่แตกต่างกันในการอธิบาย
อนันตปัจจัยและสมันตปัจจัย
269
อนันตปัจจัยและสมันตปัจจัย
…ธรรม ทั้งหลายอันสัมปฏูฏกันในนาฏูนัน" ดังนี้เป็นต้น อนันตปัจจัย อันใด สมันตปัจจัยอันนั้นแหละ แท้จริง ความต่างกันในปัจจัย คู่นี้ เป็นเพียงพยัญชนะเท่านั้น จุดความต่างเพียงพยัญชนะในศัพท์ อุปายะ (เติบขึ้น) กับสันต…
…ายเกี่ยวกับการอ้างอิงคำศัพท์ที่มีความสำคัญในด้านนี้ทั้งในเชิงสากลและเฉพาะเจาะจง แต่ในท้ายที่สุดแล้ว ความต่างระหว่างปัจจัยคู่นี้อาจมีเพียงลักษณะทางพยัญชนะเท่านั้น ทุกสิ่งในธรรมย่อมระบุถึงความเชื่อมโยงกันด้วยเห…