อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 242 : หน้า 242/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 242 ในคาถานี้ อธิบายดังนี้ว่า "ความต่างแห่งวิบากที่เป็นสสังขาร (คือวิบากที่มีความปรุงแต่ง) ตามที่มาอย่างนี้ คือ อสังขารกุศล มี วิบากเป็นอสังขาริกเท่านั้น ไม่เป็นสสังขาร เปรียบเหมือนเมื่อหน้าไหว เงาหน้าในพื้นกระจกก็ไหวฉะนั้น "ฯ แต่เพราะพระอนุรุทธาจารย์ ปรารถนาความต่างแห่งวิบากที่เป็นสังขาร ด้วยอำนาจปัจจัย ไม่ใช่ด้วย อำนาจกรรม ฉะนั้น วาทะว่า "อสุขาร์ สสงฺขารวิปากานิ" เป็นต้น นี้ ท่านพระอนุรุทธาจารย์จึงจัดไว้เป็นวาทะของอาจารย์บางพวก ฯ บทว่า เตสํ คือ ของพระเถระทั้งหลายเหล่านั้น ผู้มีวาทะ อย่างนี้ ฯ บทว่า ยถากุกม คือ ตามลำดับแห่งวิบากมีติเหตุกวิบากอย่าง อุกฤษฏ์เป็นต้น ฯ สองบทว่า ทุวาทส วิปากาน ความว่า บัณฑิตพึงแสดง วิบาก ๑๒ ที่เว้นสสังขาริกวิบาก ๔ และที่เว้นอสังขาริกวิบาก ๔ ตาม ลำดับ ด้วยอำนาจแห่งอสังขารึกกรรม และสสังขาริกกรรมที่เป็น ติเหตุกะอย่างอุกฤษฎ์ อนึ่ง จึงแสดงวิบาก ๑๐ ที่เว้นทวิเหตุกสสัง ขาริกวิบากทั้งคู่ และที่เว้นทวิเหตุกอสังขาริกวิบากทั้งคู่ ด้วยอำนาจ แห่งกรรมที่เป็นติเหตุกะอย่างเพลา (อย่างต่ำ) และที่เป็นทวิเหตุกะ อย่างอุกฤษฎ์ และวิบาก ๘ ที่เว้นทุเหตุกวิบากทั้งคู่ ด้วยอำนาจแห่ง กรรมที่เป็นทุเหตุกะอย่างเพลา ตามสมควร คือโดยอนุรูปแก่ความ เหมาะสมแห่งนัยนั้น ๆ ตามทำนอง คือตามแนวแห่งนัยดังที่กล่าวแล้ว คือแห่งนัยที่กล่าวไว้โดยคำเป็นต้นว่า "ติเหตุกมุกกฏฐิ" ฯ