จริง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 53 / 138

…ตุนั้น จึงชื่อว่าโทมนัสสสหคตะ ฯ મૈં ที่ชื่อว่าปฏิฆะ เพราะอรรถว่า กระทบกระทั่งในอารมณ์ ได้แก่ โทสะ ฯ จริงอยู่ โทสะนี้ ย่อมเป็นไปดุจกระทบกระทั่งอารมณ์ เพราะ มีความดุร้ายเป็นสภาพฯ แม้เมื่อจิตที่สหรคตด้วยโทมน…

บทความนี้อธิบายถึงการพิจารณาอารมณ์ของใจที่เกี่ยวข้องกับโทมนัสและปฏิฆะ โดยมีการระบุถึงจิตที่มีความแตกต่างจากโสมนัสในสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงความสัมพันธ์ที่ละเอียดในข้อดีและข้อเสียของอารมณ์ที่สามารถส่งผลต่

…ฎีกา - หน้าที่ 33 และกระสับกระส่ายฟุ้งซ่าน ทั้งไม่แตก ต่างกันโดยความต่างแห่งสังขาร ในกาล ทุกเมื่อ ฯ จริงอยู่ ภาวะแห่งจิตที่เข้ม แข็งตามสภาพและที่ถูกกระตุ้นเตือน ไม่ มีแก่จิตทั้ง ๒ ดวงนั้น ที่กระสับกระส่าย…

บทความนี้วิเคราะห์ภาวะแห่งจิตที่แตกต่างกันในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเฉพาะการพิจารณาจิตที่มีสภาพฟุ้งซ่านและโมหะ รวมถึงการใช้ศัพท์ที่เกี่ยวข้องในการแสดงความสัมพันธ์ระหว่างคำพูดและจิต โดยเน้นความห

…าวีนีฎีกา - หน้าที่ 36 วิญญาณในจักขุ เพราะอาศัยอยู่ในจักษุนั้น เหตุนั้น จึงชื่อว่า จักขุ วิญญาณ ฯ สมจริงตามคำว่าที่ท่านกล่าวไว้ว่า วิญญาณนี้ มีความรู้แจ้ง รูปที่อาศัยจักขุเป็นลักษณะ ฯ แม้ในโสตวิญญาณเป็นต้…

ในเนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างวิญญาณและจักขุ รวมถึงการวิเคราะห์วิญญาณที่อาศัยอยู่ในกายและประสาทสัมผัสต่าง ๆ ท่านอาจารย์ได้แสดงให้เห็นถึงสภาวะของวิญญาณ การฟัง การรับ

…เบกขาทั้งในอนิฏฐารมณ์ ทั้งในอิฏฐารมณ์ เพราะความ กระทบกันแห่งอารมณ์กับวัตถุ เป็นธรรมชาติมีกำลังทรามฯ จริงอยู่ จักขุเป็นต้น ที่เป็นวัตถุแห่งวิญญาณแม้ทั้ง ๔ อย่างนั้น เป็นอุปาทายรูป แท้ฯ รูปเป็นต้นแม้ที่เป็น…

…กระทำของคนที่มีกำลังเข็มแข็ง ปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับจิต และอรรถธรรมที่มีความซับซ้อนของจริงในวิญญาณทั้งสองฝ่ายก็ถูกวิเคราะห์อย่างลึกซึ้งที่กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และวัตถุ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 40 จริง แต่ในอาวัชชนะทั้ง ๒ นั้น ควงต้นย่อมเป็นไปคราวเดียวเท่านั้น ในอารมณ์ อันจิตอะไร ๆ ไม่ได้จับแล้วในเบื…

บทความนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับจิตอเหตุกะ และอุเบกขาที่เกี่ยวข้องกับวิบากทางจิต ภายในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างกิริยาที่รูปและอารมณ์ รวมถึงว่าจิตท

…พท์ ในบทว่า อฏฺฐปิ นี้ ท่านอาจารย์ย่อมประมวล ความที่จิตมีมากมายมาไว้ ด้วยสามารถแห่งบุญกิริยาวัตถุ สมจริงตามที่ท่านอาจารย์ทั้งหลายกล่าวไว้ว่า ผู้ฉลาดในนัย พึงนับจิตทั้งหลาย โดย ลำดับ โดยบุญวัตถุ โดยโคจรและ…

บทความนี้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและอภิธรรมตามศาสตร์ทางพระพุทธศาสนา โดยมีการอธิบายถึงแนวทางในการนับจิตตามบุญกิริยาวัตถุ รวมถึงวิธีการจำแนกจิตในระดับต่างๆ และแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจอธิบดี โดยสรุป

…ี่ชื่อว่าวิจาร เพราะอรรถว่า เป็นเหตุเที่ยวไปในอารมณ์ แห่งจิตฯ วิจารนั้นมีอันเคล้าอารมณ์เป็นลักษณะ ฯ จริงอย่างนั้น วิจารนั้นท่านแสดงไขว่า ความติดตามอารมณ์ ฯ บรรดาวิตกและ วิจารเหล่านี้ วิตกยังจิตให้ตกถึงก่อ…

เนื้อหานี้พูดถึงการเข้าใจจิตและอารมณ์ โดยการเปรียบเทียบการเข้าถึงพระราชวังของชาวบ้านกับจิตที่สามารถขึ้นสู่อารมณ์ได้ถึงแม้ไม่มีวิตก นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความสำคัญของวิตกและวิจารในกระบวนการจิตภาวนา ซึ่ง

…่งจิตมีอารมณ์เลิศ อย่างเดียวนั้น ชื่อว่าเอกัคคตา คือสมาธิ ฯ สมาธินั้น มีอันไม่ฟุ้งซ่าน เป็นลักษณะ ฯ จริงอยู่ จิตที่สัมปยุตด้วยอำนาจแห่งสมาธินั้นย่อมเป็น

บทความนี้อธิบายถึงธรรมชาติของปีติและสุข โดยเปรียบเปรยถึงความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อได้รับอารมณ์ที่เหมาะสม รวมถึงการบรรยายถึงสมาธิและภาวะแห่งจิตที่มีอารมณ์เลิศอย่างเดียว โดยมีการเปรียบเทียบความรู้สึกของ

…บกามฉันทะเป็นต้นฯ สมาธิเป็นคู่ปราบกามฉันทะ เพราะเป็น ข้าศึกโดยตรงแก่กิเลสชาตเป็นเหตุตั้งลงคือราคะ ฯ จริงอยู่ การตั้งมั่น ของจิตที่ถูกอารมณ์ต่าง ๆ เล้าโลมแล้ววกวนอยู่ด้วยอำนาจกามฉันท์ “ย่อมมีได้เพราะเอกัคค…

…ละแนวทางของบัณฑิตในการพัฒนาปัญญาเพื่อต่อสู้กับกิเลสต่าง ๆ เช่น ราคะและพยาบาท เพื่อค้นหาความสุขที่แท้จริง

…กับฌานนั้นๆ โดยส่วนเดียวกัน เพราะ เหตุนั้น พระผู้มีพระภาคจึงตรัสจำแนกวิบากเช่นเดียวกันกับฌานนั่นแลฯ จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงกุศลจิตไว้แม้ในนิเทศแห่งวิบาก จิต ก็เพื่อแสดงอรรถนี้เท่านั้น แล้วจึงทร…

บทที่ 55 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับนวกนัยและความแตกต่างในวิบากจิตที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติของพุทธศาสนา เช่น การเข้าใจอารมณ์และปฏิปทาที่ส่งผลต่อการบรรลุธรรม รวมถึงการแสดงออกของจิ

…ง มีอากาศเป็นต้นที่จะพึงก้าวล่วง และที่จะพึงยึด กล่าวคือกสิณ อากาศ วิญญาณ และความไม่มีวิญญาณ นั้น ๆ จริงอยู่ อรูปาวจรจิตนั้น ก้าวล่วงกสิณนิมิตที่เป็นอารมณ์ แห่งปัญจมฌานแล้วยึดอากาศที่ได้แล้วด้วยการเพิกกสิ…

บทนี้นำเสนอการก้าวล่วงอารมณ์ในอภิธัมมะที่เกี่ยวข้องกับโคจร ๔ ประการซึ่งรวมถึงอากาศและวิญญาณ โดยให้ความสำคัญกับการเข้าใจในหัวข้อของอรูปาวจรจิตและโลกุตตรกุศลจิต เช่น สมาบัติและการประกอบด้วยมรรค ๔ และผล

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 61 ท่านประสงค์เอาในที่นี้ ฯ จริงอยู่ พระสกทาคามีจำพวกหลังนี้ ไปจาก มนุษย์โลกนี้แล้ว กลับมาในมนุษยโลกนี้อีกครั้งเดียว ฯ มรรคจิต ของพร…

ในส่วนนี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับพระสกทาคามี ผู้ซึ่งกลับมาในมนุษย์โลกเพียงครั้งเดียว และรายละเอียดเกี่ยวกับมรรคจิตที่พระสกทาคามีและพระอนาคามีมีส่วนร่วม การแยกแยะมรรคของพระอริยบุคคลทั้งสาม ได้แก่ สกทาคา

…ม่มี ฯ ถามว่า ก็เพราะเหตุไร โลกุตตรกิริยาจิตนั้นจึงไม่มี ๆ แก้ว่า เพราะมรรคเป็นไปชั่วขณะจิต เดียว ฯ จริงอยู่ ถ้ามรรคจิตจะพึงบังเกิดขึ้นบ่อย ๆ ในเวลานั้น บัณฑิตอาจจะกล่าวมรรคจิตนั้นว่าเป็นกิริยา โดยที่บังเ…

บทนี้อธิบายถึงโลกุตตรจิตซึ่งเป็นจิตที่มีความประเสริฐที่สุด โดยได้เสนอมุมมองเกี่ยวกับการตัดกิเลสและการบรรลุถึงสัมมาสมาธิผ่านมรรค ๔ อธิบายถึงความแตกต่างของจิตและผลของการกระทำที่เกิดจากกุศลจิต อธิบายการเ

…รคจิต เพราะอรรถว่า โสดา ปัตติมรรคจิตนั้น และเป็นปฐมฌาน เพราะแม้นกับปฐมฌานเป็นต้น ด้วยอำนาจองค์ฌาน ๆ จริงอยู่ มรรคทั้ง ๔ ได้ชื่อว่าปฐมฌานเป็นต้น เพราะความปรากฏแห่งองค์มีวิตกเป็นต้น ซึ่งแม้นกับฌานนั้น ๆ ด้ว…

ในบทนี้กล่าวถึงการศึกษาจิตยอดเยี่ยมในอรูปภพ โดยระบุถึงอรูปจิตและวิเคราะห์ประเภทของจิตที่มีความแตกต่างกันออกไปตามภูมิและความแตกต่างแห่งชาติ ซึ่งนักปราชญ์หรือบัณฑิตสามารถแจกจิตออกไปได้หลากหลายประเภทและม

…าทิว่า ปฐม ฌานกุศลจิต ปฐมฌานโสดาปัตติมรรคจิต ฉันใด ถึงแม้อรูปฌานท่าน ก็ถือเอาในฌานที่ ๕ ก็ฉันนั้น ๆ จริงอยู่ การประกอบความนี้นั่นแล ปรากฏว่าเป็นความต้องการแม้แก่ท่านอาจารย์ เพราะท่านกล่าวไว้อย่างนั้น โดยต…

ข้อความนี้กล่าวถึงการตีความฌานทั้งรูปและอรูปในเชิงอภิธัมม โดยเน้นถึงความหมายของอนุตตรจิตและการแบ่งแยกในความต่างของฌานต่างๆ โดยเฉพาะฌานที่ ๕ ซึ่งมีการกล่าวถึงว่าบัณฑิตได้แบ่งและถือเอาอย่างไรในทางปฏิบัต

…ระโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 85 อาจารย์ทั้งหลายอย่างนี้คือ อันที่จริง บุคคลเชื่อในพระผู้มีพระภาคว่า พระผู้มีพระภาคทรงแทงตลอดลักษณะแห่งธรรมทั้งหลาย ตามเป็นจริง นั้น ๆ โดย…

…ภาค รวมถึงการพยายามบรรลุธรรมด้วยความเพียรและการศึกษา ธรรมทุกประเภทที่ได้รับการแจกจ่ายสอดคล้องกับความจริง เสนอแนะเกี่ยวกับคุณสมบัติของเจตสิกกับอธิโมกข์เพื่อการฝึกฝนจิตใจโดยถูกต้อง และการทำงานร่วมกับอารมณ์แ…

…ว่าโมหะ เพราะอรรถว่า งมงายในอารมณ์ ได้แก่ความไม่รู้ฯ โมหะนั้นมี ความปิดบังสาภพของอารมณ์เป็นลักษณะ ฯ จริงอยู่ โมหะนี้ถึงจะเป็นไป

…ายถึงอาการของโมหะที่ส่งผลต่อจิตใจ ซึ่งเป็นภาวะที่ทำให้เกิดการงมงายในอารมณ์และความไม่รู้ต่อธรรมที่แท้จริงในชีวิต หากท่านสนใจศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับอภิธัมมาสามารถเข้าไปที่ dmc.tv เพื่อหาข้อมูลได้

…และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 87 ด้วยอำนาจการถือเอาอารมณ์ ก็เป็นโดยอาการ คือปิดบังสภาพ ตามเป็นจริงของอารมณ์นั้นทีเดียว ฯ บุคคล หรือหมวดธรรมที่ชื่อว่าอหิริกะ เพราะอรรถว่า ไม่ละอาย ภาวะแห่งบุคคลหรือแห…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการอธิบายธรรมะที่เรียกว่าอหิริกะและอโนตตัปปะ, ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะจิตใจที่ไม่มีความรู้สึกละอายและไม่กลัวต่อความผิดหรือบาป. อหิริกะมีลักษณะของการไม่เกลียดต่อความผิด, ขณะที่อโนตตัปปะหม

…ัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 88 ญาณและทิฏฐินี้ มีความต่างกันอย่างนี้ คือ ญาณรู้อารมณ์ได้ตามสภาพ ที่เป็นจริง ทิฏฐิละสภาพตามที่จริง ถือเอาโดยสภาพที่ไม่มีจริงๆ ที่ชื่อว่ามานะ เพราะอรรถว่า สำคัญโดยตรงอาการเป็นต้…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความแตกต่างระหว่างญาณและทิฏฐิ โดยญาณรู้อารมณ์ตามความเป็นจริง ในขณะที่ทิฏฐิละสภาพที่ไม่มีจริง การมีมานะนั้นแสดงถึงการสำคัญตัวเอง ในขณะที่โทสะก็มีลักษณะของการประท…

…ี่ขันธ์ทั้ง ๓ มีเวทนาขันธ์เป็นต้น ไม่ควรแก่ การงานเป็นลักษณะ ความต่างแห่งถิ่นะและมิทธะนั้น ดังนี้ ๆ จริง อย่างนั้น นิเทศแห่งถิ่นะและมิทธะเหล่านี้ เป็นไปในพระบาลีโดยนัย มีอาทิว่า ในถนะและมิทธะเหล่านั้น ถีน…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความเข้าใจในถนะและมิทธะ โดยอธิบายถึงสภาวะจิตที่ท้อแท้หรือไม่ขะมักเขม้นในรูปแบบต่าง ๆ และการมีอุปกรณ์ที่ไม่พร้อมสำหรับการทำงาน ความแตกต่างระหว่างถีนะและมิทธะถูกชี้แจงอย่างละเอียด โดยใ