จริง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 54 / 138

…สบทุกข์ เป็นเหตุคลี่คลายออก คือเหยียดออกไป ฯ กรุณานั้นมี ความต้องการบำบัดทุกข์ของคนอื่นเป็นลักษณะ ฯ จริงอยู่ ทุกข์ของคน อื่นจะถูกกรุณานั้นนำออกไปได้ หรือนำออกไปไม่ได้ก็ตามที แต่กรุณา

บทความนี้พูดถึงการทำงานที่ถูกต้องตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการงดเว้นจากการกระทำที่ไม่ดี รวมถึงการงดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ การถือเอาสิ่งของที่ไม่ควรเอา และการประพฤติผิดในกาม นอกจากนี้ยังอธิบาย

…บกขา พระผู้มีพระภาคทรงถือเอาด้วย อโทสะ และตัตรมัชฌัตตตา (ความไม่โกรธ และความเป็นกลางใน ธรรมนั้น ๆ)ฯ จริงอยู่ อโทสะนั่นเอง ที่เป็นไปด้วยอำนาจอัธยาศัย เกื้อกูลในสัตว์ทั้งหลาย ชื่อว่าเมตตาฯ ความเป็นกลางในธรร…

…ะของมุทิตาและปัญญา โดยมุทิตาถูกนิยามว่าเป็นการเฉลิมฉลองความสุขของผู้อื่น ในขณะที่ปัญญาช่วยให้รู้ความจริง และทั้งสองมีความสำคัญในแนวทางการพัฒนาจิตใจ เพื่อความเข้าใจและสงบในการดำเนินชีวิต บทความนี้ยังอธิบาย…

…ราะอรรถว่า เป็นเหตุเกิดแก่งจิต จิตนั้นด้วย ความเกิด (แห่งจิต) ด้วย เพราะฉะนั้นจึงชื่อว่าจิตตุปบาท ฯ จริงอยู่ ในที่มาบางแห่ง ท่านผู้รู้ศัพทศาสตร์ ต้องการให้เป็นปุงลิงค์

…้นไม่สามารถแยกออกจากเจตสิกได้อย่างไร และสรุปว่าจิตเป็นผลของการเกิดขึ้น และมีความเชื่อมโยงกับความเป็นจริงในชีวิตในทุกด้านที่มีการอุปทานในกลุ่มของความรู้ ความคิด และพฤติกรรม

…ภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 100 ที่เป็นไปด้วยอำนาจกำจัดทุจริตนั้น ๆ ๆ แท้จริง วิรัติเหล่านี้ไม่เป็นไป แม้ในโลกุตตรจิต ด้วยอำนาจละทุจริตมีมุสาวาทเป็นต้นแผนก ๆ เหมือนในโลกิยจิต เพ…

บทความนี้นำเสนอความสำคัญของการวิรัติในมาตรฐานของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา การพูดถึงการตัดทุจริตด้วยอำนาจของจิต โดยเฉพาะเมื่อเปรียบเทียบกับโลกุตตรจิตและโลกิยจิต การวิเคราะห์มีจุดมุ่

…ุในคำว่า อปฺปมญฺญาโย น ลพฺภนฺติ นี้ ข้าพเจ้า ได้กล่าวแล้ว ฯ บทว่า ปจฺเจกเมว คือ เฉพาะอย่างหนึ่ง ๆ ๆ จริงอยู่ อัปปมัญญา

บทความนี้พูดถึงคำว่า อัญญสมานเจตสิก และโสภณเจตสิก ในอภิธัมมัตถสังคหและอภิธัมมัตถวิภาวีนี โดยวิเคราะห์ธรรมที่เกี่ยวข้องกับอุเบกขาและความสงเคราะห์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในจิต ซึ่งเกี่ยวพันกับฌานหมวด ๕ และการ

…มี ๒ เท่านั้น โดยบาลีว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เวทนาเหล่านี้มี ๒ คือ สุข ๑ ทุกข์ ๑ มิใช่หรือ ฯ แก้ว่า จริง แต่คำนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส สงเคราะห์อทุกขมสุขที่เป็นไปในฝ่ายอนวัชชะเข้าในสุขเวทนา และ อทุกขมสุ…

บทความนี้วิเคราะห์การสงเคราะห์เวทนาภายใต้แนวคิดของอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยการจำแนกเวทนาออกเป็น 3 ประเภทคือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา นำเสนอคำสอนของพระผู้มีพระภาคเกี่ยวกับธรรมชาติของเวทนา และการเข้าถึงความเข

…แสดงวิภาคแม้ด้วยอำนาจแห่งอินทรีย์นั้น ใน เวทนาสังคหะนี้ท่านอาจารย์จึงกล่าวคำว่า สุข ทุกข์ เป็นต้น ๆ จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงจำแนกสุขและทุกข์ เฉพาะอย่างหนึ่ง ๆ เป็น ๒ อย่าง เพราะความต่างแห่งความสำราญ…

บทความนี้กล่าวถึงการจำแนกเวทนาตามหลักอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงแสดงความแตกต่างระหว่างสุขและทุกข์ ซึ่งแต่ละประเภทมีลักษณะเฉพาะด้วยการเสวนโผฏฐัพพารมณ์ที่น่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนา ส

…นั้นเป็นรากเหง้า กล่าวคือการยังความที่ แห่งสัมปยุตธรรมทั้งหลาย เป็นสภาพตั้งอยู่ด้วยดีแล้วให้สำเร็จฯ จริงอยู่ ธรรมทั้งหลายที่ได้เหตุเป็นปัจจัยแล้ว ย่อมเป็นสภาพมั่นคง เหมือนต้นไม้ที่มีรากงอกงามแล้ว มิใช่ว่า…

เนื้อหานี้เน้นการวิเคราะห์อุเบกขาเป็นกลางซึ่งเกี่ยวข้องกับมหัคคตจิตและโลกุตตรจิต มาจากการสังเคราะห์โลภะและเหตุอันมีส่วนเกี่ยวโยง สิ่งเหล่านี้ถูกพิจารณาว่าเป็นรากเหง้าของการดำรงอยู่ของธรรม โดยใช้หลักกา

…ตที่เป็นโลกิยกุศลและ โลกุตตรกุศล ๒๑ เป็นอกุศล ๑๒ โลกุตตรผลจิต ๔ และกิริยาจิต ที่เป็นไปในภูมิสาม ๑๘ฯ จริงอยู่ จิตมีโลกุตตรมรรคจิตเป็นต้น แม้ ชั่วขณะจิตเดียว ก็ชื่อว่าชวนกิจ เพราะมีการเสวยรสแห่งอารมณ์นั้น เ…

เนื้อหาในหน้านี้กล่าวถึงการอธิบายขันธ์ที่เกี่ยวข้องกับจิตและธรรมชาติของอารมณ์ อธิบายถึงกาลที่เป็นอเหตุกะ รวมถึงความไม่มีอำนาจของปฏิสนธิกาลที่ส่งผลต่อความเป็นไปของจิตซึ่งให้ความเข้าใจในเรื่องของสันตีรณ

…วามพินาศ ฯ บทว่า ยถารห์ คือโดยอนุรูปแก่กามาวจรชวนะ อภิญญาชวนะ และ ชวนะมีมหัคคตชวนะที่เหลือเป็นต้น ๆ จริงอยู่ สำหรับกามาวจรชวนะ เว้นจากหสิตุปบาทจิต มีอารมณ์ทั้ง 5 อย่าง เป็นไปใน ๓ กาล และพ้นจากกาลฯ หสิตุปบ…

เนื้อหานี้พูดถึงการวิเคราะห์อารมณ์ต่างๆ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเฉพาะความเข้าใจในคำว่า ยินดี และโผฏฐัพพะ เพื่อเข้าใจในธรรมารมณ์ และการเป็นอยู่ภายใต้กาลต่างๆ เช่น พระนิพพาน และความหมายที่ถูกต้องของอาร

…ๆ ไม่ยึดถือเอาเลย ย่อมไม่ถึงความเป็นอารมณ์ เหมือน อารมณ์ของอาวัชชนจิตฉะนั้น และไม่เป็นปัจจุบันที่แท้จริง เหมือน อารมณ์ของชวนจิตที่เป็นไปในทวาร ๕ ทั้งจะมี ๓ กาล เหมือน อารมณ์ของชวนจิตที่เป็นไปในมโนทวาร หรื…

…สำคัญของการเป็นอารมณ์และกรรมที่เกี่ยวข้องกับจิต จึงพิจารณาว่าอารมณ์ที่เกิดจากการยึดถือเป็นสิ่งไม่แท้จริง ตัวอย่างรวมถึงกรรมและกรรมนิมิตเป็นปัจจัยสำคัญในการเกิดของจิตในแต่ละช่วงเวลา นอกจากนี้ยังอธิบายถึงคว…

…านี้ ชื่อมีอารมณ์ที่เว้นจากอรหัตตมรรคและอรหัตต ผล เพราะเป็นไปในสันดานแก่งพระเสขะและปุถุชนเท่านั้น ๆ จริงอยู่ แม้พวกพระเสขะก็ไม่อาจเพื่อจะรู้จิตที่เป็นไปในบุคคลชั้น กล่าวคือ อรหัตตมรรคจิต และอรหัตตผลจิต เพ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยนำเสนอเรื่องปฏิฆะ, กามาวจรธรรม, มหัคคตธรรม และบัญญัติธรรม เป็นอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับความไม่สงบและความไม่ตกลงในจิตของพระเสขะและ

…ติ ชื่อว่าแม้โดยประการทั้งปวงฯ อธิบายว่า แต่หามีอารมณ์ ทั้งปวงโดยเฉพาะส่วน เหมือนอกุศลจิตเป็นต้นไม่ จริงอยู่ อารมณ์ อะไร ๆ ที่ชื่อว่าไม่เป็นอารมณ์แห่งกิริยาชวนะไม่มี ในเวลาที่กิริยาชวนะ เป็นไปในอำนาจแห่งญ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี ที่อธิบายถึงการดำเนินจิตที่สัมปยุตด้วยอภิญญา โดยการพิจารณาอารมณ์ ณ กาลต่าง ๆ เช่น การฟังธรรม และการบริกรรม อีกทั้งยังพิจารณาถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับจิตประเภท

…้ ฯ ค แต่ในอัปปนาชวนวาร ไม่มีความต่างแห่งวิภูตารมณ์และอวิภูตา รมณ์ ฯ ตทาลัมพนะ ก็ไม่เกิดเหมือนกัน ฯ จริงอยู่ เมื่อกาม กามาวจร ชวนะทั้ง 4 ที่ประกอบด้วยญาณ ชวนะใดชวนะหนึ่งเกิดขึ้น ๔ ครั้ง หรือเพียง ๓ ครั้ง …

ในหน้าที่ 144 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงมโนทวารและผลของวิธีการจิต รวมทั้งการเจาะลึกไปยังภวังคบาต (จิตตกภวังค์) การเกิดของตทาลัมพนะ และการระบุชวนะที่เกิดขึ้นต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับญาณ ไม่ว่าจะเป็นก

… เกิดและความสลายทั้ง ๒ ชื่อว่าฐิติ ฯ แต่ท่านอาจารย์บางพวก ปฏิเสธขณะที่จิตตั้งอยู่ (ฐิติขณะของจิต) ฯ จริงอยู่ การอธิบายของ ท่านอาจารย์เหล่านั้น ดังต่อไปนี้ :- ในวิภังค์แห่งบทมีอาทิอย่างนี้ว่า เกิดขึ้นแล้ว …

…รกำหนดอารมณ์ตามหลักอภิธัมม โดยเฉพาะความสำคัญของอุปปาทะภังคะและฐิติของจิต. การพูดถึงว่าหากฐิติขณะเป็นจริง จะต้องมีการระบุในบทพระสูตรด้วย ทั้งยังมีการอ้างอิงชัดเจนจากบทยุตติของพุทธกาล ในการอธิบายความเกิด คว…

…ารไม่ตรัสถึงในยถาธรรมศาสน์ ก็แสดงถึงความไม่มีอยู่ ฯ ข้าพเจ้าจะขอเฉลยในวาทะของอาจารย์บางพวกนั้น ๆ แท้จริง นั่นเอง แม้เนื่องมีธรรมอย่างหนึ่งเป็นที่ตั้งอยู่แห่งความเก๋ขึ้นและความดับไป อุปปบาทขณะเป็นอย่างอื่น…

ในบทนี้กล่าวถึงหลักการที่เกี่ยวข้องกับความปรากฏของธรรมในพระอภิธรรม ซึ่งย้ำว่าธรรมไม่สามารถตั้งอยู่ในช่วงเวลาชั่วขณะได้ พร้อมกับการอธิบายที่ชัดเจนเกี่ยวกับการกำหนดความเกิดและดับของธรรม ที่เชื่อมโยงกับแ

…กเป็นส่วน ๆ ขณะจิตมี ๕๑ ขณะ ฯ บทว่า รูปธมฺมานํ ได้แก่ รูปธรรมเว้นวิญญัติและลักษณรูปทั้ง ๓ เสีย ฯ แท้จริง วิญญัติทั้ง ๒ มีอายุชั่วขณะจิตด้วยหนึ่ง ๆ ๆ จริงอย่างนั้น วิญญัติทั้ง ๒ นั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส…

…ษณะของรูปธรรมและนามธรรม ทำให้ผู้ศึกษาสามารถเข้าใจความลึกซึ้งของจิตและวิญญัติที่เกี่ยวข้องกับความเป็นจริงตามคำสอนของพระพุทธเจ้าโดยไม่พึ่งพิงการอ้างอิงผิดพลาดจากอาจารย์บางกลุ่ม

…นความไกล กล่าวคือความเป็นเหตุเกิดแห่งวิญญาณที่ไม่เหมือน กัน (โยชนาเป็น - จลวนเสน ด้วยอำนาจความไหว)ฯ จริงอยู่ เมื่อ อารมณ์กระทบประสาททั้ง ๕ โดยอำนาจแห่งการกำหนดส่วนสมควร ความสืบต่อแห่งภวังค์จะขาดลงด้วยอานุ…

เนื้อหาได้อธิบายถึงอารมณ์กระทบประสาทและภวังคจิต โดยการกล่าวถึงการเกิดขึ้นของอารมณ์ตั้งแต่รูปและเสียง จนถึงกลิ่น รส และโผฏฐัพพะ การเกิดขึ้นพร้อมกับภวังคจิตสะท้อนความเป็นเหตุเกิดแห่งวิญญาณ และอำนาจแห่งก

… นี้ มีประโยชน์เพียงเพื่อทำถ้อยคำให้ไพเราะ ๆ แต่คำนั้นเป็นเพียง ความเข้าใจของเกจิอาจารย์เหล่านั้น ๆ จริงอยู่ แม้เมื่อท่านจะกล่าวว่า โวฏฐัพพนจิตเท่านั้นเป็นไป ๒ ครั้ง ดังนี้ ถ้อยคำจะไม่ไพเราะก็หา มิได้ฯ ใน…

…ิดขึ้นของจิตต่างๆ ผลของหลักธรรมนี้มีต่อการเข้าใจในมิติทางจิตวิญญาณ ที่สามารถนำไปสู่การปฏิบัติในชีวิตจริง

…ร เพราะว่างจากตทาลัมพนะและชวนะ ฯ [อธิบายวิสัยปวัติ] ન บทว่า อาลมพนภูตา คือ เป็นวิสัยและเป็นปัจจัย ฯ จริงอยู่ แม้ปัจจัย บัณฑิตก็เรียกว่าอารมณ์ ดุจในประโยคเป็นต้นว่า มาร ย่อมได้โอกาส มารย่อมได้อารมณ์ ฯ เพรา…

เนื้อหานี้สื่อถึงหลักการทางอภิธัมมะ เกี่ยวกับวิบากและการเกิดของวิถีจิต ซึ่งได้รับการอธิบายโดยนักปราชญ์ที่อ้างอิงจากอรรถกถาต่างๆ โดยเฉพาะในเรื่อง 'โวฏฐัพพนะ' และบทวิเคราะห์ของอาจารย์อนุรุทธาเกี่ยวกับจิ