จริง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 55 / 138

…ิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 165 วาร ๔ เหล่านี้ คำว่า วิสัยปวัติเป็นอารมณ์แม้ของโมฆวาร ดังนี้ สำเร็จแล้ว ฯ จริงอยู่ อติปริตตารมณ์ ย่อมเป็นปัจจัยของการบัญญัติว่า โมฆวารได้ ฯ ก็เมื่อถือเอาความอย่างอื่น ปัจฉิมวาร ไ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะในด้านวิถีจิตและอารมณ์ที่เกิดขึ้นในปัญจทวาร โดยเฉพาะการพิจารณาโมฆวารและอติปริตตารมณ์ โดยมีการอธิบายถึงความเหมาะสมของการเกิดขึ้นของจิตและอารมณ์ในสภาวะแตกต่างๆ

…างแห่งวิภูตารมณ์ไม่มี เพราะอัปปนาเกิดในเวลาอารมณ์ แจ่มแจ้ง (ปรากฏชัด) เท่านั้น ฯ สัมพันธ์ความว่า แท้จริง บรรดา ชวนะที่เป็นมหัคคตะแล้วโลกุตตระ ๒๖ นั้น ชวนะใดชวนะหนึ่งลงสู่ อัปปนาวิถีฯ ประกอบความว่า เมื่อชว…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์จิตในมโนทวาร โดยเฉพาะการแยกประเภทจิตที่เกี่ยวข้องกับชวนะในสภาวะอัปปนา อธิบายถึงจิตทั้ง 4 ดวงในกระบวนการอัปปนา รวมถึงบริกรรมและความสัมพันธ์ของชวนะในบรรดาจิตต่างๆ นอกจากนี

…ดยอาการคือพอใจ และพอใจปานกลางใน อนิฏฐารมณ์ก็ดี ย่อมมีได้ เพราะเป็นไปในสันดานที่ยังละวิปัลลาส ไม่ได้ จริงอย่างนั้น สำหรับพวกคนไม่มีศรัทธาเป็นต้น แม้ในอติ อิฏฐารมณ์มีพระพุทธเจ้าเป็นต้น ก็มีชวนะประกอบด้วยอุเ…

…นสร้างขึ้น โดยไม่ขึ้นอยู่กับการกำหนดเท่านั้น จำเป็นต้องเข้าใจจิตและอารมณ์เพื่อเรียนรู้ธรรมชาติที่แท้จริงในชีวิต

…น พระผู้มีพระภาคจึงไม่ตรัสตทาลัมพนะ ไว้ในลำดับแห่งกิริยาชวนะ แต่ไม่ตรัสไว้ เพราะหาไม่ได้ ก็ไม่ใช่ ๆ จริงอยู่ การไม่ตรัสธรรมชาติ แม้ที่หาได้อยู่ ไว้ในที่บางแห่ง ด้วยพระ ประสงค์บางอย่างย่อมปรากฏ เช่นในธรรมส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการตีความในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาเกี่ยวกับจิตวิปัลลาสและตทาลัมพนะ ซึ่งไม่มีแก่พระขีณาสพ ท่านอาจารย์ได้อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระ

…ตาม ลำดับ แต่ชวนะที่สหรคตด้วยอุเบกขา ทั้งที่เป็นอกุศล ทั้งที่เป็นกามาวจรกุศล ทั้งที่เป็นกิริยา ฯ แท้จริง การกำหนดตทาลัมพนะด้วยชวนะนี้ เป็นเรื่องที่ไม่ เปลี่ยนแปลง ฯ 1ฯ แต่การกำหนดตทารมณ์ ซึ่งเป็นไปโดยนัยท…

เนื้อหาในหลักพระอภิธรรมเกี่ยวกับชวนะทั้งกุศลและอกุศล ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดตทาลัมพนะ โดยชวนะที่ผสมด้วยอุเบกขา การวิเคราะห์สถานะที่ไม่เปลี่ยนแปลงของชวนะต่อการเข้าใจว่าตทารมณ์อาจแปรผันได้ อันส่งผลกระท

…ม่มีคำจำจะต้องกล่าว แต่โดยเนื้อความที่เหลือ ควรกล่าวได้ว่า "ด้วยกิจคือภวังค์" เพราะเป็นองค์แห่งภพ ฯ จริงอยู่ เนื้อความนี้ แม้ท่านอาจารย์ธรรมปาลเถระ ก็ได้แสดงไว้แล้วเหมือน กันฯ แต่ข้อที่ท่านว่า ปฏิสนธิจิตแ…

เนื้อหานี้วิเคราะห์ถึงลักษณะของจิตที่เว้นจากอาวัชชนะซึ่งอาจารย์ไม่ได้กล่าวไว้โดยตรง จิตนี้ไม่ยึดติดกับอารมณ์และประกอบไปด้วยกิจที่เป็นภวังค์ ข้อคิดเห็นเกี่ยวกับความไม่เหมือนกันระหว่างปฏิสนธิจิตและภวังค

…าตทารมณ์นั่นแล ในที่สุดชวนจิตฝ่ายกามาวจรเท่านั้น เพราะเป็นจิตที่เกิดแต่กรรม มี กามตัณหาเป็นต้นเหตุฯ จริงอยู่ ตทารมณ์นั้น อันกรรมที่กามตัณหา เป็นเหตุ ให้เกิดแล้ว ย่อมเกิดขึ้นไม่ได้ในลำดับชวนจิตฝ่ายรูปาวจร …

ข้อความนี้กล่าวถึงความสำคัญของกามาวจรในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและความสัมพันธ์ระหว่างจิตอันเกิดจากกรรม รวมถึงการที่กามตัณหามีผลต่อการกำเนิดของจิตในรูปแบบต่าง ๆ เช่น รูปาวจรและอรูปาวจร ไม่ว่าจะเป็นก

…ปบาท เพราะบังเกิดขึ้น ๆ บทว่า ยถารห์ ได้แก่ ตามสมควร แก่มรรคที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นที่ ๕ หรือที่ ๔ ฯ က จริงอยู่ เพราะวิถีมีอาวัชชนะเดียวกัน มีเพียง ๓ ชวนะเป็นอย่าง มาก ผลจิต ๓ ย่อมมีต่อจากมรรคที่เกิดขึ้นเป็น…

เนื้อหาในหน้า 179 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงการเจริญสติและการเข้าใจการทำงานของปัจจเวกขณจิตทั้ง ๔ และ ๕ ดวงที่เกี่ยวข้องกับพระสาวก ปรัชญาของจิตในบทนี้ยังสำรวจถึงอุปนิสัยและค

…ะ เพราะไม่มีเหตุเช่น นั้น ฯ ม อักษรที่การต่อบท ฯ อัปปนาชวนะย่อมไม่ได้ เพราะมี เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ จริงอยู่ ปฏิสนธิของบุคคลผู้มีเหตุ ๒ และไม่มี เหตุ บัณฑิตเรียกว่า เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ เพราะไม่มีอัปปนาช…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได

…ายเอา พวกเวปจิตติอสูรนอกนี้ เพราะท่านอาจารย์ปรารถนาการถือพวก เวปจิตติอสูร ในพวกเทวดาชั้นดาวดึงส์ฯ สมจริงดังคำที่ท่านอาจารย์ กล่าวไว้ (ในนามรูปปริเฉท) ว่า "พวกเวปจิตตอสูร รวมเข้าใน พวกเทวดาชั้นดาวดึงส์" ฯ …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับอสูรที่ถูกจำแนกว่าเป็นเปรตและความหมายของมนุษย์ โดยเน้นถึงคุณสมบัติที่ทำให้มนุษย์มีความสำคัญในการบรรลุธรรม ข้อความอธิบายถึงการตีความคำว่า 'มนุษย์' และการเปรียบเทียบกับเทวดาในชั้

…าะเหตุนั้นแล พระอาจารย์ทั้งหลายจึงได้กล่าวคำเป็นต้นว่า "การกำหนดอายุของสัตว์อบายและมนุษย์ ย่อมไม่มี จริงอย่างนั้น กาฬนาคราช พระเจ้ามันธาตุ และพวกยักษ์บางพวกมี อายุยืนนาน" ฯ แท้จริง กรรมเท่านั้น ชื่อว่าเป็…

ในเอกสารนี้กล่าวถึงวินิปาติกเปรตซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับภุมมเทวดา โดยที่เนื้อหาสื่อถึงการไม่มีการกำหนดอายุของสัตว์อบายและมนุษย์ รวมถึงกรรมที่กำหนดอายุในอบาย การพูดถึงความแตกต่างของสัตว์ในอบายที่มีอายุย

…"ฯ บทว่า เตสุ คือ บรรดาพรหมผู้ถือปฏิสนธิ ด้วยปฏิสนธิเหล่านั้น ฯ บทว่า กปปสฺส ได้แก่ อสงไขยกัลป์ ฯ ๆ จริงอยู่ การกำหนดอายุพรหม ๒ จำพวก มีพรหมปาริสัชชาเป็นต้น ด้วยอำนาจมหากัลป์ ไม่มีเลย เพราะไม่เกิดในกัลป์ท…

ในบทนี้กล่าวถึงการพินาศของโลกซึ่งเกิดจากไฟ น้ำ และลม โดยอธิบายถึงอำนาจของฌานที่ส่งผลต่อการพินาศในแต่ละชั้นของพรหมโลก คำอธิบายสรุปถึงการเปลี่ยนแปลงของโลกในแต่ละกลุ่มเวลา โดยแบ่งแยกตามพฤติกรรมและอำนาจที

…อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 215 แต่งให้เกิดผลเสียเอง ชื่อว่าอุปฆาตกรรมฯ จริงอยู่ ชนกกรรม และอุปฆาตกกรรม (ทั้ง ๒ นี้ ) มีความแปลกกันดังนี้ คือ ชนกกรรม ไม่เข้าไปตัดรอนวิบากแห่งกร…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถกรรม อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างชนกกรรมและอุปฆาตกรรมโดยชี้ให้เห็นลักษณะและอิทธิพลของกรรมแต่ละประเภท ซึ่งชนกกรรมไม่เข้าไปตัดรอนวิบากแห่งกรรมอื่น ในขณะที่อุปฆาตกรรมสามารถเข้ามา

…ันกาลนั้น ในกาลใดกาลหนึ่ง และด้วยอำนาจแห่งอโหสิกรรม นอกนี้ ซึ่งไม่มีกาลตามที่ท่านกำหนดไว้แล้วนั้น ๆ จริงอยู่ การกล่าว เช่นนั้น โดยความก้าวล่วงกาลเท่านั้น ย่อมมีแก่อโหสิกรรมฯ บทว่า ปากฏฐานวเสน คือ ด้วยอำนา…

ในเนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีมีการพูดถึงความหมายของกรรมและอโหสิกรรมซึ่งเป็นแนวคิดสำคัญในพระพุทธศาสนา กรรมสามารถแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ เช่นกายกรรม วจีกรรม เป็นต้น โดยยกตัวอย่างการกระทำที่ส่งผลต

…ะโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 222 อรรถว่า เป็นเหตุกล่าวเรื่องที่ไม่จริงนั้น โดยความเป็นเรื่องจริงๆ ธรรมชาติที่ชื่อว่าปิสุณา เพราะอรรถว่า บด คือทำความสามัคคีให้ ละเอียด ได้…

บทความนี้กล่าวถึงการพูดและการสื่อสารในบริบทของอภิธรรม โดยเน้นอธิบายถึงคำพูดที่เป็นเหตุให้ความรักและความสามัคคีถูกทำลาย รวมถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจากคำพูดที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น ตัวอย่างที่น

…จจัยเป็นต้น ร่วมกับมูล กล่าวคือโทสะ หรือกับจิตมีโทสะเป็นมูล ไม่เกิดร่วมกับจิตมีโลภะเป็น มูลเป็นต้นฯ จริงอยู่ พระราชาทั้งหลาย แม้จะทรงพระสรวลอยู่ก็ทรง สั่งบังคับให้ประหาร ด้วยพระหฤทัยที่สัมปยุตด้วยโทสะทีเด…

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงกรรมบถและการเกิดขึ้นของอากาศธรรม โดยเฉพาะอธิบายความสำคัญของอกุศลกรรมบถ ๑๐ รวมถึงการเกี่ยวพันกับจิตที่มีทิฏฐิและอารมณ์ต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการกระทำต่าง ๆ ได้อย่างละเอียด ยังมีการอธิบาย

…ีล และภาวนา)" ดังนี้ จึงกล่าวว่า "อนึ่ง กามาวจรกุศล ย่อมมี ๓ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งทาน ศีล และภาวนา" ฯ จริงอยู่ บรรดาบุญกิริยาวัตถุ ที่ท่านแสดงไว้ ๑๐ อย่าง บุญกิริยาวัตถุ ๒ อย่าง (คือ ปัตติทานมัย และปัตตานุโ…

บทนี้สอนเกี่ยวกับโทสมูลจิตซึ่งหมายถึงจิตที่มีโทสะเป็นมูล พร้อมกับการริบทรัพย์ของพระราชาเพื่อปราบคนชั่วตามกฎหมาย นอกจากนี้ยังกล่าวถึงการใช้สอยของจากบุญกิริยาวัตถุและการรักษาศีลที่เกี่ยวข้องกับกรรมและผล

…ก้ว่า "จะไม่ได้เป็นหามิได้ เพราะแม้เจตนาดวงก่อนและดวงหลัง ก็สงเคราะห์เข้าในบุญกิริยาวัตถุนั้น ๆ " ฯ จริงอยู่ ในเวลาทำความเห็น ให้ตรง จิตย่อมเป็นญาณสัมปยุต (ประกอบด้วยญาณ) ทีเดียว แม้ก็ จริง ถึงอย่างนั้น ใ…

บทความนี้วิเคราะห์ความสำคัญของจิตและบุญกิริยาวัตถุในอภิธัมมะ โดยเฉพาะการทำความเห็นให้ตรง และความเชื่อมโยงระหว่างการให้และการส่งเสริมบุญ การศึกษาเชิงลึกเกี่ยวกับทานและการอนุโมทนาแสดงถึงการส่งเสริมความด

…งว่า ๆ "การแสดง ย่อมถึงการสงเคราะห์เข้าได้ในทานมัย เพราะมีสภาพคือ ธรรมทาน (การให้ธรรมเป็นทาน) " ฯ สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาค เจ้าตรัสไว้ว่า "การให้ธรรม ย่อมชนะการให้ทั้งปวง " ฯ อนึ่ง ทิฏฐชุกรรม ย่อมถึงควา…

ในบทความนี้กล่าวถึงบทบาทของการแสดงและการฟังในอภิธรรมว่าเป็นการส่งเสริมการปฏิบัติธรรม โดยการแสดงและการฟังสามารถนำไปสู่การพัฒนาในภาวนาและการสะสมบุญกิริยาวัตถุได้ เช่น การให้ธรรมทานที่มีอานิสงส์มาก ตามที

…ามไม่มีวิบากในปฏิสนธิอย่างเดียว จึงมิได้ทรงยกภาวะแห่งกรรม- ปัจจัยที่เป็นไปในขณะต่าง ๆ กันขึ้นไว้ฯ ๆ จริงอยู่ ถ้าพระผู้มีพระภาค ทรงหมายถึงวิบากในปวัติกาล จึงตรัสภาวะแห่งกรรมปัจจัยที่เป็นไป ในขณะต่าง ๆ กันไ…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์และพิจารณาเกี่ยวกับเจตนากรรมที่มีความสืบเนื่องในอภิธัมมัตถสังคหบาลี และชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่างเจตนากรรมที่มีผลและไม่มีผล โดยระบุว่าพระอาจารย์พุทธมิตและอาจารย์อีกหลาย