อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 173/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 173 สมควร แต่ชวนะที่เป็นกามาวจรกุศล และชวนะที่เป็นอกุศล เว้นปฏิฆะ และ ชวนะที่เป็นกิริยา สหรคตด้วยโสมนัส ฯ ในตทาลัมพนะทั้ง ๖ ที่สหรคตด้วยอุเบกขา ตทาลัมพนะดวงหนึ่ง มีโดยสมควร ตาม ลำดับ แต่ชวนะที่สหรคตด้วยอุเบกขา ทั้งที่เป็นอกุศล ทั้งที่เป็นกามาวจรกุศล ทั้งที่เป็นกิริยา ฯ แท้จริง การกำหนดตทาลัมพนะด้วยชวนะนี้ เป็นเรื่องที่ไม่ เปลี่ยนแปลง ฯ 1ฯ แต่การกำหนดตทารมณ์ ซึ่งเป็นไปโดยนัยที่อาทิว่า ตทารมณ์ที่ประกอบด้วยญาณ มีต่อจากชวนะอันประกอบด้วยญาณ ดังนี้ เป็นเรื่องที่ไม่แน่นอน ๆ จริงอยู่ บางครั้งเมื่อกุศลชวนะของ บุคคลผู้สั่งสมแล้วในอกุศลชวนะโดยมาก แล่นไปแล้ว หรือบางครั้ง เมืออกุศลชวนะของบุคคลผู้สั่งสมแล้วโดยมากในกุศลชวนะแล่นไปแล้ว ตทารมณ์เป็นอเหตุกะ แม้ต่อจากติเหตุกชวนะ ย่อมมีโดยความ คุ้นเคยที่เป็นไปในลำดับแห่งอกุศลชวนะ อนึ่ง แม้ตทารมณ์เป็นไตร เหตุ ต่อจากอกุศลชวนะ ย่อมมีโดยความคุ้นเคยที่เป็นไปแล้วใน ลำดับแห่งกุศลชวนะ ฯ แต่ไม่มีคำที่จะพึงกล่าวเลยในความเป็นไปแห่ง ตทารมณ์ ด้วยกรรมอื่น นอกจากรรมผู้ให้เกิดปฏิสนธิ ฯ เพราะ ฉะนั้นและ พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัสไว้ในคัมภีร์ปัฏฐานว่า พระโยคี ย่อมเห็นอเหตุขันธ์แจ่มแจ้งโดยความเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็น