อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 225 : หน้า 225/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 225 ย่อมมีด้วยโทสมูลจิต (คือด้วยจิตมีโทสะเป็นมูล) 1 การริบราชบาตร ของพระราชาทั้งหลาย ผู้ทรงริบทรัพย์ของคนอื่น เพื่อปราบคนชั่ว ตามกำหนดกฎหมาย และอทินนาทานของพวกพราหมณ์ ผู้กล่าวคำ เป็นต้นว่า "ทรัพย์นี้ทั้งหมด พระราชาพระราชาทานแก่พวกพราหมณ์ બૈ แต่เพราะพราหมณ์เหล่านั้นทุพพลภาพโดยประการทั้งปวง ชนเหล่าอื่น จึงใช้สอยได้ พวกพราหมณ์ ย่อมใช้สอยของ ๆ ตนแท้ทีเดียว" แล้วนำเอาสิ่งของอย่างใดอย่างหนึ่งไป ด้วยความสำคัญว่า เป็นของ ของตนๆ เท่านั้น และอทินนาทานของเหล่าชนผู้ชอบคัดค้านความ สัมพันธ์กันแห่งกรรมและผลของกรรม ย่อมมีด้วยโมหมูลจิตฯ แม้ใน มุสาวาทเป็นต้น บัณฑิตพึงประกอบคำตามสมควรอย่างนั้นฯ ท่าน อาจารย์ทำในใจว่า "กามาวจรกุศลนั้น แม้เมื่อจะเกิดขึ้นในอารมณ์ ทั้ง 5 ด้วยอำนาจแห่งกรรม ๓ อย่าง (คือ กายกรรม วจีกรรม และมโนกรรม) ก็ย่อมเกิดขึ้นด้วยความนิยม ๓ อย่าง (คือ ทาน ศีล และภาวนา)" ดังนี้ จึงกล่าวว่า "อนึ่ง กามาวจรกุศล ย่อมมี ๓ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งทาน ศีล และภาวนา" ฯ จริงอยู่ บรรดาบุญกิริยาวัตถุ ที่ท่านแสดงไว้ ๑๐ อย่าง บุญกิริยาวัตถุ ๒ อย่าง (คือ ปัตติทานมัย และปัตตานุโมทนามัย) อีก ๒ อย่าง (คือ อปจายนมัย เวยยาวัจจมัย) และ ๓ อย่าง (คือ ธัมมเทสนามัย ธัมมัสสวนมัย และทิฏฐชุกรรม) (รวม ๒ อย่างนี้) สงเคราะห์เข้าในกรรม ๓ อย่าง มีทานและศีลเป็น ต้นตามลำดับ ๆ ก็เหตุในการสงเคราะห์นี้ ข้าพเจ้าจักกล่าวข้างหน้าฯ ส่วนการประกอบความเป็นไปแห่งบุญกิริยาวัตถุเหล่านั้น ในอารมณ์ 6 ค