จริง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 57 / 138

…นอารมณ์แห่งอุปาทาน มี ๕ เหมือนกัน เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงกล่าวคำว่า รูปูปาทากุ- ขนฺโธ เป็นอาทิ ฯ จริงอยู่ เพื่อสงเคราะห์ธรรมที่มีส่วนเหมือนกัน ทั้งหมดเข้าด้วยกัน ธรรมมีอาสวะทั้งไม่มีอาสวะ พระผู้มีพระภา…

เนื้อหานี้อธิบายถึงพระธรรมที่เกี่ยวข้องกับขันธ์และอุปาทานขันธ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเปรียบเทียบขันธ์กับโภชนะ เช่นกับข้าวที่ถูกปรุงแต่งเพื่อให้เกิดความพึงพอใจ การเข้าใจขันธ์ที่เป็นอารมณ์แก่อุปาทานสำ

…รรดาอายตนะ ๔ มีฆ่านายตนะ เป็นต้นนอกนี้ ฆานายตนะตรัสไว้ก่อน เพราะมีความสามารถรับ อารมณ์ได้เร็วกว่า ๆ จริงอยู่ กลิ่นของโภชนะเป็นต้น เพียงแต่ วางไว้ข้างหน้า ก็กระทบที่ฆานะได้โดยฟุ้งไปตามลม ฯ แต่ตรัส ชิวหายตน…

…ารที่สัมผัสได้เร็ว การวิเคราะห์นี้มีความสำคัญในการทำความเข้าใจธรรมของอายตนะและวิธีการที่จะรับรู้ความจริงผ่านประสาทสัมผัส.

…หนึ่งฯ แก้ว่า เพราะ (เวทนา) เป็นความยินดีในวัฏฏธรรมและ (สัญญา) เป็น อุปกรณ์เกื้อหนุนความยินดีนั้น ๆ จริงอยู่ เวทนาเป็นไปด้วยอำนาจ คือความยินดีในธรรมที่มีภูมิ ๓ ๓ ฯ และเวทนานั้นมีความเป็นไปโดย อาการยินดีนั…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ทุกข์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยชี้ให้เห็นว่าทุกข์เกิดจากตัณหาและสาเหตุแห่งทุกข์นั้นมีชื่อเรียกว่า 'ทุกขสมุทัย' พร้อมแสดงให้เห็นถึงความดับแห่งทุกข์ในธรรมชาติที่เรียกว่า 'ทุก

…ฯ ก็คำนั้นย่อยประกาศความที่อาจารย์ เหล่านั้นเป็นผู้มีถ้อยคำน่าหัวเราะเยาะ โดยเพียงแต่ได้ยินเท่านั้น จริงอยู่ ปฏิจจสมุปบาทนัยก็ดี นัยอะไรอื่นก็ดี พระผู้มีพระภาคทางสามารถ เพื่อจะแสดงไม่ให้กระทบที่ฐานกรณ์มีค…

บทความนี้นำเสนอความหมายและอิทธิพลของอวิชชาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยชี้ให้เห็นว่ามันมีความสำคัญอย่างไรต่อการรู้และไม่รู้ในอริยสัจ ๔ รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับปฏิจจสมุปบาทและบทบาทของปัจจัยในธรรมชาติ โดยยก

…่องอยู่แล้วเท่า นั้น โดยเป็นวิบากธรรมฯ ส่วนวิญญาณเป็นธรรมชาติที่สังขาร ให้เกิด ย่อมตั้งอยู่ในภพอื่น จริงอยู่ เมื่อปัจจัยให้เกิดไม่มี วิญญาณนั้นก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะ วิญญาณจึงเกิดจากปัจจัยคือสัง ขาร ฯ ก็นาม…

เนื้อหานี้จัดการเกี่ยวกับอภิธรรมที่ว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างอวิชชา สังขาร วิญญาณ และนามรูปในมุมมองทางพุทธศาสนา การอธิบายนี้ทำให้เห็นว่าสังขารเกิดจากอวิชชา และวิญญาณก็เกิดจากสังขาร โดยยกตัวอย่างการเกิ

…ืชฉะนั้น เพราะเหตุนั้น ภพจึงชื่อว่าเป็นปัจจัยแก่ชาติ ฯ และ เมื่อชาตินั่นเองมี จึงเกิดมีชราและมรณะ ฯ จริงอย่างนั้น ชราหรือมรณะ ย่อมไม่มีแก่สัตว์ผู้ไม่เกิด เพราะเหตุนั้น ชาติจึงชื่อว่าเป็นปัจจัยแก่ชรา และมร…

เนื้อหาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างตัณหาและอุปาทาน โดยอธิบายว่าตัณหาคือปัจจัยที่นำไปสู่อุปาทานและสามารถส่งผลต่อการเกิดและการดับของชีวิต ซึ่งมีส่วนเชื่อมโยงกับชาติ ชรา และมรณะ ด้วย อธิบายความเข้าใจผิดเ

…ทธา ศัพท์ หมายเอาพวกธรรมมีอวิชชาเป็นต้น นั่นเอง เพราะกาละอะไร ๆ ที่พ้น ที่พ้นไปจากธรรมนั้นหาไม่ได้ฯ จริงอยู่ ธรรมทั้งหลายที่ดับไปแล้วและยังไม่เกิดขึ้นนั่นแล บัณฑิตย่อมกล่าว ด้วยอำนาจแห่งอดีตกาลและอนาคตกาล…

บทความนี้วิเคราะห์แนวคิดที่สำคัญในอภิธัมมัตถสังคหบาลีเกี่ยวกับปัจจัยและเวลาในธรรม โดยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแง่มุมต่างๆ จากอวิชชาและสังขารถึงการเกิดผลในชีวิต ฯลฯ นำเส

…มชาตที่ชื่อว่าอาลัมพนะ เพราะอันจิตและเจตสิกหน่วง คือ ยึด ดุจคนทุรพลยึดวัตถุมีไม้เท้าเป็นต้นฉะนั้น ๆ จริงอยู่ จิตและเจตสิก ปรารภธรรมใด ๆ เป็นไป ธรรมนั้น ๆ ชื่อว่าเป็นอารัมมณปัจจัย แห่งธรรม (คือจิตและเจตสิก…

เนื้อหานี้ว่าด้วยการศึกษาเหตุปัจจัยภายใต้ข้อคิดในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายสิ่งที่เป็นเหตุและปัจจัย โดยเฉพาะธรรมทั้ง 5 ที่เป็นเครื่องค้ำจุนแก่รูปและนามธรรมในปวัติกาล รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับอารัมมณ

…นแล (ความเป็นธรรมอุดหนุนกันและกัน) ชื่อว่าเป็นอัญญมัญญปัจจัย หาใช่โดยสักว่าเป็นธรรมเกิดร่วมกันไม่ ๆ จริงอย่างนั้น ธรรมอะไร ๆ

เนื้อหานี้เกี่ยวข้องกับอธิบายถึงนิโรธและจุติจิต โดยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของธรรมที่มีความเกี่ยวข้องกันในการเกิดขึ้นของสิ่งต่างๆ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงสหชาตปัจจัยซึ่งแสดงถึงธรรมที่เกิดร่วมกัน และอัญญามัญ

…ก่จิตตชรูป และมหาภูตรูปซึ่งมีปกติเป็น สหชาตปัจจัยแก่อุปาทายรูปเป็นอัญญมัญญปัจจัย ท่านมิได้ยกขึ้นไว้ จริงอยู่ ถ้าหากว่าความเป็นธรรมค้ำจุนแก่ธรรมซึ่งอุดหนุนตน โดย ความเป็นธรรมเกิดขึ้นร่วมกันอย่างเดียว จะพึง…

ข้อความนี้ได้กล่าวถึงปัจจัยต่างๆ ในหลักอภิธัมในภาษาไทย โดยระบุถึงความแตกต่างระหว่างสหชาตปัจจัยและอัญญมัญญปัจจัย รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับนิสสยปัจจัยและอุปนิสสยปัจจัย รวมถึงการทำความเข้าใจในธรรมและวิญญา

…ี่มีธรรมชาติเสมอกัน นั่นเอง เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่มีชาติเสมอกัน โดยอาเสวนะนั้น ชื่อว่า อาเสวนปัจจัย ฯ จริงอยู่ ธรรมมีชาติต่างกัน ย่อมไม่อาจให้ธรรมมีชาติ ต่างกันถือเอาคติของตน กล่าวคือความเป็นกุศลเป็นต้นอันพ…

ในหน้านี้ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงบทบาทของปัจฉาชาตปัจจัยซึ่งเป็นธรรมที่เกิดขึ้นภายหลังเพื่ออุปการะแก่ร่างกายที่ยังไม่ได้ตั้งอยู่ ความสำคัญของกุศลและเจตนาในการรับรู้ความต้องการต่างๆ ของจิต และควา

…นธิกาลและปวัติกาลแม้ทั้ง ๒ ฯ บทว่า วิปากกฺขนฺธา ได้แก่ อรูปขันธ์ที่เป็นวิบากมีปฏิสนธิวิญญาณเป็นต้นฯ จริงอยู่ รูปแม้มีกรรมเป็นสมุฏฐานก็ไม่ได้โวหารว่าวิบาก เพราะศัพท์ ว่า วิบาก นิยมใช้เฉพาะในอรูปธรรมที่แม้น…

บทความนี้กล่าวถึงเจตนาที่เกิดพร้อมกัน รวมถึงอิทธิพลของเจตนาต่อรูปกายและกรรม รวมทั้งการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างนามรูปและเจตนาในกระบวนการเกิดและการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ โดยสรุปเจตนาจะถูกมองว่าเป็นป

…ดยประการ อย่างนั้นแล ๆ બૈં บทว่า ครุกต์ คือ อารมณ์ที่ (จิตและเจตสิก) ทำให้ท่านหนักแน่น แล้วพิจารณาฯ จริงอย่างนั้น นิเทศแห่งอาลัมพนูปนิสัยนั้น เป็นไป แล้วด้วยอำนาจแห่งการทำทาน ศีล อุโบสถกรรม กุศลกรรมที่ทำไ…

บทความนี้สำรวจความสัมพันธ์ระหว่างกุศลธรรมและอกุศลธรรมในบริบทของอภิธรรม โดยให้ความสำคัญกับธรรมชาติของปัจจัยที่ส่งผลต่อจิตใจและการกระทำ กุศลและอกุศลธรรมมีบทบาทสำคัญในลักษณะการพัฒนาที่เป็นไปตามสันดานของบ

…ดาธรรมมีราคะเป็นต้นนั้น แล้วเกิดในภพทั้งหลายมีกามภพเป็นต้น และเพื่อความเข้าไปสงบกิเลสมีราคะเป็นต้นฯ จริงอยู่ ธรรมชาติที่มี การอาศัยธรรมชาตเกิดขึ้นนั้น ย่อมเป็นปกตูนิสัยแก่ธรรมชาตินั้น ๆ ก็ท่านอาจารย์กล่าว…

ในข้อความนี้ อาจารย์ได้นำเสนอความสัมพันธ์ระหว่างราคะ ศรัทธา และธรรมที่มีอิทธิพลต่อการอบรมในธรรมะ มีการกล่าวถึงธรรมที่เป็นนิสัยแก่กุศลธรรมทั้งภายในและภายนอก พร้อมกับความสำคัญของการเลือกทำความดีเช่นทาน

…คหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 383 คำว่า สทฺธาทโย ได้แก่ ศีล จาคะ และปัญญาฯ คำนี้ว่า แท้จริง ทาน ศีลเป็นต้นของตน อาศัยศรัทธาเป็นต้นของตนจึงมีได้ ๆ และทานศีลเป็นต้นของคนอื่น ก็อาศัยศรัทธาและศีล…

เนื้อหาตัวอย่างนี้พิจารณาความหมายของคำว่า สทฺธาทโย ที่ประกอบด้วยศีล จาคะ และปัญญา มีความสำคัญต่อการพัฒนาของตนและของคนอื่น โดยอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างศรัทธาและศีลกับสุขทุกข์ รวมถึงบุคคลที่เป็นกัลยา

…รย์จึงได้กล่าวคำว่า ปัจจัยทั้งหมดรวมอยู่ในอาลัมพน ปัจจัย อุปนิสสยปัจจัย กัมมปัจจัย และอัตถิปัจจัย ฯ จริงอยู่ ปัจจัยอะไร ๆ ที่จะไม่พึงถึงความเป็นอารมณ์แห่งจิตและเจตสิก และไม่ถึงความเป็น อุปนิสัยแก่ธรรมที่เ…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี มีการแบ่งปัจจัยออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ อาลัมพนปัจจัย, อุปนิสสยปัจจัย, กัมมปัจจัย และอัตถิปัจจัย ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดการต่อเนื่องในรูปแบบต่าง ๆ ขณะเดียวกัน ยังมีการอธิบายถึงคว

…งโดยเป็นความประชุมและ ความสืบต่อเป็นต้น แห่งธรรมทั้งหลายมีรูปเป็นต้น และความกำหนด พิเศษเป็นต้น ฯ แท้จริงอรรถบัญญัตินั้นบัณฑิตย่อมรู้ได้ด้วยนามบัญญัติฯ บทว่า ปญฺญาปนโต คือ เพราะรู้อรรถบัญญัติโดยประการทั้งห…

ในเนื้อหาท่านอาจารย์ได้กล่าวถึงความสำคัญของอรรถบัญญัติและสมมติสัจจะในทางอภิธรรม โดยนำเสนอความรู้เกี่ยวกับความเปลี่ยนแปลงและความสืบต่อของธรรม ด้วยการใช้ตัวอย่างจากธรรมชาติ เช่น แผ่นดินและภูเขา อีกทั้งย

…ยว โดยปริยาย ตามสมควร ฯ ส่วนปฏิภาค - นิมิต ได้เฉพาะในกสิณ ๑๐ อสุภะ ๑๐ กายคตาสติ ๑ อานาปา นัสสติ ๑ ฯ จริงอยู่ อุปจารสมาธิและอัปปนาสมาธิ ปรารภปฏิภาคนิมิต ในกรรมฐาน ๒๒ นั้น เป็นไป ๆ คืออย่างไร ๆ คือว่า ก็เมื…

บทความนี้สำรวจความแตกต่างในการภาวนาผ่านกรรมฐาน ๔๐ โดยเน้นที่นิมิตและผลลัพธ์การทำสมาธิ อธิบายถึงการสำเร็จในการฝึกจิตผ่านประสบการณ์ที่ได้จากนิมิตต่างๆ เช่น ปริกรรมนิมิตและอุคคหนิมิต พร้อมทั้งบทบาทของอุป

…านแห่งวิตกกล่าว คืออัปปนาฯ วิตกชื่อว่าอัปปนา เพราะอรรถว่า เป็นไปดุจให้สัมปยุต ธรรมแนบแน่นในอารมณ์ ฯ จริงอย่างนั้น วิตกนั้น พระผู้มีพระภาค ทรงแสดงไขไว้ว่า อัปปนา พยัปปนา (ให้สัมปยุตธรรมแนบแน่น คือ แนบแน่นว…

บทความนี้กล่าวถึงการแบ่งประเภทของจริตในอภิธัมมัตถ รวมถึงการภาวนาในแต่ละระดับ โดยชี้ให้เห็นถึงกรรมเตรียมการและอุปจารภาวนา วิตกอัปปนาที่สำคัญในชีวิตและการฝึกจิตตามหลักพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังอธิบายถึงค

…ก ฯ คำว่า อสุภ ๑๐ ન્ › นี้ ท่านอาจารย์กล่าวไว้ เพราะเป็นข้าศึกโดยตรง และเพราะเป็นสัปปายะที่ดียิ่ง ๆ จริงอยู่ ขึ้น

บทความนี้อธิบายกรรมฐานที่เหมาะสมกับจริตของแต่ละบุคคล โดยอาทิ อสุภกรรมฐานที่เป็นประโยชน์ต่อคนที่มีราคะมาก และอานาปานะซึ่งช่วยคนที่มีโมหะ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงอนุสสติ 5 และกรรมฐานอื่นๆ ที่เหมาะแก่จริตของ