ชวนะ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 5 / 7

…ัลลาส ไม่ได้ จริงอย่างนั้น สำหรับพวกคนไม่มีศรัทธาเป็นต้น แม้ในอติ อิฏฐารมณ์มีพระพุทธเจ้าเป็นต้น ก็มีชวนะประกอบด้วยอุเบกขาฯ แต่ สำหรับพวกเดียรถีย์เป็นต้นมีชวนะประกอบด้วยโทมนัสฯ อนึ่ง สำหรับ พวกคนผู้มีความล…

บทที่ 170 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา นำเสนอการวิเคราะห์อารมณ์อย่างละเอียด โดยเน้นการกำหนดอารมณ์ของจิตในบริบทของกุศลและอกุศล สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นว่าจิตมีความหลากหลายในการรับสัมผัส

…1 เพราะจิตวิปัลลาสไม่มีแก่พระขีณาสพทั้งหลาย เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์ จึงกล่าวคำว่า ในที่สุดแห่งกิริยาชวนะที่สหรคตด้วยโสมนัส ดังนี้เป็น ต้น ๆ แต่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า ในคัมภีร์ปัฏฐาน พระผู้มีพระภาค ตรัสตทาล…

…ามแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระผู้มีพระภาคไม่ตรัสเกี่ยวกับตทาลัมพนะในลำดับแห่งกิริยาชวนะ นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงสภาพทางจิตชวนะที่สัมพันธ์กันและการบรรยายธรรมที่เกี่ยวข้อง

…ำหนดนี้ ท่านอาจารย์ได้อนุญาตไว้ในอธิการแห่ง การกำหนดตทาลัมพนะนี้ โดยคำเป็นอาทิว่า ในที่สุดแห่งกิริยาชวนะ อันสหรคตด้วยโสมนัส ดังต่อไปนี้ :- ในตทาลัมพนะทั้ง ๕ ที่สหรคตด้วยโสมนัส ตทาลัมพนะดวงหนึ่ง ย่อมเกิดมี…

ในหนังสือ 'อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา' หน้าที่ 172 กล่าวถึงระบบการจำแนกเวทนาเป็นสองประเภท ได้แก่สุขเวทนาและทุกขเวทนา พระพุทธองค์ตรัสถึงวาระแห่งอนันตรปัจจัยที่มีอยู่สำหรับธรรมที่ประก

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 173 สมควร แต่ชวนะที่เป็นกามาวจรกุศล และชวนะที่เป็นอกุศล เว้นปฏิฆะ และ ชวนะที่เป็นกิริยา สหรคตด้วยโสมนัส ฯ ในตทาลัมพนะ…

เนื้อหาในหลักพระอภิธรรมเกี่ยวกับชวนะทั้งกุศลและอกุศล ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดตทาลัมพนะ โดยชวนะที่ผสมด้วยอุเบกขา การวิเคราะห์สถานะที่ไม่เ…

…ปรากฏว่าตติยฌานจักเกิดขึ้น มโนทวารวัชนะย่อมตัดภวังค์ ทำ ปฐวีกสิณนั่นเองให้เป็นอารมณ์เกิดขึ้น ต่อนั้นชวนะ๔ หรือ ๕ ดวง

ในวิสุทธิมรรค อธิบายถึงองค์ฌานซึ่งมีปีติ สุข เอกัคคตาเป็นสำคัญ พระโยคาวจรได้บรรลุทุติยฌานและปรึกษาโทษของทุติยฌาน ว่าแม้จะมีความดี แต่ยังมีกระแสวิตกและองค์หยาบ จึงพยายามทำโยคะเพื่อบรรลุตติยฌาน ซึ่งเป็น

…จวิญญาณสัมปฏิจฉันนจิตและสันตีรณจิตเหล่านั้น รับอารมณ์มีรูป เป็นต้น บัณฑิตย่อมรู้ได้โดยความเป็นไปแห่งชวนะเท่านั้น ฉะนี้แล ฯ [อธิบายอาหารปัจจัย મ્ อาหาร ๔ เป็นอุปการะแก่รูปและอรูป โดยความเป็นเครื่อง อุปถัมภ…

บทนี้กล่าวถึงความหมายของวิปากปัจจัยและอาหารปัจจัยในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยมุ่งเน้นถึงการเข้าใจธรรมชาติของจิตและกรรมที่ส่งผลต่อชีวิต การมีอาหารเป็นปัจจัยในการดำเนินชีวิต และบทบาทของกรรมที่เป็นเ

…สมควร แก่มรรคที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นที่ ๕ หรือที่ ๔ ฯ က จริงอยู่ เพราะวิถีมีอาวัชชนะเดียวกัน มีเพียง ๓ ชวนะเป็นอย่าง มาก ผลจิต ๓ ย่อมมีต่อจากมรรคที่เกิดขึ้นเป็นที่ ๔ หรือผลจิต ๒ มี ต่อจากมรรคที่เกิดขึ้นเป็นท…

เนื้อหาในหน้า 179 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงการเจริญสติและการเข้าใจการทำงานของปัจจเวกขณจิตทั้ง ๔ และ ๕ ดวงที่เกี่ยวข้องกับพระสาวก ปรัชญาของจิตในบทนี้ยังสำรวจถึงอุปนิสัยและค

…ิถีแห่งผลสมาบัติแม้ทั้งสิ้นฯ ชวน จิตที่เป็นกามาวจร บัณฑิตกล่าวไว้ ๓ ครั้ง โดยกำหนดอย่างสูง ฯ แต่มรรคชวนะและอภิญญาชวนะ กล่าวไว้ครั้งเดียว คือคราวเดียว เท่านั้น มหัคคตชวนะและโลกุตตรชวนะที่เหลือ เว้นอภิญญาชว…

เนื้อหาชี้ให้เห็นถึงการหยุดการกระทำทางจิตวิญญาณ อนาคามิผล และอรหัตตผล และการวิเคราะห์จิตที่เกิดขึ้นตามประเภทบุคคล โดยมุ่งแสดงการกำหนดวิถีจิต ที่เกี่ยวข้องกับอภิญญาและมรรค สมาบัติ การกำหนดประเภทบุคคลใน

… ที่สหรคตด้วยปฏิสนธิวิญญาณ ฯ ที่ชื่อว่าอเหตุกะ เพราะไม่มีเหตุเช่น นั้น ฯ ม อักษรที่การต่อบท ฯ อัปปนาชวนะย่อมไม่ได้ เพราะมี เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ จริงอยู่ ปฏิสนธิของบุคคลผู้มีเหตุ ๒ และไม่มี เหตุ บัณฑิตเรี…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได

…ักมีการคัดค้านแม้ ฆานวิญญาณเป็นต้น เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงคัดค้านเฉพาะตทา ลัมพนะที่ประกอบด้วยปฏิฆชวนะในรูปาวจรภูมิ ฯ บทว่า สพฺพตฺถาปิ ન્ คือ ในกามภพและในรูปภพ ฯ ในกามภพบัณฑิตย่อมได้วิถีจิต ๘๐ เว้นจิตที…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจิตในภพต่าง ๆ ที่มีการพิจารณาและวิเคราะห์ตามอภิธัมมิติ โดยเฉพาะในกามภพและรูปภพ รวมถึงความแตกต่างของวิถีจิตในแต่ละภพ และการมีอยู่ของอนิฏฐารมณ์ในโลกแห่งวิบากจิต ซึ่งเป็นการแสดงถึงลักษณ

…) นอกนี้ เพราะเป็นไปด้วยอำนาจแห่งความอุปการะและประทุษร้าย ในบุคคล ผู้ประกอบด้วยคุณวิเศษ ในสันดารแห่งชวนะที่มีกำลัง โดยประการ ดังกล่าวแล้ว เพราะเป็นเจตนาที่มีวิบากนิดหน่อย เพราะไม่ได้ การเสพคุ้น เพราะเหตุน…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์เจตนาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยแบ่งแยกความแตกต่างระหว่างเจตนาดวงแรกที่ไม่ได้ชื่อว่าเป็นตัวกรรมและเจตนาอุปปัชชเวทนียกรรม ซึ่งให้ผลในภพหน้า การทำความเข้าใจเกี่ยวกับเจตนาและกรรม

…ล็กน้อย ๆ บทว่า วีถีจิตตาว สาเน ความว่า ในที่สุดแห่งวิถีจิตทั้งหลาย ซึ่งมีตทาลัมพนะเป็นที่สุด หรือมีชวนะเป็นที่สุดฯ ท่านอาจารย์กล่าวไว้ในธัมมานุสารณีว่า "บรรดา กามภพเป็นต้นนั้น วิถีจิตของเหล่าสัตว์ผู้เคลื…

บทความนี้อธิบายถึงวิถีจิตของสัตว์ที่ประสบความตาย ซึ่งมีอำนาจแห่งกรรมและอนุสัยกิเลส โดยเน้นที่จุติจิตในที่สุดของภวังค์ พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับชีวิตและการเกิดในกามภพ ตามที่ท่านอาจารย์ได้กล่าวในคำสอน ข้อม

…จิตที่สี่เท่านั้น หรือไม่ก็ที่ห้า ย่อมเป็นอัปปนา ข้อนั้นก็เป็นด้วย อำนาจแห่งขิปปาภิญญาและทันธาภิญญา ชวนะต่อแต่นั้นไปย่อมตก * ปริตาโคตร (โคตรน้อย) หมายถึงกามภูมิ มหัคคตโคตร (โคตรใหญ่) หมายถึง ฌานภูมิ หรือพ…

เนื้อหานี้สำรวจความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และจิต โดยในแต่ละขณะจิตจะมีการทำงานของอารมณ์ที่แตกต่างกัน จิตมีหลายประเภทคือ บริกรรมจิต, อุปจารจิต, อนุโลมจิต, และโคตรภู ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพิจารณาทางจิตใจเมื

…น ๆ แต่บัณฑิตพึงทราบสันนิษฐาน ว่า ก็อาเสวนปัจจัยเหล่านั้น เป็นกุศลากุศลที่เป็นโลกิยะและเป็นกิริยา ๆ ชวนะที่เป็นอาวัชนะ อันล่วงไปหาระหว่างมิได้ ฯ เจตนาเป็นเครื่อง อุปการะแก่ปัจจุบันธรรมที่เกิดร่วมกัน (กับต…

ในหน้านี้ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงบทบาทของปัจฉาชาตปัจจัยซึ่งเป็นธรรมที่เกิดขึ้นภายหลังเพื่ออุปการะแก่ร่างกายที่ยังไม่ได้ตั้งอยู่ ความสำคัญของกุศลและเจตนาในการรับรู้ความต้องการต่างๆ ของจิต และควา

…ล่าวถึงปฏิสนธิที่เป็นไปกับด้วยเหตุ ซึ่ง เป็นไปแล้วแม้เพราะปัจจัยแห่งเหตุ ๒ ประการ ในนิกันติขณะ ฯ ก็ ชวนะที่ใกล้ต่อจุติ ที่เป็นไปอยู่ในกาลนั้น ดุจในวิถีที่เสมอด้วยปฏิสนธิ จะพึงมีอาเสวนะอันได้แล้วบ่อย ๆ อย่…

…กับการปฏิสนธิ โดยเสนอมุมมองของพระสารีบุตรเถระเกี่ยวกับตัณหาและกรรมนิมิต ที่เป็นปัจจุบันและอารมณ์แห่งชวนะที่ทำให้เกิดขึ้น สิ่งสำคัญคือความเข้าใจวิธีที่กรรมสามารถมีผลต่อการเกิดใหม่ และการประยุกต์ใช้หลักคำสอ…

…ุรุทธาจารย์จึงกล่าววรรณะเป็นต้น ที่เป็นปัจจุบัน ซึ่ง ตกไปแล้วในสันตติอันเดียวกับกรรมนิมิตนั้น แม้อันชวนะที่ใกล้ต่อจุติ ถือเอาแล้ว โดยความเป็นกรรมนิมิตฯ ก็เพราะอธิบายอย่างนี้ พระ อานันทาจารย์จึงได้กล่าวไว้…

บทความนี้กล่าวถึงการตีความของพระอาจารย์เกี่ยวกับปฏิสนธิและจุติของสัตว์ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างกรรมกับอารมณ์ที่เกิดขึ้นในวาระสำคัญในการเกิดใหม่ โดยมีคำอธิบายเกี่ยวกับกรรมนิมิตและจุติในแต่ละชั้นของอรู

…เห็นการถือเอาความประสงค์ว่า "คนนี้ใช้ให้ทำการนี้ " ดังนี้ และ ฯ และตนเองก็รู้ด้วยกาย เพราะพวกมโนทวารชวนะ อันมีลำดับ ไม่ปรากฏยึดอยู่ในลำดับแห่งการถือความประสงค์แห่งกายที่เคลื่อนไหวอยู่ ในการเคลื่อนไหวแห่งเ…

เนื้อหาในหน้า 279 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา กล่าวถึงการเคลื่อนไหวของวิญญัติที่เกิดจากวาโยธาตุ ซึ่งมีจิตเป็นตัวขับเคลื่อน และความสัมพันธ์ระหว่างการเคลื่อนไหวของการดำเนินการกายและก

…นั้นร่วมกับ สหชาตรูปเหล่านั้น ดุจรูปที่เกิดพร้อมกับตน (วาโยธาตุ) เกิดในที่อื่นจาก ทีอันรูปซึ่งเกิดในชวนะหลังตั้งอยู่แล้วฉันนั้นนั่นเอง 1 ก็ในรูปเหล่านั้น เมื่อจิตตชรูปเคลื่อนไหวแล้ว แม้รูปนอกนั้นก็ไหว เพร…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของคู่โคที่ถูกเทียมในแอกต่าง ๆ และผลกระทบที่มีในสิ่งที่เกิดขึ้นจากสหชาติรูป โดยใช้ตัวอย่างเกี่ยวกับวาโยธาตุและการเกิดในที่อื่น นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงการเคลื่อนไห

…ที่ ค้ำจุนเป็นต้น ฯ ความจริง เสียงย่อมเกิดพร้อมกับความกระทบเท่านั้น ฯ และความกระทบย่อมมีได้ แม้ในปฐมชวนะเป็นต้นทีเดียว ฯ ก็ใน อธิการแห่งวิญญัตินี้ มีอุปมาทั่วไปแก่วิญญัติทั้ง ๒ ดังว่านี้ มโนทวาร ชวนวิถี ม…

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นเรื่องการฟังเสียงและการจับกายที่เคลื่อนไหว เป็นการศึกษาในแง่มุมของวิญญัติที่เกี่ยวข้อง การประมวลความเห็นเกี่ยวกับโลกและวิญญัติทั้ง

…อนไหว คือกิริยาทางร่างกาย ฯ โดยเนื้อความได้ แก่รูปปวัติ ซึ่งมีการกำหนดด้วยการเดินเป็นต้นนั้นๆ อัปปนาชวนะ อุดหนุนอิริยาบถแม้นั้น คือค้ำจุนตามที่เป็นไปแล้ว ๆ เหมือนอย่างว่า เมื่อภวังคจิตที่ไม่ถูกวิถีจิตปะปน…

บทความนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างอิริยาบถและวิญญัติในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายถึงความหมายและการทำงานร่วมกันของอิริยาบถและวิญญัติ รวมถึงการเคลื่อนไหวของร่