ดังนี้ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 34 / 308

…่ใน 4 ปัจจัย ฯ ๆ คราวนี้ เพื่อจะแสดงว่า คำที่ท่านอาจารย์กล่าวไว้ในที่แห่ง ปัจจัยนั้น ๆ ว่า สหชาตรูป ดังนี้ ทั้งหมด บัณฑิตพึงทราบโดยความ ไม่แปลกกัน ท่านจึงได้กล่าวคำมีอาทิว่า สหชาตรูป์ ดังนี้ ฯ แท้จริง ที่ชื…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี มีการแบ่งปัจจัยออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ อาลัมพนปัจจัย, อุปนิสสยปัจจัย, กัมมปัจจัย และอัตถิปัจจัย ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดการต่อเนื่องในรูปแบบต่าง ๆ ขณะเดียวกัน ยังมีการอธิบายถึงคว

…- อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 429 วิญญาณ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ดังนี้ แต่เมื่อสัมมสนญาณ เกิดขึ้นแล้ว พิจารณาอยู่ซึ่งความเกิดและความดับในสังขารเหล่านั้น นั่นแหละ ด้วยอุทย…

ในเนื้อหานี้พูดถึงความไม่เที่ยงของวิญญาณและตัวตน โดยวิญญาณมีลักษณะเป็นอนัตตา ต้องพิจารณาความเกิดและดับในสังขาร ด้วยอุทยัพพยญาณ และสามารถเห็นความเกิดและดับในรูปขันธ์ต่าง ๆ เช่น เวทนา สัญญา และสังขาร มี

…ดงไว้ในคาถาประพันธ์ว่า อภิวาทนสีลิสฺส นิจจ์ วุฑฒาปจายิโน จตุตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺติ อายุ วัณโณ สุข พล ฯ ดังนี้ มีความว่า ธรรมสิ่งชอบเป็นคุณที่สัตว์ต้องประสงค์ ๔ ประการ คือ อายุ วรรณ ผิว กาย สุขกายสุขใจ กำลังกาย…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของธรรมคารวะและอานิสงส์ของการบูชาผู้ปฏิบัติตามธรรม โดยเสนอว่าการเคารพและกราบไหว้ผู้เจริญในธรรมจะนำมาซึ่งอายุ วรรณ สุข และพละที่จะเจริญขึ้นเรื่อยๆ นอกจากนี้ยังเปรียบเทียบการปฏ

…มเห็น อยมปิ ธมฺโม นาถกรโณ แม้ธรรมนี้ ก็ย่อมเป็นคุณทำภิกษุให้เป็นที่พึ่ง พำนักของสุพรหมจรรย์ทั้งหลาย ดังนี้ พระอานนทเถรเจ้าอาศัยพาหุสัจจะของตนได้รับความยก ย่องของสมเด็จพระทศพลธรรมสามศรในเอตทัคคะสถานว่า เอตทา…

ในบทความนี้กล่าวถึงคุณสมบัติของผู้ที่เข้าใจและประพฤติตนตามธรรมที่เป็นที่พึ่งสำหรับผู้อื่น โดยมีการยกย่องพหุสุต ได้แก่ พระอานนท์ ว่าเป็นสุดยอดในบรรดาภิกษุที่มีความรู้เกี่ยวกับธรรม โดยพระพุทธเจ้าทรงโปรด

…ับเนื่องในหมู่เดียวกันประพฤติตามฉันที่เป็นพวกเดียวกัน ไม่คิดอา รัดเอาเปรียบ ต่างรักษาประโยชน์ของกัน ดังนี้ ได้ชื่อว่าประพฤติตนสม่ำเสมอในตัปปริยาปันน ธรรม คือ ธรรมของชนผู้เนื่องในหมู่นั้น ธรรมดาชนผู้นับเนื่อ…

เนื้อหานี้สอนให้เห็นถึงความสำคัญของการรักษาประโยชน์ของกันและกันในหมู่ชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหลักธรรมของพระพุทธศาสนา ซึ่งระบุว่าเมื่อผู้คนใส่ใจดูแลผลประโยชน์ของผู้อื่น ประโยชน์ของตนเองก็จะมั่นคงและยั่งย

…นบานเป็นผลแห่งความมีบุตร ดุจภาษิตว่า นนฺทติ ปุตเตห์ ปุต ติม ชนมีบุตรย่อมเพลิดเพลินเพราะบุตรทั้งหลาย ดังนี้ ตลอดถึงได้สืบตระกูลให้ยั่งยืนถาวร ถ้า ปล่อยปละให้เป็นพาล ก็จะทำความรำคาญเดือดร้อนให้ เข้าในภาษิตแย้…

บทความนี้กล่าวถึงแนวทางการอบรมบุตรตามคำสอนของพระพุทธเจ้าที่มุ่งหวังให้นำทางให้บุตรหลานสามารถอยู่ในสังคมได้ดี โดยแบ่งออกเป็น 5 สถานที่สำคัญ เช่น ห้ามจากบาป, ให้ศึกษาศิลปะ, การมีครอบครัวที่ดีและการจัดสร

…สิลา และทรงเรียนศิลปะในสำนักอาจารย์ทิสา ปาโมกข์ในสมัยเดียวกัน ได้เป็นสัมพันธมิตรคุ้นเคยสนิทสนมกันมา ดังนี้ ครั้งพระราชโอรสเสร็จ กิจศึกษาและเสด็จกลับถึงพระนครแล้ว โปรดเกล้า ฯ ให้มีตำแหน่งรับราชการ ทรงสร้างวั…

บทความนี้นำเสนอพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ซึ่งเป็นพ่อของพระราชโอรสที่มีบทบาทสำคัญในการปกครองและการรักษาความสงบในพระราชอาณาจักร ภายใต้การประรองราชอำนาจของพระองค์ และการพั

…นุมัติ และทรงตั้งพระพุทธบัญญัติห้ามไว้ โดยความ เป็นทุกกฏาบัติแก่ภิกษุผู้ละเมิด, พระเจ้าพิมพิสารทูลขอดังนี้ ก็ด้วยพระปรีชาผ่อนปรนศาสนกิจ และราชการให้เป็นไปไม่แก่งแย่งกัน แต่นั้นมา ในเวลาสงบ พระเจ้าแผ่นดินผู้…

เนื้อหาพูดถึงบทบาทของพระมหากษัตริย์ในการปกครองประชาชนด้วยราชธรรมและการรักษาความสงบในยุคพุทธกาล โดยยกตัวอย่างกรณีของพระเจ้าพิมพิสารที่ดำเนินการห้ามไม่ให้ผู้รับบวชหลีกเลี่ยงจากการเป็นราชภัฏ เพื่อไม่ให้ก

…ทั้งหลายทั้งมวลแลจึงเป็นผู้พร้อม เพรียงกัน ชอบกัน ไม่วิวาทกัน ศึกษาในสัตถุพจน์ อันเป็นหลักสูตรนั้น” ดังนี้ ฯ ในฝ่ายคฤหัสถ์ ทรงบัญญัติศีลมีองค์ ๕ คือ เว้นจากผลาญชีวิต, เว้นจากทำโจรกรรม, เว้นจากประพฤติผิดใน ก…

เนื้อหาสำรวจความสงบในพุทธศาสนา อธิบายถึงสิกขาบทต่างๆ ที่มุ่งรักษาความสงบ และการบำเพ็ญจิตเพื่อเข้าถึงสันติสุขที่แท้จริง นอกจากนี้ยังพูดถึงบทบาทของพระมหากษัตริย์ในการสร้างความสงบให้กับประเทศ การบำรุงการ

…ะบรมศาสดาจารย์ จึงประทานพระบรมพุทโธวาทแก่ภิกษุ เสียประโยชน์เพียงนั้น ทั้งหลายไว้เป็นเครื่องเตือนจิต ดังนี้ว่า กถมภูตสฺส เม ราตินทิวา วีติปตนฺติ ปพฺพชิเตน อภิณห์ ปัจจเวกขิตพพ์ อันผู้ เป็นบรรพชิต ควรพิจารณาคำ…

เนื้อหาเกี่ยวกับความสำคัญของกาลัญญุตา ซึ่งหมายถึงการรู้จักใช้เวลาในชีวิตให้เกิดประโยชน์ ตามคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ แสดงให้เห็นถึงวิธีคิดและการปฏิบัติที่เหมาะสมในการใช้เวลาและทำกิจกรรมต่าง ๆ โดย

… ประกอบตนในอุบายเครื่องบำบัดมัจฉริยโทษ ครอบงำความโกรธเสียได้ ตั้งอยู่ในสัตย์ ในธรรม ว่าเป็นสัตบุรุษ ดังนี้ อนึ่ง พระบรมวงศานุวงศ์ที่ทรงเจริญพรชนมายุกว่า แลข้าทูลละออง ธุลีพระบาทผู้เจริญวยายุกาล สมเด็จ ฯ เจ้…

บทความนี้เสนอแนวทางเกี่ยวกับวุฒิบุคคลตามหลักพระพุทธศาสนา โดยกล่าวถึงการเคารพผู้มีคุณความดีทั้ง 3 ประเภท ได้แก่ ชาติวุฑโฒ วยวุฑโฒ และคุณวุฑโฒ ที่ถูกชูไว้ว่าสมควรได้รับการนบนอบและระลึกถึงการปฏิบัติที่เป

…ก็ทรงอนุมัติ แลทรงตั้งพระพุทธบัญญัติห้าม โดยความเป็นทุกกฏาบัติแก่ภิกษุผู้ละเมิด พระเจ้าพิมพิสารทูลขอดังนี้ ก็ด้วยปพระปรีชาส่วนอุบาย ทรงผ่อนผดพระราชทานพระราชานุญาติ ให้พ้นจากความเป็นราชภัฏแก่ราชบริษัท โกศล เ…

บทความนี้ว่าด้วยการรักษาความสงบในชุมชนตามคำสอนของพระพุทธโฆษาจารย์ โดยอธิบายถึงความสำคัญของความสงบภายในและภายนอกที่มีผลต่อการดำรงอยู่และพัฒนาชุมชน เช่น การปกป้องและประมวลการบังคับใช้ราชธรรมเพื่อความเจร

…มเห็น ธมฺโม นาถกรโณ แม้ธรรมนี้ก็ย่อมเป็นคุณทำภิกษุให้เป็นที่พึ่งพำนักของตนแลของสพรหมจารี ชนทั้งหลาย ดังนี้ พระอานนท์เถรเจ้าอาศัยพาหุสัจจะของตน ได้รับความยกย่องของสมเด็จ พระทศธรรมสามศรผู้เป็นพระบรมศาสดาจารย์…

เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะความสำคัญของพหุสัจจะซึ่งเป็นคุณสมบัติสำคัญในการเจริญเติบโตในทางธรรมและการเป็นที่พำพึ่งของผู้อื่น การบูชาพระธรรมรัตนะผ่านการปฏิบัติสำหรับภิกษุพหุสุต และกล

…เนื่องในหมู่เดียวกัน ประพฤติตามฉันที่เป็นพวกเดียวกัน ไม่คิด เอารัดเอาเปรียบ ต่างรักษาประโยชน์ของกัน ดังนี้ ชื่อว่า ประพฤติตนสม่ำเสมอในตัวปริยาปันน ธรรม คือธรรมของชนผู้เนื่องในหมู่นั้น ๆ ธรรมดาชนผู้นับเนื่อง…

บทความนี้นำเสนอคำสอนทางธรรมจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เกี่ยวกับการมีความสัมพันธ์ที่เข้มแข็งในหมู่คณะ โดยเน้นการดูแลและรักษาประโยชน์ของกันและกัน ทั้งนี้ การรักษาประโยชน์ของผู้อื่นจะช่วยให้ประโยชน์ของตนมั

…องบ้างเมืองที่บริบูรณ์อุดม ต้องด้วยคำชมเมือง ท่าครั้งโบราณว่า ปุฏเภทน์ จังหวัดเป็นที่แก้ห่อพัสดุออก ดังนี้ พระราชจรรยาดังถวายวิสัชชนามานี้ จัดเข้าในปฏิรูปการี กระทำสมควรในญาติธรรม มิตรธรรม แลตัปปริยาปันนธรร…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของพระบรมโพธิสมภาคในการรวมใจคนต่างประเทศและส่งเสริมความมั่นคงของประเทศผ่านการประกอบอาชีพต่างๆ พร้อมทั้งเน้นถึงบทบาทของพระราชาในการปกครองที่ต้องอยู่ในหลักธรรม ทำให้สังคมมีควา

…วยตนเองด้วย ย่อมชักชวนผู้อื่นด้วย ทายกผู้นั้นจะได้โภคสมบัติ ทั้งบริวารสมบัติ ในที่แห่งตน เกิดแล้ว ๆ ดังนี้ มหาชนได้พึ่งพระบารมี ชักนำแล้ว ย่อมเจริญด้วยกุศลจิตสมดังพระพุทธ ภาษิตว่า ยถา หิ ปพฺพโต เสโล อรญฺญสม…

บทความนี้พูดถึงการบำเพ็ญทาน โดยมีพระพุทธโฆษาจารย์เป็นผู้อธิบายว่า การบำเพ็ญทานมีผลในการชักชวนผู้อื่นให้ร่วมทำความดีด้วย โดยยกตัวอย่างถึงการที่ผู้มีศีลธรรมสามารถส่งเสริมความสุขและการอยู่ร่วมกันในสังคมไ

…วธารณบุพพบท มีบทหน้าอันท่านประกอบด้วย เอว ศัพท์ [ เพื่อจะห้ามเนื้อความอันอื่นเสีย] บทหลังเป็นประธาน ดังนี้ " ปญฺญา เอว ปโชโต = ปญฺญาปโชโต [ประทีป] อันโพลงทั่ว คือปัญญา พุทโธ เอว รตน์ = พุทธรตน์ รัตนะ คือพระ…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์และการฝึกฝนในศาสตร์บาลี โดยเฉพาะการวางโครงสร้าง อวธารณบุพพบท และการสร้างสมาส พร้อมทั้งอภิปรายถึงลักษณะของประธานในประโยคต่างๆ เพื่อป้องกันการผิดพลาดในการสร้างเนื้อความ ร่วมกั

…ำหรับร้องเรียก เรียกชื่อว่า อาลปน, อุ, ธมฺม โว ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ. (๑๕๘) บทคุณนาม ใช้ในอรรถ ๓ อย่าง ดังนี้: เป็นเครื่องทำนามนามให้แปลกจากปกติ เรียกชื่อว่า วิเสสน อุ ๑. ปีโย ปุตฺโต. ๒. เป็นคุณนามก็ดี เป็นนาม…

บทนี้พูดถึงการใช้คำในบาลีไวยากรณ์ เช่น บทนามนามที่ใช้เรียกชื่อ รวมถึงการใช้คุณนามในสามกรณีที่แตกต่างกัน นอกจากนี้ยังกล่าวถึงบทสัพพนามและความสำคัญของบทย่อยต่าง ๆ ในบริบทของวากยสัมพันธ์เพื่อให้เข้าใจการ

…ั้นว่า วิตถาโร, ในอรรถนี้ใช้นิบาต คือ หิ ศัพท์เดียว ตรงความไทย คือ ความพิสดารว่า หรือ ก็ มีอุทาหรณ์ ดังนี้ :- ปเร จ น วิชานนฺตีติ อิม ธมฺมเทสน์ สตฺถา เชตวเน วิหรตฺโต โกสมพิเก ภิกขู อารภ กเกส, โกสมุย หิ โฆสิ…

บทความนี้พูดถึงวิตถารโชตกนิบาตซึ่งเป็นแนวทางในบาลีไวยากรณ์ ที่ประกอบด้วยสองท่อน โดยท่อนแรกนำเสนอสรุป และท่อนหลังนั้นอธิบายให้กว้างขวางยิ่งขึ้น เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจน พร้อมตัวอย่างการใช้งานในบทเรียนจ

…สสัพพนาม ก็ดี บทใด ต้องมีวจนะ และบุรุษ เหมือนวจนะ และบุรุษ ของนามนามก็ดี ของปุริสสัพพนามก็ดี บทนั้น ดังนี้ ชโน ยาติ, ชนา ยนฺติ, โส ยาติ, เต ยนต์, ตัว ยาสิ, ตุมเห ยาถ, อหิ ยามิ, มย์ ยาม, กิริยาอาขยาตนี้ เรีย…

เนื้อหาเกี่ยวกับกิริยาอาขยาตของนามและปุริสสัพพนาม ซึ่งจะต้องมีวจนะและบุรุษตามที่กำหนด ทั้งนี้ยังแสดงตัวอย่างการใช้ในประโยคที่เหมาะสม เช่น ข้าพเจ้าทำการยืนยันในสิ่งที่กล่าวถึง ซึ่งผู้เรียนควรทำการแปลเน