ธรรมชาต : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 16 / 26

…รตัดขาด) ฯ เจตสิกทั้ง ๓ ชื่อว่าวิรัติ เพราะเว้นจากทุจริตตามที่กล่าวแล้ว ฯ [อธิบายอัปปมัญญาเจตสิก] ය ธรรมชาติชื่อว่ากรุณา เพราะอรรถว่า กระทำในเมื่อคนอื่น มีความทุกข์ คือให้เกิดความลำบากใจของคนดีทั้งหลาย หรือเ…

บทความนี้พูดถึงการทำงานที่ถูกต้องตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการงดเว้นจากการกระทำที่ไม่ดี รวมถึงการงดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ การถือเอาสิ่งของที่ไม่ควรเอา และการประพฤติผิดในกาม นอกจากนี้ยังอธิบาย

…ยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 95 นั้นก็คงเป็นไปโดยอาการนั้นนั่นเอง ฯ ธรรมชาติที่ชื่อว่ามุทิตา เพราะ อรรถว่า เป็นเครื่องแสดงความยินดีแห่งชน ฯ มุทิตานั้นมีการชื่นช สมบัติของคนอื่…

เอกสารนี้นำเสนอการวิเคราะห์ความหมายและคุณลักษณะของมุทิตาและปัญญา โดยมุทิตาถูกนิยามว่าเป็นการเฉลิมฉลองความสุขของผู้อื่น ในขณะที่ปัญญาช่วยให้รู้ความจริง และทั้งสองมีความสำคัญในแนวทางการพัฒนาจิตใจ เพื่อค

…า ไปขวาง (คือเดินไปตามส่วนยาว หรือส่วนขวาง)ฯ กำเนิด ของสัตว์ดิรัจฉานเหล่านั้น ชื่อว่าติรัจฉานโยนิ ฯ ธรรมชาติที่ชื่อว่าโยนิ (กำเนิด) เพราะอรรถว่า เป็นเหตุเจือปน (ผสม) กันของพวก สัตว์ คือแม้จะไม่เจือปนกัน ก็เป…

…บายเกี่ยวกับนรกและกำเนิดของสัตว์ต่าง ๆ เช่น ดิรัจฉานและเปรต โดยใช้คำศัพท์และคำอธิบายที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติของแต่ละประเภทสัตว์ เนื้อหาเน้นการเข้าใจในความหมายและเหตุผลที่อยู่เบื้องหลังการกำเนิดนี้ ซึ่งเป็นพื…

…ิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 222 อรรถว่า เป็นเหตุกล่าวเรื่องที่ไม่จริงนั้น โดยความเป็นเรื่องจริงๆ ธรรมชาติที่ชื่อว่าปิสุณา เพราะอรรถว่า บด คือทำความสามัคคีให้ ละเอียด ได้แก่กระจายเสียซึ่งความสามัคคี หรือเพ…

…ิดผลดีแก่ผู้อื่นและสังคมโดยรวม บทความนี้เหมาะสำหรับผู้ที่สนใจในการพัฒนาทักษะการสื่อสารและการเข้าใจในธรรมชาติวาจาพูดของมนุษย์

…กรรมทั้งหลาย ฯ คำว่า "เพราะความเป็นไปโดยมาก" นี้ มีนัยดังกล่าวแล้วนั่นแล้ว ฯ મૈં [อธิบายมโนกรรม] નૂ ธรรมชาติที่ชื่อว่าอภิชฌา เพราะอรรถว่า เพ่งเล็งมุ่งหน้าเฉพาะ สมบัติของคนอื่น คือคิดด้วยอำนาจความโลภ ฯ สภาพที…

เนื้อหาบทนี้นำเสนอกระบวนการใช้งานอรรถประโยคในอภิธัมมะ โดยเฉพาะการสร้างวจีและกรรมที่เกี่ยวข้องกับสภาพทางจิต เช่น ความโลภ อารมณ์พยาบาท และการเห็นผิด ฯลฯ อภิชฌาเป็นการมุ่งมาดต่อสิ่งของของผู้อื่น ที่อาจทำ

…ตควรถือเอาโดยนัยอันมาแล้ว ในปกรณ์ทั้งหลายมีอรรถกถาเป็นต้น ન [อธิบายความหมายของศัพท์ว่า ทาน เป็นต้น] ธรรมชาติที่ชื่อว่าทาน เพราะอรรถว่า เป็นเหตุอันเขาให้แห่ง วัตถุมีข้าวเป็นต้น ได้แก่เจตนาเป็นเหตุบริจาค ฯ ในบ…

บทความนี้อธิบายความหมายของศัพท์ต่างๆ เช่น ทาน, ศีล ซึ่งมีความสำคัญในทางธรรม โดยยกตัวอย่างเกี่ยวกับการทำบุญและการรักษาศีล เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนตามหลักธรรมจากคำสอนของพระผู้มีพระภาค.

…นี้เป็นปวัติกมนัยแห่งรูปในรูปสังคหะนี้ ฯ ส่วนนิพพาน คือโลกุตตระ พึงกระทำให้แจ้งด้วยมรรคญาณ ทั้ง ๔ ฯ ธรรมชาติที่เป็นอารมณ์แห่งมรรคและผล พระผู้มีพระภาค ๆ ตรัสเรียกว่านิพพาน เพราะออกจากตัณหา กล่าวคือวานะ ฯ นิพพ…

…ุณสมบัติที่แตกต่าง เช่น สุญญตะ อนิมิตตะ และอัปปณิหิตะ นอกจากนี้ยังเน้นว่าพระผู้มีพระภาคตรัสเกี่ยวกับธรรมชาติที่เป็นอารมณ์แห่งมรรคและผล โดยมีการแบ่งประเภทอย่างชัดเจน. สุดท้าย บทสรุปนี้เน้นย้ำถึงการออกจากตัณหา…

…ญิงเป็นลักษณะ ฯ ความเป็นชาย มีความเป็นเหตุแห่งเพศชายเป็นต้นลักษณะ ในลักษณะมีเพศเป็นต้น นั้น องคชาต (ธรรมชาติที่เกิดในตัว) ของผู้หญิง ชื่อว่าเพศหญิงฯ เสียงและความประสงค์ ชื่อว่าอิตถีนิมิต (เครื่องหมายแห่งหญิง…

เนื้อหาในหน้า 274 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายลักษณะของความเป็นหญิงและชาย โดยรายละเอียดของลักษณะทางกายภาพที่เกี่ยวข้องกับเพศชายและหญิง เช่น อาการ การเคลื่อนไหว และอวัยวะเฉพาะ เป็นต้น โดยระบุถึงเหตุที

…คเจ้าจึงได้ตรัสไว้ว่า รูป ที่มหาภูตรูปทั้ง ๔ ไม่ถูกร้อง (ชื่อว่าปริเฉทรูป)ฯ [อธิบายวิญญัติรูป ๒ ] ન ธรรมชาติที่ชื่อว่ากายวิญญัติ เพราะอรรถว่า ยังคนอื่นให้รู้ความ ประสงค์ด้วยกายที่เคลื่อนไหวอยู่ และตนเองก็ แล…

…าตุ' รวมถึงการกำหนดรูปที่เกิดขึ้นในกระบวนการของกลาปต่าง ๆ ตามหลักอภิธัมมศึกษา นอกจากนี้ ยังอธิบายถึงธรรมชาติของกายและวาจาในการแสดงออกถึงความประสงค์ ซึ่งสอดคล้องกับแนวทางการเข้าใจในธรรมะตามหลักการของพระพุทธศา…

…นี้ เมื่อจะแสดงนิพพาน จึงกล่าวคำเป็นต้น ว่า นิพฺพานํ ปน ดังนี้ฯ ท่านอาจารย์แสดงความที่พระนิพพาน เป็นธรรมชาตสำเร็จโดยประจักษ์แก่พระอริยบุคคลนั้น ๆ ด้วยคำว่า ๆ จตุมคฺคณาเณน สจฺฉิกาตพุฒิ (พึงกระทำให้แจ้งด้วยมรร…

บทความนี้กล่าวถึงการแสดงความเข้าใจในนิพพานผ่านคำสอนของอาจารย์ โดยเน้นการทำให้แจ้งเกี่ยวกับธรรมชาติและการตัดกิเลส พร้อมการวิเคราะห์เชิงครรลองที่สามารถเกิดขึ้นในผู้ปฏิบัติจริง จากนั้นการอธิบายถึงนิพา…

…ฐานเดียว ฯ [อธิบายองค์ฌานและองค์มรรค คำที่ควรกล่าวในจำพวกเหตุ ข้าพเจ้าได้กล่าวแล้วในหนหลัง นั่นแล ฯ ธรรมชาตมีวิตกเป็นต้นเหล่านั้น ชื่อว่าฌาน เพราะอรรถว่า เข้าไปเพ่ง กล่าวคือเข้าไปคิดคำนึกอารมณ์ และเพราะอรรถว…

บทความนี้นำเสนอการสงเคราะห์บาปในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยมีการแบ่งหมวดธรรม 14 อย่าง รวมถึงการอธิบายองค์ฌานและองค์มรรคอย่างละเอียด ข้าพเจ้าได้กล่าวถึงประเภทของบาป ตั้งแต่โลภะ อวิชชา และปฏิฆะ ซึ่งมีการจัด

…งสุคติ ทุคติ และ นิพพาน องค์ที่เป็นทางแห่งมรรคเหล่านั้น หรือองค์แห่งอัฏฐังคิกมรรค ชื่อว่ามัคคังคะ ฯ ธรรมชาติที่ชื่อว่าสัมมาทิฏฐิ เพราะอรรถว่า เห็นถูก คือไม่ผิด (เห็นโดยชอบ คือโดยไม่วิปริต) ฯ ก็สัมมาทิฏฐินั้น…

…ดพ้นจากทุกข์และทุคติ ข้าพเจ้าได้ชี้แจงถึงการใช้โอวาทที่เหมาะสมในการดำเนินชีวิตเพื่อการเจริญเติบโตทางธรรมชาติของจิตใจ.

…มที่เหลือ ๒๘ ท่านกล่าวว่า สงเคราะห์ลงในฐานอย่าง ละ ๑ ฐาน ฯ [อธิบายโพธิปักขิยธรรมมีสติปัฏฐานเป็นต้น] ธรรมชาติที่ชื่อว่าปัฏฐาน เพราะอรรถว่า เป็นไปทั่วถึง" อธิบาย ว่า เป็นไปในอารมณ์มีกายเป็นต้น ก็หยั่งเห็นเข้าไ…

… อย่างละเอียด การสร้างความเข้าใจในธรรมที่กล่าวถึงในบทนั้น เน้นให้เห็นถึงความเป็นไปทั่วถึงในอารมณ์และธรรมชาติ โดยเฉพาะการบรรลุรู้ในธรรมที่เหลืออยู่และการเห็นกาย เวทนา จิต และธรรมในทางที่ถูกต้อง ที่มีความสำคัญ…

…ม เห็นธรรมคือสัญญาและสังขาร ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันทีเดียว ชื่อว่า ธัมมานุปัสสนาฯ [อธิบายสัมมัปปธาน] ธรรมชาตที่ชื่อว่าสัมมัปปธาน เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องตั้งความ เพียรโดยชอบ ได้แก่ความพยายาม ฯ ก็ความพยายามนั้…

เนื้อหานี้เจาะลึกเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายความสำคัญของการเห็นจิตและธรรมจากลักษณะต่างๆ ผ่านจิตตานุปัสสนาและธัมมานุปัสสนา รวมถึงการอธิบายสัมมัปปธานและอิทธิบาทที่เกี

…หน้าที่ 339 [อธิบายธาตุ ๑๘] - ธรรมทั้งหลายที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงสภาพของตนไว้ อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงไว้ซึ่ง สังสารทุกข์เป็นอเนกประการ ตามสมควรแก่การสมภพ อนึ่ง ชื่อว่า ธ…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับธาตุต่างๆในพระพุทธศาสนา โดยเน้นว่า ธาตุไม่เพียงแค่เป็นสิ่งที่ทรงคุณภาพตามธรรมชาติ แต่ยังเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกับสังสารทุกข์ในหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาวะอยู่ร่วมของสัตว์และทุกข…

…่งการแสดงธาตุ ๕ มีจักขุธาตุ เป็นต้น) บัณฑิตพึงทราบตามนัยที่กล่าวแล้ว (ในอายตนะ) ฯ [อธิบายอริยสัจ ๔] ธรรมชาติมีทุกข์เป็นต้น ชื่อว่าอริยะ เพราะกระทำความเป็น อริยะ ชื่อว่าสัจจะ เพราะเป็นของแท้ เพราะฉะนั้น จึงชื…

…นให้พระอริยบุคคลได้เข้าถึงความเป็นพระอริยะ และการบีบคั้นจากทุกข์นั้นจึงถูกยกขึ้นเป็นของแท้และสำคัญในธรรมชาติ

…ขสมุทัย ฯ ที่ชื่อว่า ทุกขนิโรธ เพราะอรรถว่า เป็นที่ หรือเป็นเครื่องดับคือความไม่เกิด ขึ้นแห่งทุกข์ฯ ธรรมชาติที่ชื่อว่าทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา เพราะอรรถว่า ถึงความดับทุกข์ และเป็นเหตุดำเนินไปสู่ดับความดับทุกข์น…

…์เกิดจากตัณหาและสาเหตุแห่งทุกข์นั้นมีชื่อเรียกว่า 'ทุกขสมุทัย' พร้อมแสดงให้เห็นถึงความดับแห่งทุกข์ในธรรมชาติที่เรียกว่า 'ทุกขนิโรธ' ซึ่งเป็นเครื่องดับความไม่เกิดขึ้นแห่งทุกข์ นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงธรรม ๖๕ อ…

… ในคัมภีร์ปัฏฐาน โดยประการทั้งปวง ฯ ๑ บรรดาบัญญัติ นามและรูปเหล่านั้น รูปธรรม ท่านเรียกว่า รูปขันธ์ ธรรมชาติ ๕ อย่าง คือ อรูปขันธ์ ๔ กล่าวคือจิตเจตสิก และ นิพพาน ท่านเรียกว่าอรูป และว่านามฯ ธรรมชาติที่เหลือจ…

ในบทนี้กล่าวถึงการแยกประเภทของบัญญัติในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักคือ ปัญญาปิยัตตาบัญญัติ และปัญญาปนโตบัญญัติ อย่างไรก็ตาม บัญญัติทั้งหลายสามารถเรียกได้ว่ามีอยู่ในสภาวะที่จิตต้องแส

…ฯ อธิบายว่า ส่วนพวกข้าพเจ้าจักแยกแสดงไว้เป็นแผนก ๆ ทีเดียว ฯ [อธิบายปฏิจจสมุปบาทนัยมีอวิชชาเป็นต้น] ธรรมชาติที่ชื่อว่าอวิชชา เพราะอรรถว่า ไม่รู้ฯ อนึ่ง ธรรมชาติที่ ชื่อว่าอวิชชา เพราะอรรถว่า ประสบ คือได้พบสิ…

…วามสำคัญอย่างไรต่อการรู้และไม่รู้ในอริยสัจ ๔ รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับปฏิจจสมุปบาทและบทบาทของปัจจัยในธรรมชาติ โดยยกตัวอย่างการประสบและไม่ประสบสิ่งที่ควรเป็นข้อคิดให้กับผู้สนใจในการศึกษาทางธรรม.

…็นธรรมตั้งอยู่ด้วยดี ให้สำเร็จ ดุจหนึ่งรากเป็นเครื่องค้ำจุนแก่ต้นไม้ฉะนั้น ๆ [อธิบายอารัมมณปัจจัย ๆ ธรรมชาตที่ชื่อว่าอาลัมพนะ เพราะอันจิตและเจตสิกหน่วง คือ ยึด ดุจคนทุรพลยึดวัตถุมีไม้เท้าเป็นต้นฉะนั้น ๆ จริง…

เนื้อหานี้ว่าด้วยการศึกษาเหตุปัจจัยภายใต้ข้อคิดในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายสิ่งที่เป็นเหตุและปัจจัย โดยเฉพาะธรรมทั้ง 5 ที่เป็นเครื่องค้ำจุนแก่รูปและนามธรรมในปวัติกาล รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับอารัมมณ