อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 223 : หน้า 223/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 223 เรื่องนำนางสีดามาเป็นต้นให้ตั้งขึ้น ชื่อว่าสัมผัปปลาปะ ๆ ก็สัมผัป ปลาปะนั้น เมื่อคนอื่นถือเอาความหมายนั้นเท่านั้น จึงเป็นกรรมบถ ฯ สองบทว่า วจีวิญฺญตฺติสงฺขาเต วจีทวาเร ความว่า (เพราะ ความเป็นไปโดยมาก) ในทวารแห่งกรรม ที่ชื่อว่าวจีวิญญัติ เพราะ อรรถว่า ให้คนอื่นรู้ความประสงค์ได้ด้วยวาจา และตนเองก็รู้ได้ด้วย วาจา คือเป็นวิการแห่งกองอันยิ่งด้วยปฐวีธาตุ มีจิตเป็นสมุฏฐาน ยังประโยคที่กระทำการเปล่งวาจาให้ตั้งขึ้น ได้แก่ที่ชื่อว่าวจีทวาร เพราะ เป็นโจปนวาจา (คือวาจาที่เคลื่อนไหว) และเพราะเป็นทางแห่ง ความเป็นไปแห่งกรรมทั้งหลาย ฯ คำว่า "เพราะความเป็นไปโดยมาก" นี้ มีนัยดังกล่าวแล้วนั่นแล้ว ฯ મૈં [อธิบายมโนกรรม] નૂ ธรรมชาติที่ชื่อว่าอภิชฌา เพราะอรรถว่า เพ่งเล็งมุ่งหน้าเฉพาะ สมบัติของคนอื่น คือคิดด้วยอำนาจความโลภ ฯ สภาพที่ชื่อว่าพยาบาท เพราะอรรถว่า เป็นเหตุพินาศไปแห่งหิตสุขฯ ที่ชื่อว่ามิจฉาทิฏฐิ เพราะอรรถว่า เห็นผิด คือคลาดเคลื่อน ๆ ในอภิชฌาเป็นต้นนั้น ความเพ่งเล็งสิ่งของๆ ผู้อื่นอย่างนี้ว่า "ไฉนหนอสิ่งของนี้จึงเป็นของ เรา" ชื่อว่าอภิชฌา อภิชฌานั้น เป็นกรรมบถ โดยน้อมสิ่งของ ๆ คนอื่นมาเพื่อตนเท่านั้นฯ ความคิดมุ่งร้ายอย่างนี้ว่า "ไฉนหนอสัตว์ นี้พึงพินาศ" ชื่อว่าพยาบาท ฯ ความเห็นวิปริตโดยนัยเป็นต้นว่า "ทานที่ให้แล้วไม่มีผล " ชื่อว่ามิจฉาทิฏฐิ ฯ ก็ในมิจฉาทิฏฐินี้ ความ