หมายความ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 23 / 39

…ิญทำให้มาก ทำให้ เป็นดุจยาน ทำให้เป็นดุจวัตถุ ก่อตั้งสั่งสมทำให้สำเร็จอย่างดีแล้ว · ทำให้เป็นดุจยาน หมายความว่า ทำให้เข้าได้ว่องไว ทำให้เป็นดุจวัตถุ หมายความ ว่า ทำให้คล่อง ดุจของใช้ประจำ หยิบใช้เมื่อใดก็ได้เ…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับอานิสงส์ของเมตตาในบทวิสุทธิมรรค โดยเน้นถึงความสำคัญของความเมตตาต่อผู้มีพระคุณ เช่น มารดาและบิดาที่เสียสละเพื่อเรา แม้แต่พี่น้องหรือบุคคลอื่นที่เคยดูแล ก็ได้ทำการอุปการะให

… บทว่า อโธ (ทิศล่าง) ได้แก่ทิศใต้ (ตัวเรา) ลงไป บทว่า ติริย์ (ทิสขวาง) ได้แก่ในทิศเฉียง ทั้งหลาย ๑. หมายความว่า พูดว่าทิศ แต่ที่จริงหมายถึงสัตว์ที่อยู่ในทิศนั้น ๒. มหาฎีกาว่า ลำดับการแผ่ ไม่ใช่ลำดับทิศ เพราะท…

ในเนื้อหานี้มีการอธิบายเกี่ยวกับการใช้เมตตาในการแผ่ไปถึงสัตว์ในทิศต่างๆ ตามที่ได้ระบุในบาลี โดยมีการกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงสถานะของอริยาบถขณะที่แผ่เมตตา การแผ่ไปยังทิศเหนือ ทิศใต้ และทิศอื่นๆ เป็นต้น จ

…ป็นต้น มีอธิบายว่า โดย ความเสมอกับตน ไม่แบ่งแยกว่าเราว่าสัตว์อื่น อีกนัยหนึ่ง บทว่า นั้น สพฺพตฺตตาย หมายความว่า โดยจิตตภาพ (กำลังจิต ?) ทั้งหมด อธิบายว่า ไม่ (ปล่อยให้) เขยื้อนไปภายนอก (กรรมฐาน) แม้ แต่นิดเดี…

บทความนี้กล่าวถึงการแผ่เมตตาของพระโยคาวจร ที่ได้อธิบายถึงการตั้งจิตให้เมตตาในทุกทิศทุกทาง โดยใช้เปรียบเทียบกับการขับม้าในสนาม เพื่อแสดงถึงความสำคัญของการมีเมตตาและการไม่แบ่งแยกสัตว์ทั้งหลาย การอธิบายย

…ึง ตถา และ อิติ ที่เพ่งความข้างหน้า ดัง ตถา ทุติย์ ตถา ตติย์ ตถา จตุตถ์ และ อิติ อุทฺธมโธ ติริย์ ๒. หมายความว่า เมตตาสหคตจิต มีอาการได้ต่าง ๆ คือกว้างใหญ่ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มี ความบีบคั้น นี่แหละเรียกว่า…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงเมตตาสหคตจิตที่มีอำนาจในการแผ่และเป็นจิตที่ไม่มีประมาณ พร้อมอธิบายว่าเมตตานั้นมีความสำคัญอย่างไรในการพัฒนาจิตสงบและการเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับความเป็นไปของจิต นอกจากนี้ยังเกี่ยวข้อง

…วะคือการหายใจ หมาย ความว่า เพราะมีความเป็นไปเนื่องด้วยลมหายใจออกหายใจเข้า ชื่อว่า ภูต เพราะเป็นแล้ว หมายความว่า เพราะเป็นขึ้นพร้อม คือ เกิดใหญ่ขึ้น นิรยะ ท่านเรียกว่า ปุ๋ สัตว์ทั้งหลายย่อมเลื่อน หมายคามว่า ย่…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์และตีความคำว่า 'สัตว์' ตามหลักธรรมในวิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ โดยเฉพาะคำว่า สัตว์ ที่มีการใช้ศัพท์ที่เกี่ยวข้อง เช่น เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ และการเข้าใจในมิติของการเกิดแ

…ะ สัตว์ทั้งหลายนับเนื่องอยู่ในอัตภาพนั้น เหตุนั้นจึงชื่อ อตฺตภาวปริยา ปนฺน คำ ปริยาปนฺน - นับเนื่อง หมายความว่ากำหนดไว้ (ในนั้น) อยู่ภายใน (นั้น) ก็แล คำว่า สตฺตา - สัตว์ทั้งหลาย (มีความหมาย) ฉันใจ แม้คำที่เห…

ในเนื้อหานี้ได้มีการวิเคราะห์คำว่าอัตภาพซึ่งหมายถึงขันธ์ ๕ และการทำความเข้าใจสัตว์ทั้งหลายในแง่มุมต่าง ๆ คำเหล่านี้ช่วยชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของคำในปรัชญาและการปฏิบัติในแนวทางแห่งการทำจิตให้บริสุทธ

…ห็นว่าของท่านถูก เพราะ แปลได้ความดี ในที่นี้ได้แก้และแปลตามที่เห็นว่าถูก ที่ว่าผิดจาอโนธิโสผรณานั้น หมายความว่า ถ้าถือตามมติเกจิอาจารย์ว่าคำทั้ง ๕ มีความ หมายต่างกันแล้วก็จะกลางเป็นว่า สตฺตาก็อย่าง ๑ ปาณาก็อย…

ในการทำเมตตาภาวนา ผู้ปฏิบัติสามารถอธิษฐานให้สัตว์ทั้งหลายมีความสุขและปราศจากเวร โดยแบ่งเป็นคำอธิษฐาน ๕ ประการ เช่น ขอให้สัตว์ไม่มีเวร, ไม่มีความบีบคั้น, และไม่มีทุกข์ นอกจากนี้ยังมีคำอธิษฐานอีกมากมายท

…า ปริ นิพพานอยู่ที่จิตตบรรพตนั้นเอง * อุตตราอุบาสิกาถูกนางสิริมารดด้วยน้ำมันเดือด ๆ ที่ว่าไฟไม่เข้า หมายความว่าไม่ร้อนกระมัง

ในบทนี้กล่าวถึงวิธีที่เทวดารักษาผู้มีเมตตา โดยเทียบเคียงกับวิธีการที่พ่อแม่รักษาบุตร สำหรับไฟ พิษ และศัสตราไม่ส่งผลกระทบต่อผู้มีเมตตา อย่างเช่น เรื่องราวของแม่โคนมที่มีความรักในลูกโค ในกรณีที่พรานพยาย

…ขวิหาร หมายทางกิริยสัญญา เพราะฌานเป็นเครื่องพักผ่อนอยู่สำราญ ในอัตภาพปัจจุบันแห่งพระอรหันต์ทั้งหลาย หมายความว่า พระอรหันต์เข้าฌานมิใช้เพื่อข่มนิวรณ์ หรือเพื่อไปเกิดเป็นพรหมในภพหน้า ท่านเข้าฌานเพื่อพักผ่อนอยู่…

บทความนี้กล่าวถึงการก้าวล่วงรูปสัญญาในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในบริบทของการปฏิบัติสมาธิและการพัฒนาจิต โดยที่ก้าวล่วงรูปสัญญาได้ช่วยให้พระโยคาวจรบรรลุอารมณ์ที่สูงกว่า การศึกษาเรื่องปฏิฆสัญญาเปิดสู่การเข้า

…ญญาณานัญจะ (แต่) กล่าวว่า "วิญญาณัญจะ ไปเสีย นี่แหละเป็นรุฬหิศัพท์ (ศัพท์งอก ในอรรถนี้ วิญญาณัญจะ " หมายความว่าวิญญาณนี้ ก็คือความรู้สึกที่แผ่อยู่ที่อากาศนิมิตนั้นเอง ถึงตอนนี้ เพิกอากาศนิมิต เสีย ใส่ใจแต่ควา…

ในบทนี้พูดถึงการวิเคราะห์ความหมายของวิญญาณที่เชื่อมกับอากาศ โดยใช้หลักของมนสิการที่กล่าวถึงลักษณะของวิญญาณว่าเป็นอนันตะ ซึ่งไม่สามารถนับจำนวนได้และวิเคราะห์เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิญญาณในทางพระพุทธศาสนา บท

…ณัญจายตนะโดยประการทั้งปวงแล้ว ทำในใจว่า 'นตฺถิ กิญจิ - ไม่มีสักหน่อย" เข้าถึงอากิญจิญญายตนะอยู่" ๑. หมายความว่า เห็นเหมือนกัน แต่ไม่ใช่เห็นสิ่งอันใด เห็นแต่ความไม่มี (?) ๒. มณฑลมาล หนังสือเก่าเป็น มณฑปสาลา ก็…

เนื้อหานี้กล่าวถึงนัยที่สำคัญของอัปปนาในบริบทของอากิญจัญญายตนะ โดยอธิบายว่าการเกิดขึ้นของอัปปนาจิตนั้นทำให้บัณฑิตเห็นความรู้สึกในอากาศ อย่างไรก็ดี เมื่อมนสิการว่า “ไม่มี” ความรู้สึกนั้นก็หายไป ทำให้เห

…ติกานั้น บทว่า ววัฏฐาน (วิเคราะห์ดู) ๑. เพราะรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ สงเคราะห์ในรูปขันธ์ (?) ๒. หมายความว่าการพิจารณาความปฏิกูลแห่งอาหารโดยอาการต่าง ๆ นั้น ก็เท่ากับได้ พิจารณาอาการ ๓๒ ไปด้วย เช่นว่าพิจาร…

เนื้อหาในบทนี้เริ่มต้นด้วยการอธิบายเกี่ยวกับเบญจกามคุณและวิธีการเจริญกายคตาสติ โดยใช้ข้อมูลเกี่ยวกับอาหารและความปฏิกูลเพื่อความก้าวหน้าในธรรมะ อธิบายความหมายของววัฏฐาน และการพิจารณาอาการต่อไปของอาหาร

…ม่ง่าย ในพระสูตรนั้น ก่อนอื่น บท อชฺฌตฺติ ปจฺจตฺติ ทั้งสองบทนี่เป็นคำทับศัพท์นิยกะ สิ่งที่เกิด ในตน หมายความว่าเนื่องอยู่ในสันดานของตน ชื่อว่านิยกะ นิยกะ นี้นั้น (แหละ) ท่านกล่าวเสียว่า อชฺฌตฺติ เพราะสิ่งนั้น…

ในเนื้อหานี้ประกอบด้วยการอธิบายเกี่ยวกับคำในมหาหัตถิปทุปมสูตรและบทวิภังคสูตร โดยมุ่งเน้นที่ความหมายของคำและการใช้คำในบริบทต่างๆ เช่น อชฺฌตฺติ และ ปจฺจตฺติ ซึ่งเกี่ยวข้องกับสิ่งที่เกิดขึ้นในตน นอกจากนี

…่งความเป็นเครื่องทำให้ร้อน สิ่งใดไปในแต่เตโชทั้งหลายโดยนัยที่กล่าวแล้วนั่นแล เหตุนั้น จึงชื่อว่า ๑. หมายความว่า สิ่งที่นับเป็นปฐวีธาตุ เท่าที่จำแนกไว้เป็น ๑๕ อาการ มีผมเป็นต้น มีอาหารเก่าเป็นปริโยสานนั้น เป็น…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการตีความธาตุตามหลักวิสุทธิมรรค โดยเจาะลึกถึงการจำแนกธาตุอย่างละเอียด เช่น ปฐวีธาตุ และอาโป รวมถึงการอธิบายลักษณะและอำนาจต่าง ๆ ของธาตุ ซึ่งเน้นการเข้าใจในภาวะการทำงานของธาตุทั้งสาม

…็นต้นก็ดี สิ่งที่ลิ้มเข้าไปมีมะม่วงสุกและน้ำผึ้งน้ำอ้อยเป็นต้นก็ดีนั่น ย่อมถึงซึ่ง ความย่อยไปด้วยดี หมายความว่าถึงซึ่งความแยกออกไปโดยเป็น (สิ่ง มหาฎีกาว่า เนยใสที่เขาตั้งไฟให้ร้อนแล้วยกลงแช่น้ำเย็น ทำไปเช่นนั…

เนื้อหานี้อธิบายถึงแนวคิดของเตโชคตในวิสุทธิมรรค โดยกำหนดลักษณะอาการต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับร่างกาย เช่น การเป็นไข้ การเสื่อมสภาพของร่างกาย และการรับประทานอาหาร อธิบายถึงความเป็นของร้อนและความสัมพันธ์ของมั

…าะ ปฐวีธาตุกำเริบ ก็ย่อมแข็งกระด้าง ดังที่แข็ง กระด้าง) ในเพราะงูกัฏฐมุขฉะนั้น ๑. คำว่า เอก - หนึ่ง หมายความว่าทั้งหมดนั่น เป็นอาณาเขตหนึ่ง ของไฟ - น้ำ - ลม ประลัยกัลป์. ๒. วา ศัพท์ ที่ กฏฐมุเขน นั้น มหาฎีกาแ…

บทความนี้กล่าวถึงความมีวิการใหญ่ตามหลักของวิสุทธิมรรค โดยนำเสนอปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อโลกถูกทำลายด้วยธาตุต่างๆ เช่น ไฟ น้ำ และลม ที่จะส่งผลกระทบต่อร่างกายและธาตุต่างๆ นอกจากนี้ยังมีคำอธิบายเกี่ยวกั

…ิโต โดยเลื่อนทั้งองค์ทั้งอารมณ์ องฺคววฏฺฐาปนโต โดยกำหนดดูองค์ โดยกำหนดดูอารมณ์ อารมฺมณววฏฺฐาปนโต ๑. หมายความว่าจะเข้าสมาบัติในกสิณข้อไหน ก็ให้ทำสมาบัติให้เกิดครบ ๘ (คือตั้งแต่ ปฐมฌาน จนถึงเนวสัญญานาสัญญายตนะ)…

บทนี้มีการอธิบายถึงการฝึกฝนจิตโดยอาการ ๑๔ ซึ่งรวมถึงวิธีการต่างๆ ในการฝึกจิตตามลำดับของกสิณและฌานที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งข้อแนะนำเกี่ยวกับการวางแนวทางเพื่อการเข้าถึงสมาบัติ ทั้งนี้ยังมีการอธิบายเพิ่มเต

…เหล่านั้น คำว่า เอโกปิ หุตฺวา คือโดยปกติก่อนแต่ทำฤทธิ์ (เธอ) ก็เป็นคนเดียวนั่นแหละ คำว่า พหุธา โหติ หมายความว่า (เธอ) เป็นผู้ใคร่จะจงกรม หรือใครจะทำการ สาธยาย หรือใครจะถามปัญหาก็ดี ในที่ใกล้ภิกษุมากรูป ก็ (นิ…

บทความนี้พูดถึงการพัฒนาความสามารถทางจิตใจโดยการเข้าถึงอิทธิวิธ ซึ่งเป็นการสร้างสรรค์ภาพลักษณ์ทางจิตที่สามารถทำให้ภิกษุมีรูปแบบที่หลากหลายได้ อธิบายถึงวิธีการและหลักการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติ

…ิโรภาว์ ความว่า (ทำให้) เป็นสิ่งที่อะไร ๆ กั้นไว้ เป็นสิ่งกำบัง เป็นสิ่งถูกปิดถูกครอบไว้" ดังนี้ ๑. หมายความว่า เมื่อแปลบาลี ๒ บทนี้ให้เติมกิริยา กโรติ ๒. บุ, ป. ๓๑/๕๕๒.

ในบทนี้กล่าวถึงอานุภาพของพระเถระที่สามารถคืนสู่ความเป็นหนึ่งได้ โดยกล่าวถึงวิธีการเข้าฌานและการอธิษฐาน รวมถึงการทำอาวิภาวะและติโรภาวะ ซึ่งมีความหมายตรงกันข้ามกัน แต่ทั้งสองสิ่งนี้สามารถทำให้เกิดความเป

…ระทานอาหารเช้าแล้วจงออก (เดินทาง)เถิด" พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบอก (ลา) แก่ท้าวสักกะเทวราชว่า "ดูกร ๑. หมายความว่า โผล่ขึ้นมาทั้งท่าถวายบังคม และโผล่ขึ้นตรงที่ ตรงที่ใกล้พระบาท ได้ระยะ ถวายบังคมพอเหมาะทีเดียว หา…

เนื้อหาเล่าเกี่ยวกับพระผู้มีพระภาคเจ้าและพระมหาโมคคัลลานเถระที่บังคมพระบาทของพระองค์ โดยมีการสื่อสารถึงเมืองสังกัสสะและคำบอกจากพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงการมาที่เมืองในวันเพ็ญมหาปวารณาและวันอุโบสถ นอกจากนี