อธิบาย : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 50 / 173

…ริสุทธิศีล เพราะมี 4 อย่าง และเพราะบริสุทธิ์ ได้ด้วยสามารถการแสดง การสำรวม การแสวงหาและการพิจารณาฯ [อธิบายจิตตวิสุทธิและทิฏฐิวิสุทธิ] สมาธิ ชื่อว่าจิตตวิสุทธิ์ เพราะชำระจิตให้หมดจด โดยอำนาจ ให้ถึงความปราศจา…

ในบทนี้มีการอภิปรายถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะการพิจารณาคุณสมบัติของจิตตวิสุทธิและทิฏฐิวิสุทธิ ซึ่งจัดประเภทเป็นจตุปาริสุทธิศีลที่มีประโยชน์ในการแสดง การสำรวม และการพิจารณ

…ื่อว่า วิสุทธิ เพราชำระมลทินคือทิฏฐิ ที่เห็นว่า นามรูปทั้ง ๒ นี้ ไม่มีเหตุ และมีเหตุไม่เหมือนกัน ฯ [อธิบายมัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ] รถ ต่อจากนั้น คือต่อจากการกำหนดปัจจัย การที่พระโยคีผู้ปรา วิปัสสนา ปรารภนั…

เนื้อหานี้พูดถึงกระบวนการเกิดของนามรูปในพระพุทธศาสนา โดยเจาะลึกถึงเหตุการณ์ที่เกิดจากอวิชชา ตัณหา อุปทาน และกรรม ทั้งยังแสดงถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดของนามและรูป รวมถึงการวิเคราะห์กระบวนการต่างๆ เพื

…ทธิ เพราะรู้ คือเพราะเห็น ทางและมิใช่ทาง และเพราะชำระความสำคัญผิดในที่มิใช่ทางว่าเป็น ทางให้หมดจดฯ [อธิบายปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ บทว่า ยาวานโลมา คือ จนถึงสัจจานุโลมญาณ ฯ สองบทว่า

เอกสารนี้อภิปรายเกี่ยวกับความสำคัญของวิริยสัมโพชฌงค์ในการบรรลุมรรคผลผ่านการวิปัสสนาที่สัมพันธ์กับไตรลักษณ์ โดยเน้นให้เห็นถึงการกำหนดและวินิจฉัยลักษณะที่ถูกต้องเพื่อหลีกเลี่ยงการเข้าใจผิดในทางธรรมและเส

…้ไตรลักษณ์ โดย อรรถว่า เห็นโดยประจักษ์ และเพราะบริสุทธิ์จากธรรมที่เป็น เป็นขาศก ฯ จบนัยวิสุทธิ ๖ ฯ [อธิบายญาณทัสสนวิสุทธิ ความแก่รอบแห่งวิปัสสนาก็คือสังขารุเปกขาญาณ มาถึง ได้แก่ อาศัยสังขารุเปกขาญาณนั้นๆ คำ…

เนื้อหานี้อธิบายความสำคัญของญาณทัสสนะที่เกี่ยวข้องกับการรู้ไตรลักษณ์และการเห็นโดยประจักษ์ รวมทั้งการเข้าใจในลักษณะต่…

…มณ์ ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทาง หมายเอาตรัสไว้ว่า เมื่อจิตหลุดพ้นแล้ว ความรู้ว่า หลุดพ้นแล้ว ย่อมมี ฯ [อธิบายปัจจเวกขณญาณ] บัดนี้ เพื่อจะแสดงภูมิแห่งปัจจเวกขณญาณ ท่านอาจารย์จึงกล่าว คำเป็นต้นว่า มคฺคิ ผลญฺจ ฯ …

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาปัจจเวกขณญาณซึ่งเป็นองค์ความรู้ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพูดถึงความสำคัญของมรรคและผลที่นำไปสู่การหลุดพ้น รวมถึงการวิเคราะห์ว่าผลจิตมีการเกิดขึ้นตามสภาวะธรรมชาติ พร้อมทั้งให้คว

…านี้ยังเหลืออยู่ แก่เราฯ บทว่า ปจจเวกฺขติ วา น วา คือ พระเสขะบางท่าน ก็พิจารณา บางท่านก็ไม่พิจารณาฯ อธิบายว่า ในการพิจารณากิเลส ที่ละได้แล้วและที่ยังเหลือนั้น เป็นเรื่องตามแต่ท่านประสงค์ ฯ จริงอย่างนั้น เจ้…

การพิจารณานิพพานนั้นต้องพิจารณากิเลสที่ละได้แล้วและที่ยังเหลือ พระเสขะบางท่านพิจารณา แต่พระอรหันต์ไม่มีการพิจารณากิเลสที่ยังเหลือ โดยปัจจเวกขณญาณมี ๑๕ สำหรับพระเสขะและ ๔ สำหรับพระอรหันต์ กล่าวถึงความบ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 435 [อธิบายอนุปัสสนา ๓] -и บทว่า ตตฺถ คือ (อนัตตานุปัสสนาที่กล่าวไว้) ในอุเทศนั้น ฯ อนุปัสสนาที่เป็นไปว่า มิใช่…

…และความทุกข์ ซึ่งรวมถึงการปล่อยวางในสังขารที่เป็นไปไม่ได้ และการเห็นจริงต่อความไม่เที่ยงและทุกข์ โดยอธิบายการเข้าถึงวิโมกข์ที่เกิดจากการมีความเห็นที่ถูกต้องต่อธรรมชาติของสังขาร. สาระสำคัญของอนุปัสสนา ๓ นี้น…

… สพฺพตฺถาปิ คือ ในวิถีแห่งมรรคและในวิถี แห่งผลสมาบัติ ฯ บทว่า สพฺเพสมฺปิ คือ ทั้งแก่มรรคทั้งแก่ผลฯ [อธิบายบุคคลและสมาบัติ พระโสดาบันที่ชื่อว่าสัตตักขัตตุปรมะ เพราะท่านมีการถือปฏิสนธิ

เนื้อหานี้กล่าวถึงวิปัสสนาที่เป็นวุฏฐานคามินี ซึ่งเป็นเครื่องมือในการเข้าถึงมรรคและผล โดยมีการอธิบายถึงอำนาจธรรมที่เกี่ยวข้อง รวมถึงความหมายของมรรคที่ไม่ประกอบด้วยความเป็นทวาร และความสัมพันธ์ระหว่างวิ…

…าลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 437 ในสุคติภพเป็นกามาวจร ๒ ครั้ง คือ ๓ วาระ เป็นอย่างยิ่ง ๆ อธิบายว่า ก็ท่านหาไปสู่กามภพ ตั้งแต่ภพที่ 4 เป็นต้นไปไม่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงหมายเอาพระโสดาบันบุคคลไรเล่า…

ในเนื้อหานี้พูดถึงพระอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายเกี่ยวกับบุคคลที่เข้าถึงสุคติภพและพระอริยบุคคล เช่น พระโสดาบันและพระขีณาสพ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ…

…อลือนามที่สุด จนสิ้นสุดยุคคือพระศาสนา เพื่อประโยชน์ที่เป็น มงคล กล่าวคือความเกิดขึ้นแห่งบุญสมบัติ ฯ อธิบายว่า พวกภิกษุผู้อยู่ ในมูลโสมวิหารนั้น จงเป็นผู้เช่นนี้เถิด ฯ ฎีกาแห่งอภิธัมมัตถสังคหะ ชื่อว่าอภิธัมม…

บทความนี้พูดถึงผู้ที่มีชื่อว่านัมพะในพระอภิธัมมัตถสังคหะ โดยเน้นความสำคัญของศีลและคุณธรรมในการดำเนินชีวิต รวมถึงการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ผู้อื่น ผ่านการศึกษาพระธรรมและวิถีชีวิตที่ดีในตระกูลที่มีเกียรติ

…ั้งหลายอย่าได้กลัวแต่บุญเลย สุขสุเสต์ ภิกขเว อธิวจน์ ยทิท์ ปุญ ญานิติ คำว่า บุญ ๆ นี้เป็นชื่อของสุข อธิบายว่า กรรมที่สัตว์กระทำด้วยไตรทวาร จะได้โวหารว่า บุญก็ดี กุศลก็ดี ต้องมี อโลภะ อโทสะ อโมหะ เป็นสมุฏฐาน…

เนื้อหาไฟฟ้ามหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสส่งเสริมการบำเพ็ญบุญและกุศล โดยชี้ให้เห็นถึงผลของบุญที่นำมาสู่ความสุขและสันติสุข ทั้งในมนุษย์และเทวดา พร้อมยกตัวอย่าง 3 ประการ ของผลที่ต้องประสงค์ และการอุทิศ

…ายวิ สัจนาด้วยการุญญภาพ และรัฏฐาภิบาลโนบาย พอเป็นนิทัสสนนัย สมานัตตตานั้นแปลว่า ความเป็นผู้มีตนเสมอ อธิบายว่า ความประพฤติสม่ำเสมอใน ธรรมทั้งหลายที่ให้เป็นไปในบุคคลนั้น ๆ ตามสมควรชื่อว่า สมานัตตา มีความต่างแ…

…รรมที่กล่าวถึงสมานัตตาและการประพฤติตนตามธรรมชาติในความสัมพันธ์ของญาติและการบริหารจัดการทรัพย์สิน โดยอธิบายความสำคัญของการถือประโยชน์ส่วนรวมและโยงความสำคัญเรื่องญาติธรรมที่สร้างศุภผลให้กับผู้ประพฤติตนตามธรรม…

…ุในธรรมวินัยนี้ ย่อม รู้จักกาลว่า นี้กาลแห่งอุทเทส คือเรียนหรือบอกบาลี กาลแห่งปริปุจฉา คือถามหรือให้อธิบาย ความแห่งอุทเทสนั้น นี้กาลแห่งอันบำเพ็ญเพียร นี้กาลแห่งอันหลีกเร้นพักผ่อน ภิกษุเป็นผู้รู้จัก กาลฉะนี…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับความสำคัญของการใช้เวลาอย่างมีคุณค่า โดยอิงหลักการจากพระธรรมที่สอนให้ผู้อยู่ในธรรมวินัยรู้จักแยกแยะช่วงเวลาที่ควรทำกิจต่าง ๆ รวมทั้งการเข้าใจฤดูกาลต่าง ๆ เพื่อให้สามารถใช้

(สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ในศกที่ ๑๒๘ วัดบวรนิเวศวิหาร วันที่ ๒ ตุลาคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๗ ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิ สดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการจงมีแด่ สมเด็จ บรมบพิตรพระร

…รมบพิตรพระราชสมภาร พร้อมทั้งได้รับพระราชทานไทยธรรมที่เคยบริจาคในการฉลองพระชนมพรรษาอย่างเป็นประโยชน์ อธิบายความสำคัญของกรรมยตาฉันทะที่เป็นตัวชี้นำให้เกิดความสำเร็จในการดำเนินชีวิต ผ่านพระคุณของพระสัมมาสัมพุท…

๑๑๐ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณสมเด็จพระสังฆราช(กิตฺติโสภณมหาเถระ) จึงมุ่งความสงบเป็นที่ตั้ง ฯ สมเด็จพระบรมศาสดาทรงบัญญัติสิกขาบท ก็เพื่อระงับอาสวะโทษ อันเกิดขึ้นแล้ว และเพื่อระวังอาสวะโทษอันจะพึงเกิดขึ้นอ

เนื้อหาสำรวจความสงบในพุทธศาสนา อธิบายถึงสิกขาบทต่างๆ ที่มุ่งรักษาความสงบ และการบำเพ็ญจิตเพื่อเข้าถึงสันติสุขที่แท้จริง นอกจากนี้ยังพูดถึง…

…หญ่ ๆ ย่อมจะเกิดขึ้นมากมาย ดุจคนอยู่ในที่มือ ณ ราตรี ย่อมแลเห็นรูปทั้งหลาย เขื่องไปกว่าจริงฉะนั้น ฯ อธิบายว่า เมื่อเหตุอันใดอันหนึ่ง เกิดปรากฏขึ้นเฉพาะหน้าไม่มีปัญญา พอจะทาน เขาย่อมอนุมานเห็นเป็นข้อติดขัดให…

บทความนี้เสนอหลักการสำคัญในการปกครองของพระมหากษัตริย์ตามแนวพระอริยวงศาคตญาณ โดยเน้นถึงสมบัติ 5 ประการที่พระมหากษัตริย์ควรมี ได้แก่ อาโรคยสมบัติ ความปรีชารวมถึงการมีบริวารที่ซื่อสัตย์และมีความสามารถเพื

…ตั้ง ว่า กิญฺจ ภิกขเว ภิกขุโน สุขสม เป็นต้น แปลความว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในเรื่องของสุขของภิกษุ มีอธิบายอย่างไร

เนื้อหาวิเคราะห์และแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของสุขวัฑฒนธรรมและมงคลวิเสสตามแนวทางของพระพุทธศาสนา อธิบายถึงแนวทางการดำเนินชีวิตที่มีพระธรรมเป็นเกาะ เป็นที่พึ่งพิง ซึ่งนำมาซึ่งสุขและความเจริญในหลายด้าน ทั้…

…ุกข์ และดับโสมนัสโทมนัสก่อน ๆ ได้ มีอุเบกขาเป็นเหตุให้สติบริสุทธิ์อยู่ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้แลเป็นอธิบายในเรื่องสุขของภิกษุ อธิบายโดยทั่วไป ความสุขที่ทุก ๆ คนได้ นอกจากอาศัยสุขสมบัติประการอื่นแล้วยังต้อง …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับการบรรลุฌานและความสุขในพระพุทธศาสนา โดยเน้นการปฏิบัติสมาธิซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการสร้างสุขทาง…

…ญด้วยสุขบ้าง จักเจริญด้วย โภคะบ้าง จักเจริญด้วยพละบ้าง” “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในเรื่องอายุของภิกษุ มีอธิบายอย่างไร ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุ ในธรรมวินัยนี้ เจริญอิทธิบาทประกอบด้วยฉันทสมาธิ สมาธิที่มีฉันทะเป็…

เนื้อหากล่าวถึงการเจริญอิทธิบาท ๔ ประการ ซึ่งรวมถึง ฉันทะ (ความพอใจ), วิริยะ (ความเพียร), จิตตะ (ความตั้งใจ) และ วิมังสา (การพิจารณา) ที่ช่วยนำไปสู่ความสำเร็จในชีวิตตามธรรมวินัย นอกจากนี้ยังได้มีการกล

…อบรมให้เป็นธรรมปฏิบัติขึ้นท่านได้ รวบรวมอุเบกขาไว้มีลักษณะต่าง ๆ เป็นต้นว่า อุเบกขาประกอบด้วยองค์ 5 อธิบายตามพระสูตรว่า รับอารมณ์ทางอายตนะทั้ง 5 แล้ว เกิดชอบใจ หรือไม่ชอบใจทั้งสองอย่าง ก็รู้ว่าความชอบใจไม่ช…

…กขาเพื่อความสงบสุขในจิตใจ เมตตาบารมีแบ่งออกเป็น 3 ชั้น มีอำนาจในการช่วยให้ฝ่ายธรรมชนะฝ่ายอธรรม พร้อมอธิบายความหมายของอุเบกขาและลักษณะต่าง ๆ ที่ช่วยให้เห็นความจริง