อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 426/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 426 พิจารณา โดยความที่ปัจจัยเหล่านั้นมีประโยชน์เช่นนี้ ๆ ชื่อว่าปัจจยสันนิส "สิตศีลฯ ชื่อว่าจตุปาริสุทธิศีล เพราะมี 4 อย่าง และเพราะบริสุทธิ์ ได้ด้วยสามารถการแสดง การสำรวม การแสวงหาและการพิจารณาฯ [อธิบายจิตตวิสุทธิและทิฏฐิวิสุทธิ] สมาธิ ชื่อว่าจิตตวิสุทธิ์ เพราะชำระจิตให้หมดจด โดยอำนาจ ให้ถึงความปราศจากนิวรณ์ หรือเพราะกระทำคำอธิบายว่า เพราะสมาธิ มาธิจิตนั้นบริสุทธิ์แล้วด้วยฯ ทรงแสดงด้วยจิตเป็นข้อใหญ่ และเพราะสมาธิ การกำหนดลักษณะเป็นต้นที่ท่านกล่าวไว้อย่างนี้ว่า ธรรมทั้งหลาย มี สภาพที่เสมอเหมือนกันเป็นลักษณะ มีกิจและสมบัติเป็นรส มีอาการ คือกิริยาที่ปรากฏและผลเป็นปัจจุปัฏฐาน โดยพิสดารด้วยนัยเป็นต้นว่า ผัสสะมีการถูกต้องเป็นลักษณะ ดินมีความเข้มแข็งเป็นลักษณะ และ โดยย่อด้วยนัยเป็นต้นว่า นามมีความน้อมไปเป็นลักษณะ รูปมีความ แปรผันเป็นลักษณะ คือกำหนดหมายเอาด้วยอำนาจลักษณะ มีลักษณะ เฉพาะของตน ได้แก่การกำหนดทุกขสัจ ชื่อว่าทิฏฐิวิสุทธิ์ เพราะกระทำ วิเคราะห์ว่า ชื่อว่าทิฏฐิ เพราะเห็นว่า "ขึ้นชื่อว่าอัตตาอื่นจากนาม รูปไปไม่มี" และชื่อว่าวิสุทธิ์ เพราะชำระมลทิน คืออัตตทิฏฐิ ฯ [อธิบายกังขาวิตรณวิสุทธิ บทว่า ปจฺจยปริคฺคโห ความว่า กำหนดปัจจัยมีกรรมเป็นต้น ที่สำเร็จโดยความประจักษ์เป็นต้น แห่งความเป็นไปของนามรูปในกาล ทั้ง ๓ ด้วยอำนาจปัจจัยที่ทั่วไป และไม่ทั่วไปอย่างนี้คือ นามและรูป