อนึ่ง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 23 / 47

…ไปโดยไม่มีที่สุดฯ วิญญาณานันตะนั่นแล ชื่อว่า วิญญาณัญจะ เพราะกระทำการรัสสะ อา อักษร และลบ น อักษร ฯ อนึ่ง วิญญาณอันบุคคลพึงถึง คือพึงบรรลุด้วยอรูปวิญญาณ ที่ ๒ เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่า วิญญาณัญจะ ๆ วิญญาณัญ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฏีกา ศึกษาอากาศที่ไม่มีที่สุดและความหมายของวิญญาณในระดับต่างๆ โดยเฉพาะวิญญาณอนันตะและอรูปวิญญาณที่ ๒ ซึ่งมีความเกี่ยวพันกับการปฏิบัติธรรมและการบ

…อบกับ ปฏิปทา ๔ อีก แจกออกไปเป็น ๑๐ อย่าง ตามชื่อว่าฌาน อย่างนี้ คือ อย่างหนึ่งแจกออกเป็นอย่างละ ๔ ๆ อนึ่ง ทรงแจกออกไปโดย อาการอย่างละ ๑๐ ๆ แม้โดยมรรค สติปัฏฐาน สัมมัปปธาน อิทธิบาท อินทรีย์ พละ โพชฌงค์ สัจจ…

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

…วามที่อินทรีย์มีความสามารถต่างกัน โดยความต่างแห่งอินทรีย์ที่ไม่ปรากฏ ปรากฏ ปรากฏว่า และปรากฏ ที่สุด อนึ่ง โลกุตตรวิบากจิตก็มี 4 อย่าง โดยสมควรแก่กุศลจิตนั้น เพราะเป็นผลแห่งกุศลจิตนั่นเอง ฯ แต่ท่านไม่กล่าวว…

บทนี้อธิบายถึงโลกุตตรจิตซึ่งเป็นจิตที่มีความประเสริฐที่สุด โดยได้เสนอมุมมองเกี่ยวกับการตัดกิเลสและการบรรลุถึงสัมมาสมาธิผ่านมรรค ๔ อธิบายถึงความแตกต่างของจิตและผลของการกระทำที่เกิดจากกุศลจิต อธิบายการเ

…) บัณฑิตถือเอาในความต่างแห่งฌาน มีปฐมฌานเป็นต้น เหมือน รูปาวจรจิต ถึงอรูปฌานท่านก็ถือเอาในฌานที่ ๕, อนึ่ง เพราะ อนุตตรจิต (โลกุตตรจิต) บัณฑิตแบ่งออกเป็นอย่างละ ๕ ๆ โดย ความต่างแห่งการประกอบกับองค์ฌาน กล่าว…

ข้อความนี้กล่าวถึงการตีความฌานทั้งรูปและอรูปในเชิงอภิธัมม โดยเน้นถึงความหมายของอนุตตรจิตและการแบ่งแยกในความต่างของฌานต่างๆ โดยเฉพาะฌานที่ ๕ ซึ่งมีการกล่าวถึงว่าบัณฑิตได้แบ่งและถือเอาอย่างไรในทางปฏิบัต

…่าง คือ ในอกุศลจิตทั้งหมด ท่านกระทำไว้ ๔ เจตสิก ในโลภมูลกระทำไว้ ๓ เจตสิก ในโทสมูลกระทำไว้ ๔ เจตสิก อนึ่ง ใน สสังขาริกจิตกระทำไว้ ๒ เจตสิก วิจิกิจฉา ย่อมเป็นไปในวิจิกิจฉาจิตเท่านั้น ฯ ก็บรรดาโสภณเจตสิก โสภ…

ในหน้าที่ 73 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายเกี่ยวกับอกุศลเจตสิก 14 ประกอบลงในอกุศลจิต 12 ผ่านอาการ 5 อย่าง รวมทั้งการกระทำของเจตสิกในโลภมูลและโทสมูล อีกทั้งยังชี้ให้เห็นถึงโสภณเจตสิกที่ประกอบกับโสภณจิต

…จิตก่อน ๆ ส่วนอัปปมัญญาและวิรัติทั้ง ๕ อย่าง บัณฑิตควรแยกประกอบไว้เป็นอย่างๆ ในกามาวจรโสภณ จิตนี้ ฯ อนึ่ง (ธรรม ๑๗ เหล่านั้น) เว้นปีติ ย่อมมีได้ในจิตที่ไม่ ประกอบด้วยญาณคู่ที่ ๒ ฯ (ธรรมเหล่านั้น) เว้นปีติ …

ในบทนี้กล่าวถึงการสงเคราะห์ของมหัคคจิตที่ประกอบด้วยอาการต่าง ๆ ทั้งหมด 5 และ 12 อย่าง โดยอิงจากหลักการอภิธัมมาที่ชัดเจน รวมถึงกลไกของจิตที่ประกอบด้วยญาณต่าง ๆ ซึ่งส่งผลต่อการเข้าใจสภาพจิตและกรรมฐานในก

…มาวจร ฯ ในจิตเหล่า นั้น วิรัติไม่มีในพวกกิริยาจิตและในมหัคคตจิต อัปปมัญญามีในอนุตตรจิต (โลกุตตรจิต) อนึ่ง วิรัติ อัปปมัญญาทั้งสอง มีในกามาวจร จิต และวิบากจิต ฯ ฌานธรรม มีต่างออกไป ในอนุตตรจิต (โลกุตตรจิต),…

บทนี้กล่าวถึงธรรมในจิตประเภทต่าง ๆ รวมถึงกามาวจรโสภณจิต, กิริยาจิต และวิบากจิต โดยลงลึกในธรรม 13 ประการ และอธิบายความเชื่อมโยงกับโลภะและมานะ รวมถึงการแยกประเภทต่าง ๆ ของจิต ทั้งอโकุศลจิตและกุศลจิต เพื

…ี่ 79 ก็ในบรรดาอเหตุกจิต ธรรม ๑๒ ที่เป็นอัญญสมานาเจตสิก เว้น ฉันทะ ถึงการสงเคราะห์เข้าในสนจิตก่อน ฯ อนึ่ง (ธรรม ๑๑ เหล่า นั้น) เว้นฉันทะและปีติ ถึงความสงเคราะห์เข้าในโวฏฐวนจิต (ธรรม เหล่านั้น) เว้นฉันทะและ…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์และศึกษาเกี่ยวกับอเหตุกจิต ๑๘ และเจตสิกที่เกี่ยวข้อง โดยใช้ธรรม ๑๒, ๑๑, ๑๐ และ ๒ เป็นฐานในการเข้าใจธรรมอย่างลึกซึ้งและช่วยให้ผู้ศึกษาสามารถทราบถึงความแตกต่างในการทำงานของเ

…่านกล่าวถึง สัมประโยค จึงตกลงว่า มิทธะนั้นมิใช่รูป เพราะพระผู้มีพระภาคตรัสสัมประโยคแห่ง อรูปขันธ์ ฯ อนึ่ง มิทธะเป็นรูป ย่อมไม่มี เพราะตรัสถึงความเกิดในอรูป แต่ความ หลับของพระขีณาสพทั้งหลายจะพึงมี ก็ เพราะค…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา โดยเน้นการศึกษาเกี่ยวกับนิวรณ์และความแตกต่างของรูปและอรูปขันธ์ รวมถึงธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับสัทธา สติ หิริ และโอตตัปปะ ซึ่งมีบทบา

…ค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 99 ในพวกจิตที่เป็นทิฏฐิวิปยุตเท่านั้น ฯ อนึ่ง อิสสา มัจฉริยะ และกุกกุจจะ ย่อมได้เฉพาะในพวกปฏิฆจิตเท่านั้น เพราะเป็นไปด้วยอำนาจการ กระทบในอารมณ์นั…

ในเนื้อหานี้ได้พูดถึงพวกจิตที่มีทิฏฐิวิปยุตและอิสสาที่สามารถเกิดขึ้นได้เฉพาะในปฏิฆจิต พร้อมอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเจตสิกและจิตที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะการกระทำในพวกอสังขาริกจิต และการเกิดเจตสิกในโลภ

…จริญกรุณาและมุทิตา ดุจคนผู้สวด คัมภีร์ที่ชำนาญแล้ว บางครั้ง แม้จะส่งจิตที่ไปในอารมณ์อื่นก็ยังสวดได้ อนึ่ง ดุจบุคคลผู้พิจารณาสังขารด้วยวิปัสสนาที่ชำนาญแล้ว บางครั้ง พิจารณาได้แม้ด้วยจิตที่ปราศจากญาณ ด้วยกำล…

ในบทนี้กล่าวถึงหลักการของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นการศึกษาเกี่ยวกับจิตและอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดขึ้นของอารมณ์ของตน. กล่าวถึงการวิจารณ์การเกิดและการไม่เกิดของอารมณ์ที่ม

…าณ สัมปฏิจฉันนจิต สันตีรณจิต โวฏฐัพพนจิต กามาวจรชวนจิต และตทาลัมพนจิต ย่อมเกิดในจักขุทวารตามสมควร ฯ อนึ่ง จิต ๔๖ นั่นแหละ ด้วยอำนาจแห่งปัญจทวาราวัชชนจิต และโสตวิญญาณ เป็นต้น ย่อมเกิดแม้ในโสตทวารเป็นต้น ฉะน…

บทความนี้นำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับทวารทั้งห้าตามอภิธัมมัตถสังคหะ ได้แก่ จักขุทวาร, โสตทวาร, มานทวาร, ชิวหาทวาร, กายทวาร, และมโนทวาร โดยอธิบายถึงการเกิดของจิต ๔๖ ภายใต้ปัญจทวารและทวารวินิมุตจิตที่มีงาน

…วนตามลำดับ ฯ ส่วน มโนธาตุ กล่าวคือปัญจทวาราวัชชนะ และสัมปฏิจฉันนะ อาศัยหทัย วัตถุอย่างเดียวเป็นไป ฯ อนึ่ง ธรรมที่เหลือกล่าวคือมโนวิญญาณธาตุ ด้วยอำนาจแห่งสันตีรณจิต มหาวิบากจิต ปฏิฆจิตทั้งคู่ ปฐมมรรคจิต หสน…

เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะเรื่องวัตถุ 5 อย่างในกามโลก รวมถึงการที่มโนวิญญาณธาตุและวิญญาณธาตุอาศัยวัตถุอย่างไร ทั้งนี้ในแต่ละภพแบ่งออกได้ชัดเจนคือ กามภพ

…้ อย่างใดอย่างหนึ่งเกิดขึ้น ภวังคบาต (จิตตกภวังค์) ทำสันตีรณะ สหรคตด้วยอุเบกขานั้นไม่ให้แยกไปจากตนฯ อนึ่ง อาจารย์ทั้งหลาย ย่อมปรารถนาตทาลัมพนะในกามาวจรธรรมทั้งหลาย ที่เป็นอารมณ์ของ กามาวจรสัตว์เหมือนกันในท…

ในหน้าที่ 146 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างตทาลัมพนะและสันตีรณะที่มีการสหรคตด้วยโสมนัส โดยเน้นว่าตทาลัมพนะที่มีโสมนัสจะเกิดขึ้นในกิริยาชวนะที่แตกต่างกัน ในขณะที่การเกิดตทาลัมพนะที

…ละอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 149 [สังคหคาถา] ในกามภพ มีวิถีจิตได้ ๘๐ ในรูปภพ มีวิถีจิต ได้ ๖๔ อนึ่ง ในอรูปภพ มีวิถีจิตได้ ๔๒ ฯ นี้เป็นภูมิวิภาคในวิถีสังคหะนี้ ฯ ความเป็นไปแห่งจิตที่เป็นไปในทวารทั้ง ๖…

เนื้อหาในเอกสารนี้กล่าวถึงการแบ่งประเภทของวิถีจิตที่มีอยู่ในกามภพ รูปภพ และอรูปภพ โดยมีการพูดถึงจำนวนและภูมิวิภาคของจิตที่เกิดขึ้นในแต่ละภพ รวมถึงการดำเนินการของจิตที่มีการเชื่อมโยงตลอดอายุของจิตในทวา

…่นไปแล้ว ตทารมณ์เป็นอเหตุกะ แม้ต่อจากติเหตุกชวนะ ย่อมมีโดยความ คุ้นเคยที่เป็นไปในลำดับแห่งอกุศลชวนะ อนึ่ง แม้ตทารมณ์เป็นไตร เหตุ ต่อจากอกุศลชวนะ ย่อมมีโดยความคุ้นเคยที่เป็นไปแล้วใน ลำดับแห่งกุศลชวนะ ฯ แต่ไ…

เนื้อหาในหลักพระอภิธรรมเกี่ยวกับชวนะทั้งกุศลและอกุศล ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดตทาลัมพนะ โดยชวนะที่ผสมด้วยอุเบกขา การวิเคราะห์สถานะที่ไม่เปลี่ยนแปลงของชวนะต่อการเข้าใจว่าตทารมณ์อาจแปรผันได้ อันส่งผลกระท

…่นกับชนกกรรมนั้นไป แต่จะไม่ติดตามชวนจิตฝ่าย มหัคคตะและโลกุตตระ อันปราศจากความเหมือนกับชนกกรรมนั้น ๆ อนึ่ง ท่านย่อมปรารถนาตทารมณ์สำหรับกามาวจรสัตว์เท่านั้น ไม่ ๆๆ ปรารถนาแก่พวกพรหม เพราะพวกพรหมไม่มีพืชคือปฏ…

ข้อความนี้กล่าวถึงความสำคัญของกามาวจรในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและความสัมพันธ์ระหว่างจิตอันเกิดจากกรรม รวมถึงการที่กามตัณหามีผลต่อการกำเนิดของจิตในรูปแบบต่าง ๆ เช่น รูปาวจรและอรูปาวจร ไม่ว่าจะเป็นก

…ติดตามชวนจิต (ที่เป็นกิริยาฝ่ายกามาวจร) นั้น อันเป็นไปปรารภอาลัมพนะที่ตนไม่คุ้นมีรูปาวจรเป็นต้นไป ฯ อนึ่ง เนื้อ ความนี้เราได้กล่าวไว้แล้วเหมือนกันว่า ตทารมณ์นี้ย่อมเป็นไปเฉพาะ ในธรรมที่ตนคุ้น อันเป็นอารมณ์…

ในเนื้อหาของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา กล่าวถึงจิตอันติดตามกรรมที่เหมือนเด็กอ่อนที่ตามบิดาไปยังสถานที่ที่ตนคุ้นเคย โดยเฉพาะในเรื่องตัณหาที่เกี่ยวข้องกับความรักทางกามารมณ์ เนื้อหาชี้ใ

…ุแม้เหตุ ๒ ฯ เพราะปฏิสนธิ เดิมอ่อนแอ เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงกล่าวว่า ตถา ญาณสมฺปยุตต วิปากานิ จ (อนึ่ง วิบากที่ประกอบด้วยญาณก็ไม่ได้สุคติภูมิเหมือน อย่างนั้น ) ดังนี้ ฯ အ ด ส่วนท่านอาจารย์โชติปาลเถระกล่…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได

…ดุสิตา เทวดาชั้นดุสิต ๑ นิมามานรดี เทวาดชั้นนิมารดี ๑ ปรนิม มิตวสวัดดี เทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัดดี " ฯ อนึ่ง การมสุคติภูมินี้นั้น แม้มีตั้ง ๑๑ อย่าง ก็ถึงความ สงเคราะห์เข้าในคำว่า "กามาวจรภูมิ" นั่นเอง ฯ รูปา…

บทความนี้กล่าวถึงประเภทของภูมิในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งแบ่งออกเป็นหลายชนิด โดยเฉพาะกามสุคติภูมิที่มี 11 ประเภท รวมถึงมนุษย์และเทวดาในชั้นต่างๆ ในที่นี้ยังมีการระบุจำนวนและชั้นของภูมิแห่งฌานแต่ละประเภ