อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - การสงเคราะห์จิต : หน้า 76/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 76 มหัคคจิต ๒๗ มีการสงเคราะห์โดยอาการเพียง ๕ อย่าง ด้วยอำนาจ แห่งฌานหมวด ๕ แม้โดยประการทั้งปวง ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] ธรรมทั้งหลาย คือ ๓๕-๓๔ กับ ธรรม ๓๓ -๓๒ และ ๓๐ ตามลำดับ ตั้งอยู่ในมหัคคตจิต โดยอาการเพียง ๕ อย่าง ด้วยประการอย่างนี้ ฯ ก็ในบรรดากามาวจร โสภณจิต ธรรม ๓๘ คือ อัญญสมานา เจตสิก ๑๓ โสภณเจตสิก ๒๕ ถึงการสงเคราะห์เข้าในจิตที่ประกอบ ด้วยญาณคู่ที่ ๑ ในพวกกุศลจิตก่อน ๆ ส่วนอัปปมัญญาและวิรัติทั้ง ๕ อย่าง บัณฑิตควรแยกประกอบไว้เป็นอย่างๆ ในกามาวจรโสภณ จิตนี้ ฯ อนึ่ง (ธรรม ๑๗ เหล่านั้น) เว้นปีติ ย่อมมีได้ในจิตที่ไม่ ประกอบด้วยญาณคู่ที่ ๒ ฯ (ธรรมเหล่านั้น) เว้นปีติ ย่อมมีได้ในจิต ที่ประกอบด้วยญาณคู่ที่ ๓ ๓ ฯ (ธรรม ๓๖ เหล่านั้น) เว้นญาณและปีติ ย่อมมีได้ในจิตที่ไม่ประกอบด้วยญาณคู่ที่ ๔ ฯ ธรรมเหล่านั้นนั่นแล ท่านประมวลเข้าไว้ฯ แม้ในบรรดากิริยาจิต (ธรรม ๓๕) เว้นวิรัติ ถึงการสงเคราะห์โดยอาการ ๔ อย่างในทุกะทั้ง ๔ เหมือนอย่างนั้น และธรรม ๓๓ เว้นอัปปมัญญาและวิรัติ ย่อมถึงการสงเคราะห์เข้า ในวิบากจิตเช่นเดียวกันฯ ธรรมเหล่านั้นนั่นเองท่านประมวลเข้าไว้ ฯ ในกามาวจรโสภณจิต ๒๔ มีการประมวลด้วยอาการ ๑๒ อย่าง ด้วย อำนาจแห่งทุกะ แม้โดยประการทุกอย่าง ฉะนี้และ ฯ