อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 114 / 119

… ๒ ไหลไปไกลกว่านั้น ตายเสียในปัจฉิมวัยก็มี เหมือนน้ำที่เราเทลงครั้งที่ ๓ ไหลไปไกลแม่กว่านั้น ชูซา. (อรรถ) มค. ๑๘/๑๙๑ 9. อายุ 9.๑ อายุของมนุษย์ทั้งหลาย น้อย คงดูรู้หน้ามีอายุนั้น ควรประมาณผิดอยู่คนที่ถูกใ…

บทความนี้วิเคราะห์อุปมาอุปไมยที่สื่อถึงการตายและการมีชีวิตในพระไตรปิฎก โดยเปรียบเทียบการตายก่อนวัยอันควรกับผลไม้ที่ยังไม่สุก ที่สะท้อนถึงการไม่บรรลุเป้าหมายและการติดยึดของชีวิต ขณะเดียวกัน ยังมีแนวคิด

…มได้ ที่แท้ การพิจารณาก็คือ การพิจารณาหมูแห่งอาการที่เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา และไม่นานันเอง. ขม. (อรรถ) มก. ๑๕/๑๙ ๑๐.๔ คนที่ผ่านมาเก็บคน หรือลูกมือของเขา ที่เขาเลี้ยงดุด้วยอาหาร และค่าจ้าง มำโคแล้ว ชำแล…

ในบทความนี้ได้กล่าวถึงการพิจารณาร่างกายและสิ่งต่างๆ ว่าเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ผ่านการเปรียบเทียบและการสังเกตการณ์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เช่น การแตกของฟองน้ำในแม่น้ำ และการเปรียบเทียบกับสิ่งที่ผ่านเ

…ิมิติ คือ ระลึกไม่ไดว่า สิ่งที่ตนทำแล้ว ในที่ย่อมเหมือนการวางก่อนข้าวไว้ แล้วก็สิม ฉะนั้น. สัง ขณะ (อรรถ) มก. ๒๗/๒๙ ๑๑.๑.๖ ขณะทีคลารวาทพราหมณ์กำลังเลี้ยงอาหารบริวารอยู่ในทุ่งนา พระบรมาศดาเสด็จเข้าไปประทับ…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก โดยเสนอความสำคัญของสติและสัมปชัญญะในการควบคุมกิเลส และการทำความดีในชีวิตประจำวัน เช่น การเปรียบเทียบกับนายประชาของพระราชา ที่ควรเลือกบุคคลที่มีประโย

…งสว่างด้วยอย่างอื่นไม่ ฉันใด พระสมณโคดมก็ฉันนั้น เป็นผู้อันบริสุทธิ์สรรเสริญ ชมเชยโดยคุณของตน ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๘/๕๘ ๑.๒ มหาคงคเติมด้วยหว้าน้ำ บุคคลพึ่งเทสรูเข้ม น้ำเข้าไปในรูเม่นน้อย น้ำที่เหลือมีมาก ฉันใ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการเปรียบเทียบความเคารพในพระพุทธเจ้าผ่านการอุปมาอุปไมยหลายรูปแบบ เช่น การเปรียบเทียบพระองค์กับดอกไม้และแสงสว่าง ที่แสดงถึงคุณงามความดี และความบริสุทธิ์ของพระพุทธเจ้า ความหมายทางธรรมที่

…บุคคลอื่นเหมือนบุคคลโปรยเกลบ แต่ย่อมปิดโทษของตน เหมือนพรานนกปิดอัตราพด้วยเครื่องปิดปาก ฉนั้น. ขุร ( อรรถ) มค. ๔/๔

อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎกแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการเคารพและการมีคุณธรรมในสังคม พระสงฆ์ได้รับการยกย่องให้รักษาเกียรติของตนเองและเพื่อนร่วมบวช การสอนนี้ยังชี้ให้เห็นถึงโทษของการจับผิดและข้อบกพร่องของบ

…สงค์จะแข่งอุฏิพฺตคเฉกะกัน เหมือนบุรุษผู้ได้ชมทิพย์แล้ว ไม่บอุชมทิพย์อันตนรู้เฉพาะแล้ว ฉนั้น สัง.ส. (อรรถ) มฎ. ๒๕/๒๑ ๓.๒ ธรรมดาหมัอาเมื่อม่าน้ำเต็มอย่าไม่เกิดเสียงดัง ฉันใด ภูมิอัขผรบารความเพียรเมื่อได้รับ…

บทความนี้เน้นความสำคัญของการไม่โอ้อวดและการไม่ดูหมิ่นในพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างจากคำสอนของพระอัญอุรพิหลายและพระพุทธวจนะที่มีความหมายลึกซึ้งว่าบุคคลที่มีปัญญาจะไม่แสดงออกถึงความสูงส่งของตนเอง และจะไม

…๓๙ ๑.๓ สิ่งอันใดได้มาเพราะผู้อื่นให้ สิ่งนั้นมีอุปมาเหมือนอย่างยาน หรือทรัพย์ที่ยืมเขามา. ม.ม. (อรรถ) มก. ๒๑/๔๘ ๑.๔ ธรรมคณาจากพราหมณ์กินทอร และสาธารอออกแห่งเป็นอาหารเพื่อยังกำลัง และ ลีลา ด้วยความยิ…

อุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกกล่าวถึงความสำคัญของความสงบและความเพียรที่ต้องมีในตัวภิกษุ พระไตรปิฎกได้สอนว่า การทำความสงบภายในจะแสดงให้เห็นถึงความสุขที่แท้จริง และการพัฒนาในด้านศีล สมาธิ ปัญญา ถือเป็นสิ่งสำค

…ี่ของความยินดี มิมีสลอกออกห่างจากความกำหนดในปัจจัย เปรียบเหมือนดวงจันท์ที่พินิจจากเมฆหมอก. มุ. มู. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๒ 2.3 เธอเป็นผูสนโดด้วยจิวเป็นเครื่องบริหารกาย ด้วยบิดามาตเป็นเครื่องบริหารท้อง เธอจะไปทาง…

บทความนี้สำรวจอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก ซึ่งนำเสนอแนวทางการใช้ชีวิตด้วยความมีสติและความเพียร จากคำสอนที่ว่าด้วยการเป็นกลางไม่ติดยึดในวัตถุ เมื่อเข้าไปในบ้านของผู้อื่น ทั้งยังชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของกา

…กสัตว์ต่างๆ Must be the person who maintains oneself with physical body in the right way. ฉบับ, ส. (อรรถ) มก. ๗๓/๗๖.

บทความนี้สำรวจและสรุปความหมายของอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก โดยเฉพาะในบทที่กล่าวถึงความสำคัญของการมีธรรมะ และการปฏิบัติตนอย่างถูกต้องเพื่อให้มีความสุขในปัจจุบัน เช่น การปฏิบัติเพื่อรักษาตัวเองด้วยกายที่ถู

…่ร่มเงาของต้นไม้ใด ไม่พึงพักก้านถึงของต้นไม้นั้น เพราะบุคคลผู้ประทุษร้ายติเตียนคนเป็นซ้ำซ้อน ข.ซา. (อรรถ) มก. ๕๙/๕๐ ๑.๒ กรรมที่บุคคลทำในคตตญ์มีศีล มีความประพฤติดีประเสริฐ ย่อมไม่ฉิบหายไปเหมือนพิธีที่บุคคล…

เนื้อหาเกี่ยวกับความมักตัญญูและความอัตตัญญู ซึ่งอธิบายผ่านอุปมาอุปไมยที่ใช้งานได้จริงในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะการประพฤติปฏิบัติในเรื่องกรรมและผลของกรรมตามหลักพระพุทธศาสนา ความมักตัญญูคือการเข้าใจถึงผลข

…ยู่ ย่อมไม่อาจจะรองให้ระงับด้วยเวรได้ โดยแท้ เขาเรียกว่า ทำกรรมนี้เองทั้งนั้น ฉันนั้นเทียว. ขุ.ธ. (อรรถ) มก. ๕/๗๕

เนื้อหาเกี่ยวกับการอดทนต่อทุกข์และความเจ็บใจซึ่งมีบทบาทสำคัญในพระพุทธศาสนา บทเรียนจากตัวละครที่อดทนและการเข้มแข็งในธรรม นี้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการมีสติ การเข้าถึงใจคน และการหลีกเลี่ยงการทำร้ายผู้

…ทนอดทนคำอันมาแล้วได้ ถ้อยคำเหล่านั้น ย่อมแทนกิริยาผู้อภิบาลด้วยอิทธิรสนขันธ์ไม่ได้ ฉันนั้น. สัง.ม. (อรรถ) มก. ๖๐/๑๙ ๒. เราเป็นเช่นกับช้างเข้าสงคราม การอดทนต่ออสูรที่แผ่มาอวลสีทิศ เป็นภาระของช้างที่เข้าสง…

เนื้อหานี้สำรวจอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก โดยระบุถึงการอดกลั้นคำล่วงเกิน เปรียบเทียบกับช้างในสงครามและพื้นดินที่อดทนต่อสาธารณะ วิถีชีวิตและการกระทำของผู้ที่มีความอดทนต่อคำพูดต่างๆ เช่นเดียวกับช้างที่ต้อ

…มไขน้ำ ช่างครั่งทั้งหลายย่อมตัดลูกคร ช่างตากทั้งหลายย่อมก้านไม้ ผู้สอนง่ายทั้งหลายย่อมฝึกตน. ขุ.ฐ. (อรรถ) มก. ๑๒/๑๕๐ ๑.๒ ธรรมดาโยมเติมใจเติมน้ำ ฉันใด ก็ถวายปรารภความเพียรที่ควรเติมใจฟังคำสอนของพระอุปัชฌาย…

บทความนี้กล่าวถึงความหมายของความว่าง่ายในพระไตรปิฏก โดยยกตัวอย่างความเพียรของโยมและการรับคำสอนจากพระอุปัชฌาย์ รวมถึงการยินดีรับคำสอนจากภิกษุหรือผู้อื่น เพื่อการฝึกฝนตนเองในทางธรรม การฟังคำสอนเป็นการเต

…ดบุคคลจับไม่ดี ย่อมาบมือยืนเอง ฉันใด คุณเครื่องสมณะที่บูดคล้ำไม่ดี ย่อมคร่าเขาไปนรสก ฉันนั้น ข.ธ. (อรรถ) มก. ๓๘/๑๓๓ ๒.๔ สมณพราหมณ์ทั้งหลายไม่บริสุทธิ์ ณ ภายใน งานแต่ภายนอก เป็นผู้อบรมวิรหร ห้องล้อมไปในโล…

เนื้อหาเกี่ยวกับอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก กล่าวว่าอาหารชั่วคราวส่งผลต่อบุคคล คนบางกลุ่มมีลักษณะเช่น พระอรหันต์ แม้ว่าจะมีรูปลักษณ์ภายนอกแสดงถึงความบริสุทธิ์ แต่ความจริงอาจแตกต่าง การเปรียบเทียบกับต้นไม้

…มชัด ประหนึ่งยกพระฉัตรพันดวง พระอาทิตย์พันดวงขึ้น ประหนึ่งตามประทีปป่านี้พันดวงที่ส่องเรือน ที่ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๘๙ ๑.๒ ธรรมตะขยาย ย่อมร้องบอกความปลอดภัย และความมั่นคงแก่ผู้อื่น ฉันใด ก็ภิญญาผู้ปรารถนาคว…

บทความนี้กล่าวถึงการใช้บริการอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก เพื่อสอนความเพียรและความมั่นคงในทางธรรม โดยเน้นการแสดงธรรมให้ผู้อื่นรู้ถึงนรก สวรรค์ และนิพพาน พร้อมตัวอย่างการอธิษฐานที่เกี่ยวข้องกับการบรรลุ เป็

…อจายเดินสำรวจนา ไม่เสร็จถ้องดินในที่หนึ่ง เอาจอบฟันดินเฉพาะในที่บกพร่อง เพิ่มดินในที่มักเผช ม.มว. (อรรถ) มก. ๑๘/๕๐ ๓.๖ ภิกษุทั้งหลายในที่ประชุม ชั้นจิตมันแล้ว ได้ชิจาของตนให้ตรงแล้ว ภิกษ์ทั้งปวงนั้นเป็น…

เนื้อหาของบทความนี้อธิบายถึงหลักการบำเพ็ญเพียรและการสำรวมในวาจาของพระไตรปิฎก โดยเน้นให้เห็นความสำคัญของการรักษาอินทรีย์และการมีสติในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีการเปรียบเทียบธรรมแห่งการฝึกฝนเพื่อความเจริญแห่ง

…ญิงทุกคน ๑ ทั้ง ๕ นี้ ควรบอไปด้วยความระมัดระวังเป็นนิสัย เพราะว่าสิ่งนี้เป็นอารย์ที่รู้ได้กา ข.ซา. (อรรถ) มก. ๖/๑๐๗ 4.14 หญิงทั้งหลายเปรียบด้วยเครื่องผุกริด กินทุกอย่างเหมือนเปลวไฟ มิมาใกล้แข็ง เหมือนแม่น…

บทความนี้นำเสนอความคิดเห็นในพระไตรปิฎกที่บรรยายถึงธรรมชาติและบทบาทของผู้หญิงในแง่มุมต่างๆ การเปรียบเทียบผู้หญิงกับธรรมชาติ เช่น ดอกไม้และไฟ เปรียบเทียบถึงความลุ่มๆ ดอนๆ ของจิตใจผู้หญิง และการมารยาในลั

…้น การวาดใส่น้ำของท่านสงบแล้ว ท่านจะทำเฉลิมแห้งเหลืออยู่ให้ลงแล้ว พักผ่อนให้สบายเกิด ฉะนั้น. ขเร. (อรรถ) มก. ๕๔/๑๐ ๕.๔ ช่างทำรองเท้าหนังเลี้ยงชีพ เมื่อประคองรองเท้า ส่วนใดควรรักษิณเลือกเอาแต่ส่วน

เนื้อหานี้พูดถึงอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกที่แสดงถึงกำลังของพระอาทิตย์และความสำคัญของหญิงในสังคม โดยเปรียบเทียบกับความที่สามารถดำรงชีวิตได้แม้ในสภาพต่าง ๆ พร้อมทั้งความไม่แน่นอนในความรักและคำพูดที่มีมาจา

…านเหมือนมลิวะชางหรือมีอธิฐานเหมือนปลดปลา โดยทิศ ตั้งอยู่ในทิศทั้งสอง โดยโอกาสตั้งอยู่ปลายนี้ ข.ซ. (อรรถ) มก. ๑๙/๕๕ 22 เธอจงถอนเสียซึ่งความเชื่อของตน เหมือนบุคคลเอามือถอกโจกในสาธารณะ ฉะนั้น เธอจงพอกพูนทาง…

…เปรียบเทียบและความเข้าใจในเรื่องร่างกาย รวมถึงโอกาสที่เกี่ยวข้องในชีวิตและการเข้าถึงพระนิพพาน ซึ่งมีอรรถรสจากการสังเกตและความเชื่อเกี่ยวกับความสะอาดและความอุจจาระของร่างกาย. แนวคิดเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงการ…

…ลายเห็นโทษนั้นน้อย จึงทอดทั้งรวมสด ไม่อาลัย ไฉน เหมือนบุรุษงามบุคคลแล้วลังกังไม่อาลัย ฉะนั้น ข.อช. (อรรถ) มค. 55/573 4.3 เราเห็นภาพทั้งหมดมีภาพ เป็นต้น มิฉะนั้นเฉพาะหน้าโดยความเป็นของน่ากลัว จุดเห็น ช้างด…

บทความนี้กล่าวถึงการใช้คำอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกเพื่ออธิบายแนวคิดเกี่ยวกับกายตาศติ และการออกบวชของบุคคลซึ่งเป็นการแสดงถึงการหลุดพ้นจากกิเลสและการใส่ใจในประโยชน์สุขของจิตใจ โดยอุปมาเชื่อมโยงกับสภาพทางก