อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก : หน้า 219/370

๒๒๒ อุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก ๒.๒ เราจักอดกลั้นคำล่วงเกิน เหมือนช้างอดทนต่อกงกร ที่ตกล่ามในสงคราม ฉนั้น. ชู.ธ. (พุทธ) มก. ๓๓/๒๒๓ ๒.๓ ธรรมดาแผ่นดินย่อมอดกลั้นสิ่งทั้งปวง ที่เขาทั้งลง เลอะด่างบ้าง ไม่ละด่างบ้างไม่ระทำการขัดเคือง เพราะการกระทำนั้น ฉันใด แม้ท่านฉันนั้นเหมือนกัน เป็นผู้อดทนต่อการนับถือ และการดูหมิ่นของคนทั้งปวง ถึงความเป็นบันดิบรมีแล้ว จักบรรลุพระสัมโพธิญาณได้. ข.อฺ. (โพธิ) มก. ๓๐/๕๔ ๒.๔ บุคคลผู้อภิบาลไม่ลานเม้นดับเบินของตนไปอยู่อื่นแล้ว ควรรสร้างนใหญ่ไว้ สำหรับเก็บคำหยามคายหลายหลาย. ข.ชาด. (โพธิ) มก. ๕๕/๕๐๐ ๒.๕ ควรรอดตามด้วยความอดกลั้นของคนพูดช้าเวลาราม ฯลฯ เหมือนคนรสรวมเกราะหนังยืดนุบ รอยอดกลั้นต่อสูทั้งหลายอันมาแล้ว... ลูกครึ่งหลบย่อมแทนบุคคลนั้นไม่ได้ ฉันใด ภิกษุผู้ประกอบด้วยอิทธิรสนขันธ์ ย่อมอดทนอดทนคำอันมาแล้วได้ ถ้อยคำเหล่านั้น ย่อมแทนกิริยาผู้อภิบาลด้วยอิทธิรสนขันธ์ไม่ได้ ฉันนั้น. สัง.ม. (อรรถ) มก. ๖๐/๑๙ ๒. เราเป็นเช่นกับช้างเข้าสงคราม การอดทนต่ออสูรที่แผ่มาอวลสีทิศ เป็นภาระของช้างที่เข้าสงคราม ฉันใด การอดทนต่ออสูรที่มาทำลาย ก็เป็นภาระของพระองค์ ฉันนั้น. ข.ธ. (พุทธ) มก. ๓/๒๖ ๓. ความอดทนต่ออำนาจกิเลส ๓.๓ ถ้าความโกรธเกิดขึ้น จงลักถึงพระโอวาท อันอุปมาด้วยเสือ ถ้าตื่นในสถิตินั้น จะลักถึงพระโอวาทอันอุปมา ด้วยเนื้อบุตร ถ้าจิตของท่านเล่นไปนามา และพลังหลาย จงรีบชมเสียด้วยสติ เหมือนบุคคลหิสัตว์เลี้ยงโก่งที่ชอบกินข้าวกล่า ฉนั้น. ข.เณร. (เณร) มก. ๕๒/๒๗๓ ๔. ประโยชน์ของความอดทน ๔.๑ คิลปะณู กำลังแข็งแรง และความกล้าหาญอยู่ในชายหนุ่มผู้ใด พระราชาผูทรงการยุทธพิงรงชูเลี้ยงชายหนุ่มผู้นั้น ไม่พึงทรงชูเลี้ยงชายหนุ่มผู้มีกล้าหาญ เพราะเหตุแห่งชาติ ฉันใด