อรรถกถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 31 / 42

…นกองเก็บไว้ในท่ามกลางเรือน เพื่อ ประโยชน์แก่การใช้สอย, คุณหญิงเหล่านี้นั้น ชื่อว่า คุณหญิงมหากาล. อรรถกถาสายยกสูตรว่า "คำว่า สหพุทธ อุปชุชยุ่ง คือ พึงนำถึงซึ่งความเป็นเพื่อน. สองบว่า พุทธกฤษณัง เทวน ฉะ …

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเรื่องกุศลกรรมในศาสนาพุทธ โดยกล่าวถึงการจัดเก็บกุศลกรรมในเรือนเพื่อประโยชน์ และอรรถกถาที่อธิบายถึงความเกี่ยวของระหว่างเทวดากับพุทธ ผ่านการตีความคำสอนที่สำคัญในพระไตรปิฎก เช่น ความเป็นเพ…

…ร้ายไม่ผู้อื่น เป็นปัจจัย. บทว่า อุปสมุชฌ ได้แก้ บรรลุ คือ ให้ถึงพร้อมแล้ว." [เทวโลก ๒ ชั้น] [อธ] อรรถกถาเลยยสูตรว่า "พระผู้มีพระภาคทรงแสดง ความสิ้นอาสะแล้ แล้วทรงนำให้จบลงด้วยธรรมอันเป็นยอด คือ พระอรหัต …

เนื้อหาในบทนี้เกี่ยวกับเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง โดยอธิบายถึงความสำคัญและลักษณะของสมาธิและปัญญา ที่พึงรับรู้ได้ด้วยตนเอง เกี่ยวกับการบรรลุในแนวทางธรรมม

…ปิพพิพาดหลาย ผลเป็นพาหิรปิฏกได้ ประพฤดูกันมาแล้ว เพราะเหตุนี้ พระผู้พระภาคไม่ทรงแสดงไว้ในสูตรนี้." อรรถกถา จบ [๗๐] ก็ภาสเลยกสูตรว่า "วิร ศัพท์ มี โกฏฐาสศัพท์เป็น เนื้อความ เหมือน วิร ศัพท์ในประโยคทั้งหลาย…

เนื้อหาอธิบายความบังเกิดของเทวดาในเทวโลก ๒ ชั้น ผ่านกรรมบถ ๑๐ ประการ โดยพระผู้พระภาคทรงแสดงถึงความสำคัญของศีลและการบริหารกสิณในการเจริญฌาน และผลที่เกิดขึ้นกับบุคคลที่มีศีลที่ดี ในการที่จะบังเกิดในชั้น

…มอย่างนี้แฉ." [๒๑] ขณ ที่เนื่องกันเหล่านั้นทั้งหมด ชื่อว่า ญาติ ด้วยอรรถว่า พึงรู้กัน เหตุนี้นน ในอรรถกถาท่านจิงกล่าวว่า "ชนเหล่านี้ เขาอธิบว่า (เป็นญาติ) ของพวกเรา ดังนั้น เหตุนี้น 'ชนเหล่านี้' ชื่อว่า ญ…

เนื้อหาในบทความนี้พูดถึงความหมายของ 'ญาติ' ในบริบทพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างจากอรรถกถาต่างๆ ที่ชี้ให้เห็นถึงความเป็นญาติระหว่างชนกลุ่มต่างๆ รวมทั้งคำอธิบายเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในครอบครั…

…) เพราะวิบากของกรรมมันแล. คู่่อนมหาพิษฎี และวันนี้ เศรษฐีคูณดี ก็ถูกรถไหม่ออยู่ในมหาโรรุรนก." [๘๐๐] อรรถกถาโลกสังฆุตานว่า "ข้อว่า สมนเตยสุส กรณ๎ ชีวา โรรุรน มีความว่า ได้ยินว่า ในกาลนั้น เมื่อทรัพย์ ๑. แปลโ…

ในเนื้อหานี้ พระโพธิสัตว์ได้แสดงธรรมแก่น้องชายเกี่ยวกับการรักษาความปกติในชีวิตและการทำบุญเป็นหลักสำคัญเพื่อมีบารมีในอนาคต น้องชายได้ไปยังวิมานประเทศหลังจากพยายามยุติสิ่งไม่ดี ในขณะเดียวกัน อาคันตุกเศร

…๗ ทำให้มืองค์ครบ-เติมที่ ตลอดวัน ๑๔ คำ วัน ๑๔ คำและวัน ๘ คำ แห่งปักษ์ และตลอดปฏิุทิรกปักษ์" ดังนี้. อรรถกถาเมนูสูตรนั้น ว่า "ศัพท์ว่า โต ในกาถนั้นเป็น นิบายลงในอรรถสว่าทำบำให้เต็ม มาว่า ปญัญสุตปลอด คั้น บัน…

เนื้อหาเกี่ยวกับเมนูสูตรที่พระอรรถถากาจารย์ได้กล่าวถึง พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของการใช้คำว่า 'โต' ในทางพระพุทธศาสนา และความสำคัญขององค์ ๗ ที่ทำให้วิญญูชนได้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การใช้คำแ

…สุดทุกข์ ทรงประกาศไว้แล้ว." บาสือโบสถสูตร จบ. บาสึมิมสูตร ในดูอิรวรรดิแห่งสุดบิพด ก็เหมือนกัน. [๑๒] อรรถกถาอธิบายว่า "บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อดุทมูตรีย คือ อันเป็นความประพฤติไมประเสริฐ. บทว่า เมถุน คือ จากก…

เนื้อหานี้พูดถึงความหมายของ 'เมถุนธรรม' ที่มีความเกี่ยวพันกับการประพฤติของคนในพระพุทธศาสนา โดยอาศัยอรรถกถาที่อธิบายถึงการมีจิตที่ติดอยู่ในความกลัดกลุ่มแห่งราคะ ซึ่งเป็นธรรมที่เกิดจากการอยู่ร่วมกันทั้งสองฝ่…

ประโยค ๕ มั่งคลอดที่เป็นเปล เล่ม ๓ - หน้ารที่ 131 [๑๕] อรรถกถาขุทฺกปุราณะ ว่า "บรรดาคงไม่นานนั้น เจตนาเป็นเหตุว่าล่วงฐานะ โดยประสงค์จะล้างสัพธรรม ซึ่งเป็นไปทางกา…

…ุทธศาสนา ซึ่งว่าเกิดจากการตั้งเจตนาที่ล่วงฐานะและความประสงค์จะล้างสัพธรรมผ่านกายาวุธ พร้อมอ้างอิงถึงอรรถกถาต่างๆ ที่อธิบายเกี่ยวกับมรรคที่ต้องมีเจตนา อพรหมจรรย์จึงเกี่ยวข้องกับการทำความเข้าใจในวิถีที่ถูกต้อ…

…ลิกาขบที ๔ ที่๒ ที่ ๔ และที่ ๕ บันทึกผิงทราบ ตามยี่ที่ข้าพเจ้ากล่าวแล้วในอาคิรีวินัยในหนหลัง. [๑๐๗] อรรถกถาวิการวิภาสลิกบง ว่า "ด้วยวาท กโล ท่านประสงค์อากาแลเป็นที่บ่งของพวกภิญญู. ก็วกนั้น โดยคำหนด อย่างค้ำ…

บทนี้พูดถึงการแบ่งมรรคของบุรุษที่ประกอบด้วยมรรค ๖ และมรรค ๓๐ ที่เกี่ยวกับอาการของอากาศ พระอุปสังสีและการบริโภคตามเวลา ในส่วนนี้ยังกล่าวถึงวัตถุที่เรียกว่าโกสนะและการบริโภคในเวลาต่าง ๆ เพื่อความเข้าใจใ

…ง เล่ม ๓ หน้า ที่ ๑๓๔ ซึ่งการฟ้อนเป็นต้น ที่เขาประกอบแล้วก็ดี ไม่สมควรแก่ภูมิปัญญูนิมิ ทั้งหลายเลย" อรรถกถาจากทุบทว่า ว่า "ก็เมื่อขอคลาศเข้าไปโดยความประสงค์ จะคบแล้วอู่วุ่นแหละ ความละเมิดดังนี้ได้ในสบายนี้ …

เนื้อหาเกี่ยวกับการฟ้อนและฟังเพลงบัก โดยยืนยันว่าการฟ้อนอาจมีผลต่อความคิดและอารมณ์ของบุคคล และไม่ควรละเมิดความรู้สึกในบางโอกาส เพลงบักจัดเป็นเพลงที่ควรฟังภายใต้เงื่อนไขที่เหมาะสม เพื่อหลีกเลี่ยงความน่

…ี้เป็นของมนุษย์เป็นของเล็กน้อย เพราะนำเข้าไปเปรียบเทียบสุขอันเป็นทิพย์." มาลีอุโบสถสูตร จบ. [๑๒๒] อรรถกถาอุโบสถสูตรนั้นว่า "บทว่า ปฐตุรดฺฒต- รดานิ คือ ประกอบด้วยตนะ กล่าวคือ วัตถุอันิงความดีให้ เกิดามาย ภ…

…ความเป็นผู้ร่วมกันของเทพชั้นปรินิมมิตวาสวัสดิ์และการเปรียบเทียบราชสมบัติของมนุษย์กับความสุขที่ทิพย์ อรรถกถาอุโบสถสูตรได้อธิบายเกี่ยวกับมาตรฐานและความดีต่างๆ ที่เกิดจากการปฏิบัติธรรม การเป็นอิสระและการมีอธิป…

…พเจ้ามีอารมภาพขึ้นแก่ข้าพเจ้า และวรรนะของ ข้าพเจ้าย่อมส่องสว่างไปทั่วทุกที่ เพราะกรรม นัน." [๑๕๕] อรรถกถามนฤมิตวิมาน ในสัตย์มรรคร ว่า "บรรดา บทลานนั้น บทว่า วิรว ได้แก่ ในป่า. บทว่า อารามฤุฐานี ได้แก่ ต้น…

บทความนี้กล่าวถึงการเกิดขึ้นของบุญและกุศลที่สร้างความสุขในชีวิตมนุษย์ โดยอธิบายถึงการทำทาน การสร้างกรรมดี และผลของกรรมที่ส่งผลต่อชีวิตและวรรณะของผู้กระทำ นอกจากนี้ยังมีการยกตัวอย่างถึงการดูแลรักษาสิ่ง

ประโยค- มังคลัตถิที่มึนปอเล่ม 3 - หน้าที่ 167 อรรถกถอุตตรวิมาน ในฎฐวรรก ว่า "คำที่เหลือว่า ปริจฉชนโฑ พึงนำมาเชื่อมเข้า ด้วยสองบทว่า อนุญฺญ ปานฺญฺว. อีกบ…

ในบทนี้ กล่าวถึงอรรถกถาอุตตรวิมานที่อธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของคำถามและการตอบที่เกี่ยวข้องกับการให้ทาน โดยเอ่ยถึงเรื่องราว…

…สัตว์ทุกจำพวก เขากล่าวว่า คำศัพท์ว่า ‘เพราะการกล่าวคำสัตว์นี้’ ขอโรคแห่งมารดาเรา จงสงบ เกิด.” [๙๕๗] อรรถกถากุมมณสูตร ว่า “ผู้ใดได้รับสิกขาบท ทั้งหลาย อนุสรณ์จินตนาทั้งหลายของตน มิใช่ใคร สกู สุตยุ และ ประเทศ…

…ของศาสนาและจริยธรรม ที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ พร้อมทั้งอ้างถึงคำสอนในภูฏาณสัมมาทฏิฐิสูตรและอรรถกถากุมมณสูตร เพื่อให้เห็นถึงหลักการและเหตุผลในการรักษาชีวิตและการปฏิบัติตนอย่างมีคุณธรรม ในบริบทของการ…

…อนกัน." ภูฏาสัมฤทธิ์ฉุฉัษฎ์ ว่า "งูเหลือม ชื่อวงใหญ่. มุ่งนั้นได้ คลายไปแล้ว เพราะเดชแห่งคีต." [๕๕] อรรถกถาสมมาทภูฉุฉัษฎ์เป็นต้น ว่า "ก็แม้ความคิด ว่า 'แม่' ความคิด ว่า เราจักฆ่าสัตว์' ดังนี้ ย่อมไม่เกิดขึ้…

ในบทนี้ได้พูดถึงความเชื่อมโยงระหว่างจิตและกรรมภิลาส รวมถึงธรรมะที่เกี่ยวข้องกับการบำเพ็ญเพียรในพุทธศาสนา โดยเน้นถึงความสำคัญของการควบคุมจิตใจและการเข้าใจหลักธรรมเพื่อหลีกเลี่ยงเวรกรรมที่เกิดจากความคิด

๙. ประโยค๕ - มังสลีกถิ่นนี้บิ่นเปล่า เล่ม ๓ - หน้าที่ 180 [๒๖๒] อรรถกถาสุราปานิสิกขาขวัญว่า "ปานชาติดใส่เชือแง่ง ชื่อว่าสุราปานชาติดที่ว่าด้วยรสแม่เหงมะพร้าวเป็นต้น ย่อมถ…

เนื้อหาพูดถึงการจัดประเภทสุราและน้ำดองในบริบทของวรรณกรรมไทย โดยอรรถกถาสุราปานิสิกขาเตรียมข้อมูลเกี่ยวกับรสชาติที่เกิดจากการหมัก เช่น น้ำดองดอกไม้ น้ำดองผลไม้ และน้ำดองน้…

ประโยค ๕๔ - มั่งคลัตถิอันเป็นแปล เล่ม ๓ - หน้าที่ 181 นั่นแห่ ชื่อว่าน้ำเมา เพราะอรรถกถาเป็นที่ตั้งแห่งความเมา, กิ่รอปะอะไร ๆ แม้อย่างอื่น อันเป็นที่ตั้งแห่งความเมา มีอยู่ ปนะนั้น ก็ชื่อว…

เนื้อหาพูดถึงนิยามของน้ำเมาและมัชชะตามที่กล่าวในอรรถกถา โดยอธิบายถึงการที่สุราและเมรัยเป็นที่ตั้งแห่งความเมา และการสำรวมจากการดื่มน้ำเมาเป็นหลักการสำคัญใน…

…ดงไว้ในนานเลย ดังนี้เถือ. [๑๒๙] ก็กรมกิเลส ๔ ประการตามที่กล่าวแล้ว เป็นเจตนา โดยธรรมเทียว เหตุนี้ ในอรรถกถาสมมุติฐสุตรเป็นต้น พระ อรรถกถาจึงทั้งหลายจึงกล่าวไว้ ในอรรถกถาแห่งอุตสาหกรรมกว่า "กรมบด ๓ ข้อโดยลำด…

…าในเสกฎีษฎีปานิสิกขาเสนอถึงความสำคัญของกรรมและอารมณ์ที่เป็นพื้นฐานของการกระทำในชีวิต พบการอ้างอิงถึงอรรถกถาที่เกี่ยวข้องกับกรรมทั้ง ๓ และการดำเนินการที่ไม่ควรถูกมองข้าม อธิบายถึงกรณีต่างๆของกรรมและความสัมพั…

…รรยา เหล่านี้เหมือนกัน เพราะว่าการเว้น จากวัตถุที่จะ พิงก้าวล่วงนั้นแหละ เป็นกิริยา ชื่อว่ามรรยดี." อรรถกถาวุฒุนสูตร ว่า "บรรดาวีรติ ๓ อย่างนั้น วิรติ ๒ อย่างข้างต้น ทำวัดภูมิชีวิตมุมรัยเป็นต้น ที่ตนจะพิงก้…

…นชีวิตให้เป็นไปตามอารมณ์ที่ถูกต้อง และเน้นถึงการสมาทานวิรติในสิกาขาบทต่างๆ ที่สำคัญในชีวิต. ข้อมูลในอรรถกถาวุฒุนสูตรและคำแนะนำจากอาจารย์ผู้แทกจะช่วยให้ผู้อ่านทำความเข้าใจถึงวิธีการฝึกฝนและการเข้าสู่คุณธรรมจ…

…มีพระภาคจึงตรัสไว้แล้ว ดังนี้แหละ ถกแสดงวิภาคแห่งปริณธะอธิรรมเป็นต้น แห่งวาริตั้งหลายใน จบ. [๒๙๔] อรรถกถาชฎทุกปาฏิว่า 'กิณิสกาบบ ๔ เหล่านี้ ปาณาติบริบูรณ์ อธิณานาทน อพรหมวิริยา เป็นกายกรรมอย่างเดียว ถึงคว…

เนื้อหาพูดถึงความไม่เบียดเบียนและธรรมที่ต้องมีอยู่ในจิตใจ รวมถึงการอธิบายทางพระอรรถรสเกี่ยวกับกายกรรมและมุสาวาท โดยมุ่งเน้นถึงคุณธรรมและความสำคัญในการปฏิบัติตามหลักศีล และการศึกษาจากสเลบสูตรเพื่อความ