เจตสิก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 7 / 9

…มหัคคตจิต โดยอาการเพียง ๕ อย่าง ด้วยประการอย่างนี้ ฯ ก็ในบรรดากามาวจร โสภณจิต ธรรม ๓๘ คือ อัญญสมานา เจตสิก ๑๓ โสภณเจตสิก ๒๕ ถึงการสงเคราะห์เข้าในจิตที่ประกอบ ด้วยญาณคู่ที่ ๑ ในพวกกุศลจิตก่อน ๆ ส่วนอัปปมัญญา…

ในบทนี้กล่าวถึงการสงเคราะห์ของมหัคคจิตที่ประกอบด้วยอาการต่าง ๆ ทั้งหมด 5 และ 12 อย่าง โดยอิงจากหลักการอภิธัมมาที่ชัดเจน รวมถึงกลไกของจิตที่ประกอบด้วยญาณต่าง ๆ ซึ่งส่งผลต่อการเข้าใจสภาพจิตและกรรมฐานในก

…จิต ๕ หมวด บัณฑิตที่พึงประกอบให้แปลออกไปด้วยนะ และมิทธะ อย่างนั้น เหมือนกันฯ ก็ธรรม ๑๕ คือ อัญญสมานาเจตสิก ๑๑ เว้นฉันทะและปีติ และอกุศลสาธารณเจตสิก ๔ ย่อมประกอบเข้าได้ในจิตที่สหรคตด้วย อุทธัจจะ ฯ และธรรม ๑๕…

เนื้อหาในหน้านี้เน้นการวิเคราะห์ธรรม ๑๘ กับโลภะ มานะ และการสงเคราะห์ในอสังขาริกจิตที่ ๔ รวมถึงธรรม ๒๐ และสิ่งที่เกี่ยวข้องกับอกุศลจิตต่าง ๆ ที่มีการประกอบด้วยอาการ ๓ ประการ และสรุปการส่งเสริมในด้านจิต

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 80 ปริเฉทที่ ๒ ชื่อว่า เจตสิกสังคหวิภาค ในปกรณ์ อภิธัมมัตถสังคหะ จบด้วยประการฉะนี้ ฯ

…ทแห่งภูมิ ชาติ สัมประโยค สังขาร ฌาน อารมณ์ และมรรค ตามควรอย่างนี้ก่อน แล้ว เพราะบัดนี้มาถึงวิภาคแห่งเจตสิกเข้าโดยลำดับ เพื่อจะเริ่มตั้ง ลักษณะของเจตสิกด้วยสามารถแห่งเจตสิกเข้าโดยลำดับ เพื่อจะเริ่มตั้ง อย่าง…

…มัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา พรรณนาถึงการจำแนกจิตตามประเภทต่าง ๆ รวมถึงการอธิบายลักษณะของเจตสิก โดยเริ่มตั้งแต่ลักษณะของเจตสิกที่มีความเกิดและความดับในที่เดียวกันกับจิต ซึ่งเรียกว่า เอกุปปาทนิโรธ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 82 เจตสิกธรรมทั้งหลาย ถ้าอธิบายว่า ประกอบด้วยจิต ด้วยสักว่า บังเกิดขึ้นในที่เดียวกันเท่านั้นไซร้ ความที่แม้รู…

บทความนี้กล่าวถึงเจตสิกธรรมว่ามีความสัมพันธ์กับจิตและรูปธรรมอย่างไร โดยเน้นการเกิดและดับร่วมกันในที่เดียวกัน รวมถึงหลักการท…

…โดยชอบ ด้วย อำนาจการเรียนและการสองถามเป็นต้น ถึงผู้ปฏิบัติผิดในธรรมนั้น ๆ จะไม่กลายเป็นคนหลงงมงาย ๆ เจตสิกมีผัสสะเป็นต้นผิดในธรรมนั้น ๆ ทั้งหมด ๘๕ เพราะเกิดขึ้นในจิต ๘๕ เหล่านั้น โดยนิยม เพราะฉะนั้น เจตสิกท…

…วามเพียรและการศึกษา ธรรมทุกประเภทที่ได้รับการแจกจ่ายสอดคล้องกับความจริง เสนอแนะเกี่ยวกับคุณสมบัติของเจตสิกกับอธิโมกข์เพื่อการฝึกฝนจิตใจโดยถูกต้อง และการทำงานร่วมกับอารมณ์และความคิด การมีความพยายามในการศึกษา…

…การ ด้วยมานวัตถุที่จะพึงสละนั้นทีเดียว เหมือนนายขมังธนูมีความต้องการ จับลูกศรที่จะต้องยิงไปฉะนั้น ๆ เจตสิกที่กระจาย คือแพร่กระจายทั่วไปในโสภณจิตและอโสภณจิต อื่นจากโสภณจิตนั้น เพราะฉะนั้น เจตสิกเหล่านั้น จึง…

บทความนี้กล่าวถึงรูปแบบต่างๆ ของเจตสิกในอภิธัมมาซึ่งรวมไปถึงเจตสิกที่เป็นโสภณและอโสภณ โดยแสดงให้เห็นถึงอำนาจในการสร้างสิ่งที่ดีและการแสดงอ…

…นทั้งหลายก็เรียกว่า กุกกตะ ชนทั้งหลา กรรมที่ข้าพเจ้าไม่ได้กระทำ ชื่อว่ากุกกตะ ฯ แต่ในอธิการแห่งอกุล เจตสิกนี้ วิปปฏิสารจิตตุปบาทที่ปรารภกรรมที่ตนกระทำแล้วและมิได้ กระทำเกิดขึ้น ชื่อว่ากุกกตะ ฯ ภาวะแห่งกุกกต…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความแตกต่างระหว่างญาณและทิฏฐิ โดยญาณรู้อารมณ์ตามความเป็นจริง ในขณะที่ทิฏฐิละสภาพที่ไม่มีจริง การมีมานะนั้นแสดงถึงการสำคัญตัวเอง ในขณะที่โทสะก็มีลักษณะของการประทุษร้าย ส่ว

…ล่าวแล้วนั้น พระผู้มีพระภาคจึงตรัสความที่ปัสสัทธิเป็นต้น มี ๒ อย่างไว้ ในธรรมมีปัสสัทธิเป็นต้นนี้ ฯ เจตสิกที่ทั่วไปแก่โสภณ- จิตทั้งหมด เพราะเกิดในโสภณจิตเหล่านั้นโดยแน่นอน เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าโสภณสาธารณาเ…

…ไว้ โดยมีการแบ่งประเภทของเจตนาในการงดเว้นจากการพูดที่ไม่ดี รวมถึงการระบุถึงธรรมที่ชื่อว่าโสภณสาธารณาเจตสิก ซึ่งเกิดขึ้นในโสภณจิตโดยเฉพาะ ทั้งนี้ยังมีการอธิบายถึงการงดเว้นจากการพูดทุจริตเพื่อแสดงถึงความสำคัญ…

…ฉทวิรัติ (ด้วยอำนาจงดเว้นจากวัตถุที่ถึงเข้า เฉพาะหน้า งดเว้นด้วยการสมาทาน และงดเว้นด้วยการตัดขาด) ฯ เจตสิกทั้ง ๓ ชื่อว่าวิรัติ เพราะเว้นจากทุจริตตามที่กล่าวแล้ว ฯ [อธิบายอัปปมัญญาเจตสิก] ය ธรรมชาติชื่อว่ากร…

บทความนี้พูดถึงการทำงานที่ถูกต้องตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการงดเว้นจากการกระทำที่ไม่ดี รวมถึงการงดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ การถือเอาสิ่งของที่ไม่ควรเอา และการประพฤติผิดในกาม นอกจากนี้ยังอธิบาย

…ิตา เพราะ อรรถว่า เป็นเครื่องแสดงความยินดีแห่งชน ฯ มุทิตานั้นมีการชื่นช สมบัติของคนอื่นเป็นลักษณะ ฯ เจตสิกทั้ง ๒ ชื่อว่าไม่มีประมาณ เพราะ มีสัตว์ไม่มีประมาณเป็นอารมณ์ ฯ อัปปมาณานั้นนั่นแล ชื่อว่าอัปป มัญญาฯ…

…นินชีวิต บทความนี้ยังอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเมตตา อุเบกขา และอัปปมัญญา รวมถึงบรรยายถึงลักษณะของเจตสิกที่มีอิทธิพลต่อสัตว์ทั้งหลาย

…้ง๒ ที่เป็นญาณสัมปยุตย่อมเป็นไป ตามคติของปัญญาฯ เชื่อมความว่า มี ๒๕ แม้โดยประการทุกอย่าง ฯ สงเคราะห์เจตสิกที่กล่าวว่าแล้วโดยราสีทั้ง ๓ ด้วยคำว่า เตรสญฺญสมานา ดังนี้เป็นต้นฯ ธรรมที่ชื่อว่าจิตตาวิยุตตะ เพราะอ…

…ด้าน นอกจากนี้ยังได้มีการเปรียบเทียบการทำงานของวิญญาณในขณะนั้นและอธิบายว่า จิตนั้นไม่สามารถแยกออกจากเจตสิกได้อย่างไร และสรุปว่าจิตเป็นผลของการเกิดขึ้น และมีความเชื่อมโยงกับความเป็นจริงในชีวิตในทุกด้านที่มีก…

…การงานเป็นปกติ ไม่ประกอบในความเป็นไปในพวกอสังขาริก จิตที่เข้มแข็งตรมสภาพอย่างนั้น ๆ က ประกอบความว่า เจตสิกทั้ง 4 ทรงกระทำไว้ (คือตรัสไว้หรือ เป็นไป) ในอกุศลจิตทุกดวงที่เดียว ๓ เจตสิกทรงกระทำไว้ (คือเป็น ไป)…

…ึงพวกจิตที่มีทิฏฐิวิปยุตและอิสสาที่สามารถเกิดขึ้นได้เฉพาะในปฏิฆจิต พร้อมอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเจตสิกและจิตที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะการกระทำในพวกอสังขาริกจิต และการเกิดเจตสิกในโลภมูลจิต, โทสมูลจิต ในบทวิเ…

…บังเกิดขึ้นในจิต ๑๖ ด้วยอำนาจโลกุตตรจิต ๘ และกามาวจรกุศลจิต ๘ ๆ เพื่อจะแสดงธรรมที่ไม่แน่นอน ในบรรดา เจตสิกธรรมที่ท่านกล่าวไว้แล้ว ด้วยสามารถแห่งสัมประโยคที่แน่นอน และไม่แน่นอนอย่างนี้ เข้าด้วยกันแล้ว จึงแสด…

เนื้อหาส่วนนี้ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี เดินหน้าด้วยการอธิบายถึงความแตกต่างในเวทนาของจิตต่าง ๆ ที่ปรากฏและเกิดจากอำนาจของจิตที่แยกออกและเข้ากัน โดยชี้ให้เห็นถึงธรรม ๓ ประการที่มีสัมมาวาจาเป็นองค์ประกอบที

…ที่ 103 และถีนมิทธะ บางคราวเกิดขึ้นต่างกัน บางคราวเกิดรวมกัน (เกิดขึ้น พร้อมกัน)ฯ บทว่า เสสา ได้แก่ เจตสิก ๔๑ นอกจากอนิยตเจตสิก ๑๑ ตามที่กล่าวแล้วฯ แต่ท่านเกจิอาจารย์พรรณนาไว้ว่า เยวาปนเจตสิก ที่แน่นอน เหลื…

เนื้อหานี้ให้ความเข้าใจในธรรมที่เกี่ยวกับเจตสิกและการแสดงออกของจิต โดยเน้นถึงเจตสิกที่แน่นอนและไม่แน่นอน รวมถึงการพิจารณาในลักษณะต่างๆ ของเจตสิกที่…

…าบสัมประโยคที่กล่าวไว้ด้วยอำนาจการกำหนดจิต และการสงเคราะห์ (การประมวล) ที่กล่าวไว้ด้วยอำนาจการกำหนด เจตสิกราสี แห่งเจตสิกที่ไม่แยกจากกันกับจิต ด้วยประการอย่างนี้ คือ โดยนัยตามที่กล่าวแล้ว จึงแสดงความแตกต่าง…

…ิตตามอภิธรรม ที่กล่าวถึงการแสดงความแตกต่างของจิตในบริบทต่างๆ โดยแบ่งอย่างชัดเจนตามคุณลักษณะของจิตและเจตสิกที่เกี่ยวข้อง เว็บไซต์เพิ่มเติมสามารถดูที่ dmc.tv

…มณ์เป็นต้น ก็อย่างนั้น ๆ ส่วนธัมมารมณ์ท่านสงเคราะห์ไว้ 5 อย่าง ด้วยอำนาจ ปสาทรูป ๑ สุขุมรูป ๑ จิต ๑ เจตสิก ๑ นิพพาน ๑ บัญญัติ ๑ ฯ บรรดาอารมณ์เหล่านั้น จิตที่เป็นไปในจักขุทวารแม้ทั้งหมด มีรูปเท่านั้นเป็นอารม…

เนื้อหาในหน้าที่ 114 แสดงถึงการศึกษาจิตในทวารต่างๆ โดยแบ่งหมวดหมู่ของจิตและอารมณ์ตามประเภทต่างๆ รวมทั้งการอธิบายถึงวิญญาณและอารมณ์ที่สัมพันธ์กัน พร้อมการยกตัวอย่างจิตและอารมณ์ในทวารเฉพาะ เช่น จักขุทวา

…ดเยี่ยม ว่า นิพพาน ดังนี้ ฯ พระตถาคตเจ้าทั้งหลาย ย่อมทรง ประกาศปรมัตถธรรมไว้เพียง ๔ อย่าง คือ จิต ๑ เจตสิก ๑ รูป นิพพาน ๑ ด ด้วยประการฉะนี้ ฯ ปริเฉทที่ ๖ ชื่อว่ารูปสังคหวิภาค ในปกรณ์อภิธัมมัตถสังคหะ จบด้วยป…

บทความนี้นำเสนอเนื้อหาจากอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับคำอธิบายเบื้องต้นของรูปในโครงสร้างของสังคหะ รวมถึงนิพพาน ซึ่งเรียกว่าโลกุตตระ และมีความสำคัญที่จะต้องเข้

…ารย์กล่าวไว้ด้วยอำนาจที่ทั่วไปแม้แก่สัตว์ทุกจำพวก ฯ [อธิบายพระนิพพาน] พระอนุรุทธาจารย์ ครั้นแสดงจิต เจตสิก และรูป โดยวิภาคด้วย

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา ซึ่งศึกษาความเป็นไปของชีวิตและการมีอยู่ของรูปในภาวะการดับของพรหม รูปแบบต่างๆ ของชีวิต รวมถึงการที่อาหารและฤดูมีอิทธิพลต่อการสร้างรูป นอกจา

…- อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 316 ก็บรรดาธรรมเหล่านี้ ธรรม ๖๕ ด้วยสามารถเจตสิก, สุขุมรูป และนิพพาน ถึงการนับว่า ธัมมายตนะและธัมมธาตุฯ มนายตนะ อย่างเดียว กระจายออกไปด้วยสามารถแห่ง…

เนื้อหานี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับธรรม ๖๕ ที่สัมพันธ์กับเจตสิกและนิพพาน ในการศึกษาอุปาทานขันธ์ ๕ ร่วมกับการพิจารณาความสัมพันธ์ของทวารอารมณ์และธาตุที่มีอยู่ให้กว้า…