เหตุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 146 / 294

…มัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 286 อาศัย อันใด อันนั้น เป็นดุจการกระทบกระทั่งกัน เหตุนั้น จึงชื่อว่า ปฏิฆะ ๆ เหมือนอย่างว่า เมื่อคน ๒ คนมีการกระทบกระทั่งกันขึ้น “ความหวั่นไหวของคนที่อ่อ…

เนื้อหานี้พูดถึงการกระทบกระทั่งระหว่างคนและวัตถุ โดยเชื่อมโยงเข้ากับภวังคจิตที่ไม่มีกำลังและการประจวบกันด้วยอารมณ์ นอกจากนี้ยังมีการแยกแยะระหว่างรูปที่มีความหยาบและละเอียด รวมถึงการอธิบายถึงนิทัสสนะแล

…ละติกนัยเป็นต้นมา ไว้ทั้งหมด แม้ที่ยังไม่มาในปกรณ์อภิธัมมัตถสังคหะนี้ ท่านอาจารย์นึกตั้งปัญหาว่า "ก็เหตุมีกรรมเป็นต้นเหล่านั้น อะไร เป็นสมุฏฐานแห่งรูปได้อย่างไร ที่ไหน และเมื่อไร ดังนี้ จึงได้กล่าว คำมีอา…

เนื้อหาในหน้าที่ 289 พูดถึงรูปแบบและข้อคิดในอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างจิตกับรูปเข้าไว้ โดยใช้ศัพท์และแนวคิดที่อธิบายคุณธรรมที่สำคัญ เช่น โคจรคาฬิกรูป และอวินิพโภครูป เพื่อให้เข้าใจ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 290 เหตุผลนั้น ข้าพเจ้ากล่าวไว้แล้วในหนหลังนั่นแล ก็จริง แต่ข้าพเจ้า จะรวบรวมกล่าว พร้อมทั้งเหตุผลในความไม่ม…

เนื้อหาในหน้านี้รวบรวมเหตุผลเกี่ยวกับการไม่มีการเกิดรูปในภังคขณะ พร้อมทั้งอภิปรายเรื่องจิตและฐิติขณะที่มีการเกิดและดับของจิต โ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 313 ธรรม เหตุท่านกล่าวไว้ 5 อย่าง องค์ฌาน กล่าวไว้ ๕ อย่าง องค์มรรคกล่าวไว้ ๕ อย่าง อินทรียธรรมกล่าวไว้ ๑๖ และพลธ…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการศึกษาธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งได้กล่าวถึงองค์ฌาน ๕ อย่าง องค์มรรค ๕ อย่าง อินทรียธรรม ๑๖ ประการ และพลธรรม ๕ อย่าง รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับสติปัฏฐาน ๔ ประการ อาหารทางธรรม ๔

…งสารของเราจะมีได้ด้วยศีลวัตรเป็นต้นนี้ ชื่อว่า สีลัพพตุปาทาน ฯ สภาพที่ชื่อว่า วาทะ เพราะอรรถว่า เป็นเหตุกล่าวฯ สภาพที่เป็น เหตุกล่าวซึ่งอัตตา (ตัวตน) ที่เดียรถีย์กำหนดไว้ ๒๐ อย่าง โดย อำนาจอัตตาที่แยกจากข…

ในบทนี้ มีการอธิบายเกี่ยวกับการยึดมั่นและการถือศีลวัตรในทางพระพุทธศาสนา ซึ่งการยึดถือเหล่านี้ส่งผลต่อกรรมและวัฏฏะของสัตว์. คำว่า กามุปาทาน และ สีลัพพตุปาทาน ถูกกล่าวถึงเพื่อชี้ให้เห็นถึงการมีอยู่ของคว

…จจกุก- กุจจะเป็นต้นเหล่านั้น มีความหดหู่และความ ไม่สงบเป็นกิจ มีความคร้านกายและความ คำนึงถึงญาติเป็นเหตุ มีความเพียงและความ สงบเหล่านี้เป็นคู่ปรับ (เป็นปฏิปักษ์) ฯ [อธิบายอนุสัย] ธรรมที่ชื่อว่าอนุสัย เพรา…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับความหมายของนีวรณ์ในอภิธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งอุทธัจจกุกกุจจะและถีนมิทธะ ที่มีผลต่อการสงบจิตใจ ในการอธิบายถึงธรรมที่เรียกว่าอนุสัย ซึ่งสัมพันธ์กับกิเลสที่มีอยู่ในสันดาน และการเกิดขึ้น

…จักกล่าวประเภทแห่งสัมมาสังกัปปะเป็นต้น เหล่านี้ข้างหน้าฯ สภาพที่ชื่อว่าสัมมาสมาธิ เพราะอรรถว่า เป็น เหตุตั้งมั่นแห่งจิตโดยชอบและโดยสม่ำเสมอ ฯ เอกัคคตามี ๕ อย่าง ด้วย อำนาจแห่งฌานมีปฐมฌานเป็นต้นฯ มิจฉาทิฏฐ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงกลไกของจิตประเภทต่างๆ รวมถึงโทมนัสและวิถีแห่งมรรคที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติไปยังสุคติและนิพพาน โดยอธิบายองค์แห่งมรรคอย่างละเอียด เช่น สัมมาทิฏฐิ, สัมมาสังกัปปะ, สัมมาวายามะ, และสัมมาสมาธิ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 328 หมายเอาธรรมเหล่าอื่น เหตุที่ว่ามานี้เป็นเหตุแห่งการแสดงอินทรีย์ เหล่านั้นตามลำดับ เพราะฉะนั้น จึงควรพอกันทีไม่ควรจะชักช้าเกิน…

บทความนี้กล่าวถึงหลักธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่การอธิบายเกี่ยวกับพละและอินทรีย์รวมถึงบทบาทของศรัทธาและธรรมชาติที่ส่งผลต่อการทำงานของจิต นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงก

…ยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 331 ควรประกอบเป็นอธิบดี ฯ แท้จริง เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาค จึงไม่ตรัสโดยนัยเป็นต้นว่า อธิบดีเป็นปัจจัยโดยอธิปติปัจจัยแก่ธรรมที่ สัมปยุตด้วย…

ในบทนี้มีการอธิบายถึงอธิบดีและความสัมพันธ์ของธรรมทั้งหลาย การยกอธิปติปัจจัยและความสำคัญของเหตุปัจจัยต่างๆที่สัมพันธ์ในพระพุทธศาสนา มีการจัดแบ่งประเภทขององค์ฌาน, องค์มรรค, และอินทรียธรรม พร้อมทั้…

…งตรัสไว้ ๑๘ อย่าง รวมกับอายตนะ ๑๑ ที่เหลือ เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงกล่าวคำว่า จักขุธาตุ เป็นต้น ฯ เหตุของลำดับ (แห่งการแสดงธาตุ ๕ มีจักขุธาตุ เป็นต้น) บัณฑิตพึงทราบตามนัยที่กล่าวแล้ว (ในอายตนะ) ฯ [อธิบา…

เนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับธาตุและอริยสัจในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายลำดับการแสดงธาตุ 5 ซึ่งรวมถึงจักขุธาตุและความเข้าใจเกี่ยวกับอริยบุคคลที่สามารถเข้าถึงสัจจะได้ ผ่านการปฏิบัติและการตรัสรู้ในธรรมทุกข์

…พราะพระองค์ทรงแสดงไว้ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่า อริยสัจ ฯ แต่อริยสัจนั้น มี ๔ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งผล และเหตุที่ เศร้าหมอง และไม่เศร้าหมอง (ด้วยอำนาจแห่งผลที่เศร้าหมอง ๑ เหตุที่เศร้าหมอง ๑ ผลที่ไม่เศร้าหมอง ๑ …

…ชี้ให้เห็นถึงสัจจะที่ ๑ และ ๒ ว่ามีความสำคัญต่อการเข้าใจธรรม อัจฉริยภาพที่เชื่อมโยงระหว่างทุกข์และสาเหตุของทุกข์ ทำให้เหล่าบัณฑิตมีมุมมองที่ลึกซึ้งต่อการหลุดพ้นจากความทุกข์.

…ที่ 342 เมื่อมีการตั้งลงแห่งปัจจัยมีกรรมเป็นต้น เพราะกระทำวิเคราะห์ว่า ทุกข์ ย่อมเกิด จากตัณหานี้ ฯ เหตุเกิดแห่งทุกข์ ชื่อว่าทุกขสมุทัย ฯ ที่ชื่อว่า ทุกขนิโรธ เพราะอรรถว่า เป็นที่ หรือเป็นเครื่องดับคือควา…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ทุกข์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยชี้ให้เห็นว่าทุกข์เกิดจากตัณหาและสาเหตุแห่งทุกข์นั้นมีชื่อเรียกว่า 'ทุกขสมุทัย' พร้อมแสดงให้เห็นถึงความดับแห่งทุกข์ในธรรมชาติที่เรียกว่า 'ท…

…ะโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 344 ที่เป็นประธานฯ จริงอยู่ ตัณหาเป็นเหตุพิเศษแห่งทุกข์ เพราะเป็น เหตุแห่งความวิจิตรของกรรม เพราะเข้าถึงความเป็นสหายของกรรม และเพราะเป็นเหตุน…

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงตัณหาเป็นเหตุสำคัญที่นำไปสู่ทุกข์และการสังเคราะห์ธรรมจากพระพุทธเจ้า มีการเน้นถึงมรรคและผลในการพ้นทุกข์ รวมถึงการเ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 349 นัยอย่างนี้ว่า เหตุปัจจัย อารัมมณปัจจัย อธิปติปัจจัย อนันตร ปัจจัย สมนันตรปัจจัย สหชาตปัจจัย อัญญมัญญปัจจัย นิสสยปัจจัย…

ในงานนี้จะนำเสนอประเด็นเกี่ยวกับปัจจัยต่าง ๆ รวมถึงพิจารณามิติของปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตและการศึกษาในปรัชญาพุทธศาสนา พร้อมเชื่อมโยงแนวคิดกับหลักฐานทางอักษรศาสตร์ หากต้องการศึกษาหรือแลกเปลี่ยนค

…มกัน เป็นปัจจัยแก่กันและกัน ด้วยสามารถแห่งสัมปยุตตปัจจัย ๑ ฯ นามย่อมเป็นปัจจัยแก่นามรูป ๕ อย่าง คือ เหตุ องค์ฌาน และองค์ มรรคเป็นปัจจัยแก่นามรูปที่เกิดร่วมกัน ด้วยอำนาจแห่งเหตุปัจจัยเป็นต้น, เจตนาที่เกิดร…

ข้อความนี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างนามและรูป รวมถึงปัจจัยต่างๆที่มีอิทธิพลต่อการเกิดของนามและรูปในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา เนื้อหานี้อภิปรายถึงความสำคัญของเจตนาและวิบากขันธ์ โดยช

…ถวิภาวินีฎีกา - หน้ 1 - หน้าที่ 359 และฐานะ ๔ มีที่สุดส่วนเบื้องต้นเป็นอาทิ ฯ ปัจจัยคืออวิชชา เพราะ เหตุนั้น จึงชื่อว่าอวิชชาปัจจัย ฯ เพราะอวิชชาปัจจัยนั้น (จึงมี สังขาร)ฯ [อธิบายสังขารเป็นต้น] ન્ สภาพที่…

เนื้อหาในหน้า 359 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีนี้อธิบายเกี่ยวกับสังขาร รวมถึงประเด็นสำคัญเช่น อวิชชาเป็นปัจจัย และการแบ่งประเภทของสังขารออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ ปุญญาภิสังขาร, อปุญญาภิสังขาร และอเนญชาภิสังขา

…ธ์ที่เกิดมาทีแรก) จัดเป็น ชาติทีเดียว (คือชาตินั่นเอง)ฯ ก็ธรรมชาติกล่าวคืออุปปัตติภพนั้น นั่นแล เป็นเหตุแก่อุปปัตติภพนั้นไม่ควร ฯ การได้เฉพาะซึ่งอัตภาพ ของสัตว์ทั้งหลายนั้น ๆ ในที่ทั้งหลายมีคติเป็นต้นนั้น…

บทความนี้เป็นการวิเคราะห์เนื้อหาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งพูดถึงปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลให้เกิดชาติและสภาวะต่างๆ เช่น อุปปัตติภพ ชรา มรณะและโสกะ ซึ่งสัมพันธ์กันในทางปรัชญาของพุทธศาสนา โดยมีคำอธิบายที่ชัดเ

…ราะอรรถว่า ไปอยู่เสมอ คือดำเนินไป ได้แก่เป็นไปอยู่เนืองนิจติดต่อ ฯ อวิชชาและสังขารเป็นอดีตทธา เพราะ เหตุที่นับเนื่องในภพเป็นอดีตนั่นแล ท่านประสงค์เอาในอัทธาปรจฉัน นาธิการนี้ ฯ ก็ด้วย อัทธา ศัพท์ หมายเอาพว…

บทความนี้วิเคราะห์แนวคิดที่สำคัญในอภิธัมมัตถสังคหบาลีเกี่ยวกับปัจจัยและเวลาในธรรม โดยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแง่มุมต่างๆ จากอวิชชาและสังขารถึงการเกิดผลในชีวิต ฯลฯ นำเส

…ระภาคเจ้าตรัสว่า ความเกิด ความแก่ และความตาย ดังนี้ จึงกล่าวคำเป็นต้นว่า ชาติชรามรณคฺคหเณน ดังนี้ ฯ เหตุ ๕ อย่างที่ เกิดแล้วในภพอดีตเป็นปัจจัยแก่ผลอันเป็นปัจจุบัน ตามอำนาจแห่งอวิชชา และสังขารทั้ง ๒ ซึ่งท่…

…น้นถึงการเกิด ความแก่ และความดับของวิญญาณ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตตามอำนาจของเหตุทั้งสามที่กล่าวถึง เช่น ตัณหา อุปาทาน และภพ โดยมีการอ้างอิงถึงบิดาแห่งพระพุทธศาสนา และแนวทางในการเข้…

…่าง มีวิญญาณเป็นต้น ที่ท่านกล่าวไว้ด้วยศัพท์คือชาติชารและมรณะ ซึ่งจะ เกิดในอนาคตจากปัจจัยคือปัจจุบันเหตุฯ [อธิบายอาการ ๒๐ สนธิ ๓ และสังเขป ๔] อาการมี ๒๐ อย่างนี้ คือเช่นนี้ ฯ เหตุเป็นต้น ชื่อว่าอาการ เพรา…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาที่อธิบายเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างเหตุและผลในทางธรรม โดยเฉพาะการเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบันและอนาคต โดยเน้นว่าสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบั…