ธรรมะและคุณธรรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 11/33

ธรรมะธรรมาวาสสาวิชารวาทธรรมาวาระภาคพระพุทธศาสนา ปีที่ 4 ฉบับที่ 2 (ฉบับรวมเล่มที่ 7) พ.ศ. 2561 ตามอารมณ์เช่นเมื่อเห็นแล้วรู้สึกสงสารถึงจะทำ แต่เจตนาดีคือแม้ความรู้สึกในใจจะตรงกันข้าม แต่เมื่อเห็นถึงความจำเป็นก็ต้องทำ เจตนาดีในที่นี้จึงประดุจดังหน้าที่ และการกระทำตามหน้าที่ที่อบอุ่นใช้การกระทำที่มุ่งตรงไปที่เป้าหมายใดเป้าหมายหนึ่งเป็นเกาะเฉพาะ มีอักษรการกระทำที่มุ่งหวังผลสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่จะเกิดขึ้น ไม่ว่าจะผลนั้นจะเป็นประโยชน์หรือเป็นโทษ สรุปว่าการกระทำที่ถูกต้องคือการกระทำที่เกิดจากเจตนาดี คือเกิดจากสำนึกในหน้าที่ เป็นการกระทำที่ตั้งอยู่บนเหตุผล เกิดจากกุศลธรรมมีลักษณะสากล 1.1.2 คุณธรรมตามจริตและประเพณี คุณธรรมตามจริตและประเพณี หรืออาจเรียกว่า “สัมพันธนิยม” เนื่องจากแต่ละสังคมและวัฒนธรรมมีจริตที่แตกต่างกันไปการพิจารณาคุณธรรมประกอบนี้อยู่บนฐานความเป็นจริง 3 ประการคือ 1. สังคมแต่ละสังคมหรือสังคมเดียวแต่ต่างสมัยมีการยึดถือจริตประเพณีต่างกัน จึงทำให้เขามีความเชื่อทางจริยธรรมต่างกัน 2. ความแตกต่างในข้อ 1 มีมูลเหตุมาจากสภาพแวดล้อมที่ต่างกัน 3. คนแต่ละกลุ่มถือว่าวัฒนธรรมในสังคมของกลุ่มตนดีที่สุด 5 Kant, I., อ้างถึงใน วิทย์ วิศิษฐเวทย์ (2532: 121) 6 เรื่องเดียวกัน (2532: 123) 7 เรื่องเดียวกัน (2532: 125)