อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 10 / 119

…ทนอดทนคำอันมาแล้วได้ ถ้อยคำเหล่านั้น ย่อมแทนกิริยาผู้อภิบาลด้วยอิทธิรสนขันธ์ไม่ได้ ฉันนั้น. สัง.ม. (อรรถ) มก. ๖๐/๑๙ ๒. เราเป็นเช่นกับช้างเข้าสงคราม การอดทนต่ออสูรที่แผ่มาอวลสีทิศ เป็นภาระของช้างที่เข้าสง…

เนื้อหานี้สำรวจอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก โดยระบุถึงการอดกลั้นคำล่วงเกิน เปรียบเทียบกับช้างในสงครามและพื้นดินที่อดทนต่อสาธารณะ วิถีชีวิตและการกระทำของผู้ที่มีความอดทนต่อคำพูดต่างๆ เช่นเดียวกับช้างที่ต้อ

…มไขน้ำ ช่างครั่งทั้งหลายย่อมตัดลูกคร ช่างตากทั้งหลายย่อมก้านไม้ ผู้สอนง่ายทั้งหลายย่อมฝึกตน. ขุ.ฐ. (อรรถ) มก. ๑๒/๑๕๐ ๑.๒ ธรรมดาโยมเติมใจเติมน้ำ ฉันใด ก็ถวายปรารภความเพียรที่ควรเติมใจฟังคำสอนของพระอุปัชฌาย…

บทความนี้กล่าวถึงความหมายของความว่าง่ายในพระไตรปิฏก โดยยกตัวอย่างความเพียรของโยมและการรับคำสอนจากพระอุปัชฌาย์ รวมถึงการยินดีรับคำสอนจากภิกษุหรือผู้อื่น เพื่อการฝึกฝนตนเองในทางธรรม การฟังคำสอนเป็นการเต

…ดบุคคลจับไม่ดี ย่อมาบมือยืนเอง ฉันใด คุณเครื่องสมณะที่บูดคล้ำไม่ดี ย่อมคร่าเขาไปนรสก ฉันนั้น ข.ธ. (อรรถ) มก. ๓๘/๑๓๓ ๒.๔ สมณพราหมณ์ทั้งหลายไม่บริสุทธิ์ ณ ภายใน งานแต่ภายนอก เป็นผู้อบรมวิรหร ห้องล้อมไปในโล…

เนื้อหาเกี่ยวกับอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก กล่าวว่าอาหารชั่วคราวส่งผลต่อบุคคล คนบางกลุ่มมีลักษณะเช่น พระอรหันต์ แม้ว่าจะมีรูปลักษณ์ภายนอกแสดงถึงความบริสุทธิ์ แต่ความจริงอาจแตกต่าง การเปรียบเทียบกับต้นไม้

…มชัด ประหนึ่งยกพระฉัตรพันดวง พระอาทิตย์พันดวงขึ้น ประหนึ่งตามประทีปป่านี้พันดวงที่ส่องเรือน ที่ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๘๙ ๑.๒ ธรรมตะขยาย ย่อมร้องบอกความปลอดภัย และความมั่นคงแก่ผู้อื่น ฉันใด ก็ภิญญาผู้ปรารถนาคว…

บทความนี้กล่าวถึงการใช้บริการอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก เพื่อสอนความเพียรและความมั่นคงในทางธรรม โดยเน้นการแสดงธรรมให้ผู้อื่นรู้ถึงนรก สวรรค์ และนิพพาน พร้อมตัวอย่างการอธิษฐานที่เกี่ยวข้องกับการบรรลุ เป็

…อจายเดินสำรวจนา ไม่เสร็จถ้องดินในที่หนึ่ง เอาจอบฟันดินเฉพาะในที่บกพร่อง เพิ่มดินในที่มักเผช ม.มว. (อรรถ) มก. ๑๘/๕๐ ๓.๖ ภิกษุทั้งหลายในที่ประชุม ชั้นจิตมันแล้ว ได้ชิจาของตนให้ตรงแล้ว ภิกษ์ทั้งปวงนั้นเป็น…

เนื้อหาของบทความนี้อธิบายถึงหลักการบำเพ็ญเพียรและการสำรวมในวาจาของพระไตรปิฎก โดยเน้นให้เห็นความสำคัญของการรักษาอินทรีย์และการมีสติในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีการเปรียบเทียบธรรมแห่งการฝึกฝนเพื่อความเจริญแห่ง

…ญิงทุกคน ๑ ทั้ง ๕ นี้ ควรบอไปด้วยความระมัดระวังเป็นนิสัย เพราะว่าสิ่งนี้เป็นอารย์ที่รู้ได้กา ข.ซา. (อรรถ) มก. ๖/๑๐๗ 4.14 หญิงทั้งหลายเปรียบด้วยเครื่องผุกริด กินทุกอย่างเหมือนเปลวไฟ มิมาใกล้แข็ง เหมือนแม่น…

บทความนี้นำเสนอความคิดเห็นในพระไตรปิฎกที่บรรยายถึงธรรมชาติและบทบาทของผู้หญิงในแง่มุมต่างๆ การเปรียบเทียบผู้หญิงกับธรรมชาติ เช่น ดอกไม้และไฟ เปรียบเทียบถึงความลุ่มๆ ดอนๆ ของจิตใจผู้หญิง และการมารยาในลั

…้น การวาดใส่น้ำของท่านสงบแล้ว ท่านจะทำเฉลิมแห้งเหลืออยู่ให้ลงแล้ว พักผ่อนให้สบายเกิด ฉะนั้น. ขเร. (อรรถ) มก. ๕๔/๑๐ ๕.๔ ช่างทำรองเท้าหนังเลี้ยงชีพ เมื่อประคองรองเท้า ส่วนใดควรรักษิณเลือกเอาแต่ส่วน

เนื้อหานี้พูดถึงอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกที่แสดงถึงกำลังของพระอาทิตย์และความสำคัญของหญิงในสังคม โดยเปรียบเทียบกับความที่สามารถดำรงชีวิตได้แม้ในสภาพต่าง ๆ พร้อมทั้งความไม่แน่นอนในความรักและคำพูดที่มีมาจา

…านเหมือนมลิวะชางหรือมีอธิฐานเหมือนปลดปลา โดยทิศ ตั้งอยู่ในทิศทั้งสอง โดยโอกาสตั้งอยู่ปลายนี้ ข.ซ. (อรรถ) มก. ๑๙/๕๕ 22 เธอจงถอนเสียซึ่งความเชื่อของตน เหมือนบุคคลเอามือถอกโจกในสาธารณะ ฉะนั้น เธอจงพอกพูนทาง…

…เปรียบเทียบและความเข้าใจในเรื่องร่างกาย รวมถึงโอกาสที่เกี่ยวข้องในชีวิตและการเข้าถึงพระนิพพาน ซึ่งมีอรรถรสจากการสังเกตและความเชื่อเกี่ยวกับความสะอาดและความอุจจาระของร่างกาย. แนวคิดเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงการ…

…ลายเห็นโทษนั้นน้อย จึงทอดทั้งรวมสด ไม่อาลัย ไฉน เหมือนบุรุษงามบุคคลแล้วลังกังไม่อาลัย ฉะนั้น ข.อช. (อรรถ) มค. 55/573 4.3 เราเห็นภาพทั้งหมดมีภาพ เป็นต้น มิฉะนั้นเฉพาะหน้าโดยความเป็นของน่ากลัว จุดเห็น ช้างด…

บทความนี้กล่าวถึงการใช้คำอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกเพื่ออธิบายแนวคิดเกี่ยวกับกายตาศติ และการออกบวชของบุคคลซึ่งเป็นการแสดงถึงการหลุดพ้นจากกิเลสและการใส่ใจในประโยชน์สุขของจิตใจ โดยอุปมาเชื่อมโยงกับสภาพทางก

… นรชนที่เป็นญาติ เมื่อเห็นธรรมอันให้จึงงความเสร็จ พึงเที่ยวไปแต่ผู้เดียว เหมือนนอเรด ฉันนั้น ขุ.จ. (อรรถ) มก. ๑๓/๖๒๕ ๑๐.๘ มคฺในป่าอันเครื่องผูกอ gìอรมีได้ผูกไว้ ย่อมไปเพื่อหาอาหารตามความประสงค์ ฉันใด นรชน…

อุปมาจากพระไตรปิฎกแสดงถึงลักษณะของมนุษย์และการออกบวช โดยเปรียบเทียบกับธรรมชาติ เช่น เนื้อในป่าและต้นไม้ที่ออกผล การเห็นธรรมและความเป็นอยู่ของนรชนนั้นเหมือนการเดินทางไปตามความต้องการของตนเอง การเปรียบเ

…พึ่งหลาย ๗ ในสติดาวะนั่งหลาย ๙ ดูเจริญถูกลมชุ่มชิ้นในหามสมุทร และดูโคจรที่เทียบในเครื่องยนต์ ที่ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๒๐๕ ๒.๒ กระแสน้ำแห่งแม่น้ำคงกลาดไหลไปสมุทร ฉันใด ดูก่อนภิททั้งหลาย ถ้าท่าน พึงหลายจะไม่เวีย…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก เช่น การเปรียบเทียบกระแสน้ำแห่งแม่น้ำกับการไม่เวียนไปมาของผู้ปฏิบัติธรรม และสภาวะที่ต้องหลีกเลี่ยงการจมอยู่ในอำนาจของมนุษย์หรืออมนุษย์. นอกจากนี้ยังมีการพูดถึ

…๕ ๔.๙ ผูกเครื่องผูก คือ ทิฐิผูกไว้ที่เสา คือ สักกายทิฐิ เหมือนสุขผูกผูไว้ที่เสาไม้ฉะนั้น ขุ.เสฎ. (อรรถ) มก. ๒๕/๒๕๕ ๔.๙ สัตวทั้งหลายเป็นดังคนตาบอด เพราะเป็นผู้ไม่เห็นโทษในมนุษ ลูกขา คือ ต่านาหปกคลุมแล้ว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของการเข้าใจธรรมะ การปลดทุกข์ และการมีจิตใจที่มั่นคงเพื่อไม่ให้ติดในข้อบกพร่อง เช่น ความประมาท และความพอใจในสิ่งที่ไม่ยั่งยืน โดยชี้ให้เห็นว่าสัตว์และมนุษย์มักอยู่ในสภาพที่ถ

…นอธิษฐานบ่นั้น เหมือนคนเอาไม้ลักขณะดังเท่าแพะงูเห่าไว้ และเหมือนอาดพทีมากรยื่นคอดรุก ฉะนั้น ขุ.อ็อ (อรรถ) มก. ๔๕/๕๐

เนื้อหาพูดถึงความสำคัญของความเพียรและความตั้งใจในการปฏิบัติธรรมตามพระพุทธศาสนา โดยเริ่มจากการเปรียบเทียบที่ให้เห็นถึงโทษของอาหารน้อย ซึ่งสร้างอุปมาถึงการมีสติและการปฏิบัติที่ถูกต้อง เพื่อหลีกเลี่ยงการ

…ทธจตุรผู้ประกอบความเพียรบำเพ็ญภายในสิ้นเหมือนกัน เข้าไปสู่ป่่าแล้ว ย่อมมีได้สิ่งผลอันอุดม วิม.มภ. (อรรถ) มค. ๒/๖๓ ๒.๑๑ ธรรมดานายพรานย่อมมีใจจดจ่อจับฝูงเนื้อ ฉันใด ภิกษุผู้ปรารภความเพียรจึงควรประกอบ และร…

บทความนี้เกี่ยวกับความเพียรในพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างจากพระไตรปิฎกที่กล่าวถึงคุณค่าของความเพียร เช่น การกระทำความเพียรไม่ว่าจะเป็นในสถานการณ์ใดก็ถือเป็นสิ่งสำคัญของการบรรลุพระสัมโพธิญาณ การเปรียบเที

… ๑๑/๑๒๖ ๓.๖ การละธรรมมินิวรรดด้วยอุปาจารสมาธิ และอัปปสงฆ์น เหมือนกันสาธารณะ บนผืนผ้าด้วยไม้. สังขพ(อรรถ) มก. ๒๓/๕๕

เนื้อหานี้กล่าวถึงการปฏิบัติธรรมที่สำคัญในพระพุทธศาสนา โดยใช้สติปัฏฐานเป็นเครื่องมือในการเอาชนะกิเลส ซึ่งแบ่งออกเป็นบทเรียนจากพระสุปบุณณกเถระ และพระอนุรุทธเถระ ที่เน้นถึงความสำคัญของสมาธิและการรักษาคว

…้เป็นพระมหา ชินาสมบูรณ์ผลสมบัติ อนิมิตพนพเป็นอารมณ์แล้ว ยังส่งมารให้มามีอยู่เที่ยวไป ฉันนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. 13/129

ข้อความนี้อภิปรายถึงคำสอนในพระไตรปิฎกที่ใช้การอุปมาเปรียบเทียบเพื่ออธิบายพฤติกรรมและธรรมชาติของจิต และการปฏิบัติของภิกษุ ผู้ที่มีความตั้งมั่นในธรรม และไม่ควรให้ความสนใจสิ่งที่อยู่ไกล ควรซึ่งปัจจุบันขอ

…้เจริญโดยสัญชาติโลกเป็นผู้อบรมดี ไม่ติดในโลกธรรมทั้งหลายเหมือนดอกบัวไม่ติดโดยน่า ฉันนั้น ขุ.จริง. (อรรถ) มก. ๑๗/๕๕ 4.2 ธรรมดาดอกบัวอ่อนเกิดในน้ำ โตในน้ำ แต่น้าไม่ติดค้างบนดอกบัว ฉันใด ภิกษุ ผู้ปรารถนาคว…

บทความนี้กล่าวถึงอุปมาอุปมัยจากพระไตรปิฎก โดยเฉพาะเรื่องการไม่ติดอยู่ในโลกธรรม เช่น ลาภ ยศ และสรรเสริญ ต่างๆ เปรียบเทียบกับธรรมชาติของดอกบัวที่เกิดในน้ำแต่ไม่ติดอยู่ในน้ำ หรือเต่าที่ดำรงอยู่ในที่เงียบ

…ญ์มิมีปัญญาเฉลียวฉลาด พึงกำจัดความเศร้าโศกที่เกิดขึ้นโดยฉับพลัน เหมือนลมพัดนุ่นปลิวไป ฉันนั้น ข.ส. (อรรถ) มก. ๔๗/๕๕๙ ๔.๒ คนฉลาดพิสูจน์ไฟไหม้เป็นวินาทีเดียว ฉันใด คนผูเป็นนักปราชญ์ได้รับการศึกษา มิมีปัญญา…

การบรรเทาความโศกในพระไตรปิฎกสอนให้เราควรกำจัดความเศร้าโดยทันที เหมือนลมพัดปลิวไป ทั้งยังเน้นการเข้าใจและรับรู้เหตุการณ์ที่ทำให้เกิดความเศร้าโศกที่เกิดขึ้นจากบุคคลอื่น เพื่อให้สามารถช่วยเหลือได้ เหมือน

…วงย่อมเสื่อมสิ้นไป ดวงอาทิตย์ย่อมลดลงคลา่ลงแล้วอ่อนจากไป ดูก่อน โลกธรรมทั้งหลาย เราจึงไม่โศก ช.ม. (อรรถ) มก. ๕๒/๖๑๐ ๕.๒ บุตกผูงบรรลธรรมอันสูงสุดแล้ว ไม่มีความต้องการอะไรในโลกทั้งปวง ย่อมไม่เศร้โศกในเวลา…

เนื้อหาพูดถึงการใช้ภาพเปรียบเทียบในพระไตรปิฎกเพื่ออธิบายความเศร้าโศกของคนที่สูญเสียสิ่งที่รักและการยอมรับความเป็นจริงของชีวิต เช่น เด็กที่ร้องไห้ขอพระจันทร์ การพบเห็นโศกเศร้า และการไม่เศร้าโศกเมื่อบรร

อมาอุไม่จากพระใครปิฏก ๒.๑๐ ความติดใจอิ่มจับจ้องมิอาจจะปล่อย เหมือนปลิงเกาะ ที่.สี (อรรถ) มก. ๑๑/๒๒๒ ๒.๑๑ ผู้เราถล่มก้อนกลิ่นด้วยฤดูผลิด เหมือนต้นไม้ลูกกล้วยเชิงเถาวัลย์ และเหมือนวงผึ้งแว…

เนื้อหาพูดถึงการกำจัดกิเลสตามบทเรียนจากพระปิฏก โดยใช้การเปรียบเทียบถึงธรรมชาติ เช่น ดวงอาทิตย์ที่ทำให้แห้งเหี่ยวและกำจัดความมืด ชี้ให้เห็นถึงความเพียรที่จำเป็นในการขจัดโทสะและอุปสรรคต่าง ๆ เป็นการปลุก