มูลอุปไมยและธรรมจากพระไตรปิฎก : หน้า 301/370

โอม มูลอุปไมยจากพระไตรปิฎก ข้อสังเกตกับคำของพระวัจฉเฆเรเจ่าว่า เมื่อดวงอาทิตย์ขึ้น ย่อมทำให้เห็นสิ่งต่างๆทั้งสะอาดไม่สะอาด ดี เลว ฉันใด พระกิริยาผู้ทรงธรรมก็ทำให้หมู่ชนอเนกอร่อยชาปเปรียบได้ให้เห็นธรรมต่างๆ เหมือนกับดวงอาทิตย์ขึ้นฉะนั้น มิน. 452 3.21 เหมือนหม้อที่ไม่มีเครื่องรองรับย่อมกลิ้งไปได้ง่าย ที่มีเครื่องรองรับย่อมกลิ้งไปได้ยาก ฉันใด จิตฉันนั้นเหมือนกัน ไม่มีเครื่องรองรับย่อมกลิ้งไปได้ง่าย ที่มีเครื่องรองรับย่อมกลิ้งไปได้ยาก สัง.ม. (พุทธ) มก. 60/55 3.22 ธรรมดาแมวย่อมแสวงหาอาหารในที่ใกล้ๆ ฉันใด ภิกษุผู้อร่อยความเพียรก็ควรพิจารณาซึ่งความตั้งมั่น และความเสื่อมไปในอุปาทานขั้นหนึ่ง 5 นี้ว่า ความตั้งมั่น และเสื่อมไปแห่งรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นอย่างนี้ ข้อสังเกตกับพระพุทธองค์ว่า ไม่ควรพูดถึงที่ไกลว่าควรจ่อทำอะไรได้ ควรเบื่อหน่ายเฉพาะในภายของตนมือในปัจจุบันนี้แหละ มิน. 454 3.23 พระเจ้ามิลินท์รัศมีลามพระนาคเสนว่า มามีลักษณะอย่างไร พระนาคเสนุูดตอบว่า มามีการเป็นหัวหน้าเป็นลักษณะ คืออุคคงกรรมทั้งสิ้น มีมามีเป็นหัวหน้า เหมือนเวลาพระราชาเสด็จออกสงคราม จตุรงเสนาหทั้งสิ้น มีพระราชาเป็นหัวหน้า มิน. 455 4. ทำพระนิพนธ์แจ้ง 4.1 ภิกษุเป็นพุทธบุตรนำพุทธวิสสนา ประกอบความเพียรนี้เข้าไปสู่ไป และบรรลุผลเหมือนเสือเหลืองจบครร อายุพระอรหันต์ในเวลาจบพระคาถาจำเดิมแต่นั้นลูกไก่เหล่านี้ยังคามเขตให้วุ่นในคามเขตนั่น ฉันใด ภิกษุนี้เป็นพระมหา ชินาสมบูรณ์ผลสมบัติ อนิมิตพนพเป็นอารมณ์แล้ว ยังส่งมารให้มามีอยู่เที่ยวไป ฉันนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. 13/129