ว่า : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 155 / 564

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 204 ในอธิการว่าด้วยภูมิ ๔ นี้ ฯ แม้ในบทที่เหลือทั้งหลายก็ย่างนั้น [อธิบายคำว่า เทวดา เป็นต้น] เทพทั้งหลายที่ชื่อว่า…

บทความนี้เสนอการอธิบายเกี่ยวกับเทวดาในชั้นต่างๆ โดยเฉพาะจาตุมหาราชิกาและดาวดึงส์ โดยมีการอธิบายความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับชน ๓๓ คนที่บำเพ็ญบุญและบังเกิดในสถานที่ของเทพ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงลักษณะของเทพใน

… - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 230 (ในฎีกาแห่งสังคีติสูตรและทสุตตรสูตร) ว่า "ก็การแสดง การฟัง และความเห็นตรง ย่อมถึงความสงเคราะห์เข้าในภาวนานัย เพราะเป็น การเสพกุศลธรรม " ดังน…

ในบทความนี้กล่าวถึงบทบาทของการแสดงและการฟังในอภิธรรมว่าเป็นการส่งเสริมการปฏิบัติธรรม โดยการแสดงและการฟังสามารถนำไปสู่การพัฒนาในภาวนาและการสะสมบุญกิริยาวัตถ…

…- อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 249 เป็นนิมิตแห่งทุคติ ฯ นิมิตแห่งคติ ชื่อว่าคตินิมิตฯ บทว่า กมุมพเลน ความว่า ด้วยอกนุภาพแห่งกรรมที่เป็นกุศลและอกุศล ที่ให้เกิดปฏิสนธิ สองบทว่า ฉ…

บทที่ 249 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ว่าด้วยนิมิตแห่งทุคติและคตินิมิต ซึ่งเกี่ยวข้องกับผลของกรรมที่เป็นกุศลและอกุศล ที่มีผลต่อการเกิดใหม่ของ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 254 ว่า "กรรมนิมิต อันทวารทั้ง ๖ ถือเอา คตินิมิต อันทวารที่ 5 ถือ เอา" ฯ แต่อาจารย์พวกอื่นก็พรรณนาไว้โดยไม่…

…อาจารย์สำคัญอย่างท่านธรรมปาลาและพระพุทธโฆษาจารย์เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องบนพื้นฐานของอภิธรรม คำว่า 'ปจฺจุปฺปนฺนญฺจ' เป็นจุดสำคัญในความเข้าใจถึงความแตกต่างระหว่างกรรมนิมิตและคตินิมิต และช่วยให้เห็นภา…

…ตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 258 คือพิจารณาปฏิสนธิจิตเป็นต้นนี้ คือที่หมุนเวียนเป็นไปตามที่กล่าวมาแล้ว (ว่า) ไม่ยั่งยืนถาวร คือไม่เที่ยง ได้แก่มีความทรุดโทรมไปเป็นธรรมดา เป็นผู้มีวัตรเป็นอันดี (คือมีความประพ…

บทความนี้สำรวจการศึกษาปฏิสนธิจิตตามคำสอนในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยมีการวิเคราะห์ถึงความไม่ยั่งยืนของจิตและความสำคัญในการเข้าถึงพระนิพพานผ่านญาณที่สัมปยุตด้วยมรรคและผล เนื้อหานี้ช่วยทำให้เข้าใจลึกซึ้งถึ

…ระ พึงกระทำให้แจ้งด้วยมรรคญาณ ทั้ง ๔ ฯ ธรรมชาติที่เป็นอารมณ์แห่งมรรคและผล พระผู้มีพระภาค ๆ ตรัสเรียกว่านิพพาน เพราะออกจากตัณหา กล่าวคือวานะ ฯ นิพพาน นั้นนั่นแล โดยสภาพแม้มีอย่างเดียว โดยปริยายแห่งเหตุมี …

…วีนีฎีกา โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับคำอธิบายเบื้องต้นของรูปในโครงสร้างของสังคหะ รวมถึงนิพพาน ซึ่งเรียกว่าโลกุตตระ และมีความสำคัญที่จะต้องเข้าใจผ่านมรรคญาณทั้ง 4. นิพพานอธิบายผ่านลักษณะต่างๆ และคุณสมบัติที่…

…ัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 271 ธาตุอันเป็นส่วนแห่งสรีระและภูเขา คือ ปฐวีฯ ชื่อว่าอาโป ด้วยอรรถ ว่า เอิบอาบ คือซึมซาบรูปที่เกิดร่วมกัน หรือด้วยอรรถว่า เพิ่มพูน คือพอกพูนให้เจริญฯ ชื่…

…าตุสี่ที่ประกอบสร้างสรีระมนุษย์ ได้แก่ ปฐวี, อาโป, เตโช, และวาโย ซึ่งแต่ละธาตุนั้นมีลักษณะของตนเอง ทว่าเมื่อรวมกันจะก่อให้เกิดและเสริมสร้างการดำรงอยู่ของชีวิต พร้อมกับการทำงานของประสาทรูปที่มีหน้าที่สำคั…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 274 แห่งหญิง ชื่อว่าความเป็นหญิง ฯ ภาวะแห่งชาย ชื่อว่าความเป็นชาย ฯ ในความเป็นหญิงและเป็นชายนั้น ความเป็นหญิงมีความเป็นเ…

…ยวข้องกับเพศชายและหญิง เช่น อาการ การเคลื่อนไหว และอวัยวะเฉพาะ เป็นต้น โดยระบุถึงเหตุที่ทำให้ระบุได้ว่าเป็นหญิงหรือชาย ผ่านสัณฐานและภาวะต่างๆ เพื่อนำมาใช้ในการศึกษาวิเคราะห์ในทางอภิธรรม โดยอ้างอิงถึงการศ…

…ภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 281 ใจครอง) ซึ่งไปแล้วในฐานเกิดแห่งอักษร ชื่อว่าวจีวิญญัติฯ ก็คำที่ข้าพเจ้าจะพึงกล่าวในวจีวิญญัตินิเทศนี้นั้น จึงเห็นโดยนัยที่ กล่าวแล้วในกายวิญญัติ…

…ษาในแง่มุมของวิญญัติที่เกี่ยวข้อง การประมวลความเห็นเกี่ยวกับโลกและวิญญัติทั้งสอง มีการเปรียบเทียบระหว่างการเห็นและการยึด เป็นต้น ข้อมูลเหล่านี้มีความสำคัญในศาสตร์ทางอภิธรรมและการทำความเข้าใจในมนุษย์

…ด้วยสามารถแห่งอุปปาติกะ ฯ จริงตามนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสอายตนะของอุปปาติกสัตว์ผู้มี อินทรีย์บริบูรณ์ว่ามี ๑๑ เว้นสัททายตนะ ของอุปปาติกะผู้บอกว่ามี ๑๐ เว้นจักขวายตนะ ของอุปปาติกะผู้หนวกว่ามี ๑๐ เหมือนกัน …

เนื้อหาในหน้าที่ 300 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอายตนะของสัตว์ในทุคติว่ามีความแตกต่างกันในเรื่ององค์ประกอบของการรับรู้ และสามารถแบ่งเป็นกลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย เช่น สัตว์บ…

…ิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 305 คำมีประมาณเท่านี้แล้ว บัดนี้ เมื่อจะแสดงนิพพาน จึงกล่าวคำเป็นต้น ว่า นิพฺพานํ ปน ดังนี้ฯ ท่านอาจารย์แสดงความที่พระนิพพาน เป็นธรรมชาตสำเร็จโดยประจักษ์แก่พระอริยบุคคลนั้น…

บทความนี้กล่าวถึงการแสดงความเข้าใจในนิพพานผ่านคำสอนของอาจารย์ โดยเน้นการทำให้แจ้งเกี่ยวกับธรรมชาติและการตัดกิเลส พร้อมการวิเคราะห์เชิงครรลองที่สามารถเกิดขึ้นในผู้ปฏิบัติจริง จากนั้นการอธิบายถึงนิพานซึ

…คคลฯ ก็ในที่นี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส อายตนะภายในไว้เบื้องต้น เพราะเป็นที่อาศัยพิเศษแห่งการบัญญัติ ว่าสัตว์ฯ ส่วนมนินทรีย์ แม้ความตรัสไว้ในอายตนะภายในนี้เหมือนกัน โดยความเหมือนกันกับภาวะแห่งอายตนะภายใน …

…ะในการมีชีวิตและความเกี่ยวข้องของอินทรีย์ ๓ อย่างที่มีผลต่อการกำหนดสถานะของสัตว์ตามพุทธศาสนา สรุปได้ว่าการถือเอาปัญญินทรีย์และอินทรีย์ต่างๆ มีความยิ่งใหญ่ในการดำเนินชีวิตทางธรรมและการหลุดพ้นจากเวทนาเพื่อ…

… - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 339 [อธิบายธาตุ ๑๘] - ธรรมทั้งหลายที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงสภาพของตนไว้ อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงไว้ซึ่ง สังสา…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับธาตุต่างๆในพระพุทธศาสนา โดยเน้นว่า ธาตุไม่เพียงแค่เป็นสิ่งที่ทรงคุณภาพตามธรรมชาติ แต่ยังเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกับสังสารทุกข์ในหลายประกา…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 367 เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าจตุสังเขป ฯ เจตนาที่เป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิต่อไป ในอนาคต ชื่อภพ ในคำว่า กมุมภวสงฺขาโต ภูเวกเทโส นี้ ฯ เ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจตุสังเขปซึ่งเป็นเจตนาที่มีความสำคัญต่อการปฏิสนธิและการเข้าใจธรรม ในการอธิบายถึงอวิชชาและตัณหาซึ่งเป็นมูลเหตุของการเกิดภพต่าง ๆ โดยการทราบถึงธรรมที่เปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบันและอนาคต ผ่

…ดยความเป็นธรรมที่มีในก่อน ๆ สา มารถในอันยังจิตตุปบาทที่สมควรให้เกิดในลำดับแห่งตน พระผู้มีพระ ภาคตรัสว่าอนันตรปัจจัย และว่าสมนันตรปัจจัย ฯ แท้จริง ความแปลกกัน แห่งปัจจัยทั้ง ๒ นั้น ก็โดยสักว่าพยัญชนะเท่าน…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความต่างกันระหว่างปัจจัยสองประเภทคืออนันตรปัจจัยและสมนันตรปัจจัย โดยชี้ให้เห็นว่าไม่ควรเชื่อถือความแตกต่างนี้โดยเฉพาะ…

…ชื่ออาเสวนะ ฯ ธรรมที่มีธรรมชาติเสมอกัน นั่นเอง เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่มีชาติเสมอกัน โดยอาเสวนะนั้น ชื่อว่า อาเสวนปัจจัย ฯ จริงอยู่ ธรรมมีชาติต่างกัน ย่อมไม่อาจให้ธรรมมีชาติ ต่างกันถือเอาคติของตน กล่าวคือควา…

…ายที่ยังไม่ได้ตั้งอยู่ ความสำคัญของกุศลและเจตนาในการรับรู้ความต้องการต่างๆ ของจิต และความสัมพันธ์ระหว่างจิตและเจตสิกที่เป็นเครื่องอุปการะแก่นามรูปที่เกิดร่วมกัน พร้อมทั้งการอธิบายเกี่ยวกับอาเสวนปัจจัยที่…

…ี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 379 เจตนาที่เกิดด้วยกัน โดยที่สุกแม้กับจักขุวิญญาณเป็นต้น ๆ คำว่า สหชาตานํ นามรูปาน คือ เจตนาแม้ทั้งหมดย้อมเป็นปัจจัยแก่นาม เจตนาที่สหรคตด้วยปฏิสนธิ ย่อมเป็นปัจจัยแก…

…ล่าวถึงเจตนาที่เกิดพร้อมกัน รวมถึงอิทธิพลของเจตนาต่อรูปกายและกรรม รวมทั้งการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างนามรูปและเจตนาในกระบวนการเกิดและการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ โดยสรุปเจตนาจะถูกมองว่าเป็นปัจจัยที่สำคัญ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 382 อาจารย์กล่าวไว้ว่า ธรรมมีราคะและศรัทธาเป็นต้น อันบุคคล อบรม (คือให้สำเร็จ) ในภายใน (คือใน สันดานของตน) และธรรมคือสัตว์…

ในข้อความนี้ อาจารย์ได้นำเสนอความสัมพันธ์ระหว่างราคะ ศรัทธา และธรรมที่มีอิทธิพลต่อการอบรมในธรรมะ มีการกล่าวถึงธรรมที่เป็นนิสัยแก่กุศลธรรมทั้งภายในแ…

…ท่านอาจารย์จึงกล่าวรูปชีวิตนทรีย์ไว้แผนกหนึ่ง ๆ [อธิบาปัจจัยทั้งหมดโดยสรุปเป็น 4] บัดนี้ เพื่อจะแสดงว่า ปัจจัยทั้งหมดโดยสังเขปมีอยู่ 4 อย่าง เท่านั้น ท่านอาจารย์จึงได้กล่าวคำว่า ปัจจัยทั้งหมดรวมอยู่ในอาล…

…จัย ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดการต่อเนื่องในรูปแบบต่าง ๆ ขณะเดียวกัน ยังมีการอธิบายถึงความเชื่อมโยงระหว่างจิตและกรรมในกระบวนการเกิดขึ้นของรูปธรรม โดยยกตัวอย่างเรื่องสหชาตรูปและกตัตตารูป รวมทั้งการที่ธรรมมี…

…วีกสิณเป็นต้น ด้วยประการดังที่กล่าวมานี้ ฯ 0 ก็ในกรรมบานที่เหลือ (๑๘) อัปปมัญญา ๔ ย่อมเป็นไป บัญญัติว่าสัตว์ฯ ก็บรรดากสิณซึ่งเว้นอากาสกสิณเสีย กสิณอย่างใด อย่างหนึ่ง เมื่อพระโยคาวจรพิจารณาเพิกถอนเสียแล้ว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการฝึกปฐมฌานและการพัฒนาจิตผ่านอรูปฌานในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยสามารถเข้าใจการตั้งมั่น การวิเคราะห์ และการทำบริกรรมที่นำไปสู่อรูปฌานที่แตกต่างกัน โดยมีการพิจารณาเชิงลึกเพื่อเข้าถึงองค